Η επίδραση των μεθόδων αιμοκάθαρσης (κλασσική αιμοκάθαρση και αιμοδιήθηση) στην αποκατάσταση των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Abstract

Chronic renal failure is a clinical syndrome treated conservatively in the early stages, while in the end stage (GFR < 5 ml/min) it is necessary to replace the renal function by dialysis treatment. However, main complications of chronic renal failure continue to appear due to insufficient removal of the metabolic waste products and inadequate restoration of many hormonal and metabolic functions by dialysis treatment. These complications seems to play an important role on patients’physical and psychological rehabilitation. Polyneuropathy, renal osteodystrophy, cardiomyopathy and psychological impact are the main complications of long term renal function replacement.Hemodialysis remains the prevalent treatment for the end stage of chronic renal failure. Under the technological progress, many different methods of hemodialysis have appeared, having the better treatment of the patients as ulterior purpose. These different methods are the followings: ■ Conventional hemodialysis. ■ Hemofiltration. ■ The combination of the two previews methods.■ The variations of conventional hemodialysis. The aim of this study was to investigate the effect of two different dialysis methods (conventional hemodialysis vs hemofiltration) on the appearance and importance of the complications of chronic renal failure, as far as it is well known that these complications are strongly related with the better reaccession of the patients to the society. For the purpose of this study, seventeen patients were investigated, having mean age of 49 ± 11 years and mean duration on dialysis treatment 57,8 ± 53,9 months. The patients were divided in two groups according to the dialysis method: (a) In group A nine patients undergoing conventional hemodialysis were included, with mean age of 44,2 ± 12,53 years and mean duration ondialysis treatment 18,67 ± 4,33 months. (S) In group B eight patients undergoing hemofiltration were included, with mean age of 55,25 ± 5,23 years and mean duration on dialysis treatment 24 ± 7,65 months. The patients were subjected three times, with intervals of twelve months, in the following studies: 1. An electrophysiological evaluation for polyneuropathy, in which therecording of the somatosensory evoked potentials after peripheral stimulation of the median and femoral nerves was included. Measurements of the distal latency time of the sensory fibers (median, ulnar and sural nerves) as well as measurements of the distal latency time and peripheral conduction velocity of the motor fibers (median and peroneal nerves) were performed. 2. A measurement ofthe bone density of the lumbar spine region by dual energy X -ray absorptiometry (DEXA). 3. An échocardiographie evaluation of the cardiac function. 4. A measurement of quality of life and psychological status of the patients through specific questionnaires - scales (Health Questionnaire, Nottingham - Health Profile, Hamilton, Standardized Psychiatric Index). The results of this study indicated that: A/ The group A patients (conventional hemodialysis) showed: ■ A significant decrease in the bone density of the lumbar spine region. ■ A significant increase of the left venticular mass, the left ventricular index mass, the intraventricular septum, the left ventricular posterior wall thickness, as well as a deterioration of the left ventricular diastolic function. ■ A worsening of the motor and sensory conductance of the upper and lower limbs. ■ A worsening of the emotional status, as well as of the rest of the subjective and objective quality of life indicators. B/ On the contrary, group B patients (hemofiltration) showed: ■ An improvement of the bone density of the lumbar spine region. ■ Stability of the cardiac function and morphology. ■ An improvement of the motor and sensory conductance of the upper and lower limbs. ■ No significant change of the psychological status and quality of life. As a conclusion from the analysis of the above mentioned results, it seems that hemofiltration, compared with conventional hemodialysis, has a beneficial effect on bone metabolism, on the stability of the cardiovascular system, on the peripheral nervous system function and on the quality of life of patients. The last one is especially important because it seems that, through hemofiltration, it is possible to combine the physical improvement with the patients’ psychological and social well - being.

Η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια (ΧΝΑ) αποτελεί ένα κλινικό σύνδρομο το οποίο ενώ στα αρχικά στάδια αντιμετωπίζεται συντηρητικά, στο τελικό στάδιο (GFR < 5 ml/min) είναι απαραίτητη η υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας με τεχνητά μέσα. Ωστόσο, τα κλινικά προβλήματα των ασθενών εξακολουθούν να υφίστανται, διότι με την αιμοκάθαρση δεν επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των μεταβολικών προϊόντων στον ίδιο βαθμό με την αποβολή από τους υγιείς νεφρούς, ενώ είναι ανέφικτη η αντικατάσταση της ενδοκρινικής και μεταβολικής λειτουργίας των νεφρών με τα τεχνητά μέσα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση των επιπλοκών της αιμοκάθαρσης οι οποίες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη φυσική και ψυχική αποκατάσταση των ασθενών. Η πολυνευροπάθεια, η νεφρική οστεοδυστροφία, η μυοκαρδιοπάθεια και η ψυχολογική επιβάρυνσηαποτελούν τις κύριες επιπλοκές της μακροχρόνιας υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Η αιμοκάθαρση παραμένει και σήμερα, η επικρατέστερη μέθοδος αντιμετώπισης του τελικού σταδίου της ΧΝΑ. Η τεχνολογική εξέλιξη οδήγησε στη διαμόρφωση διαφόρων μεθόδων και τεχνικών με απώτερο σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών. Οι μέθοδοι οι οποίες έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα είναι: ■ Η κλασσική αιμοκάθαρση ■ Η κλασσική αιμοδιήθηση ■ Οι συνδυασμοί της κλασσικής αιμοκάθαρσης και αιμοδιήθησης ■ Οι παραλλαγές της κλασσικής αιμοκάθαρσης. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί η επίδραση δύο διαφορετικών μεθόδων αιμοκάθαρσης στην εμφάνιση ή/και τη βαρύτητα αυτών των επιπλοκών, καθώς η παρουσία τους σχετίζεται με τηνπληρέστερη επανένταξη των ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου στο κοινωνικό σύνολο. Η μελέτη περιελάμβανε δεκαεπτά ασθενείς σε πρόγραμμα χρόνιας εξωνεφρικής κάθαρσης, μέσης ηλικίας 49 ± 11 ετών και μέσης διάρκειας στην αιμοκάθαρση 57,8 ± 53,9 μήνες. Οι ασθενείς ανάλογα με το είδος της αιμοκάθαρσης χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες: (a) στην ομάδα A με εννέα ασθενείς υπό κλασσική αιμοκάθαρση, μέσης ηλικίας 44,2 ± 12,53 ετών και μέσης διάρκειας στην αιμοκάθαρση 18,67 ± 4,33 μηνών. (Β) στην ομάδα Β, με οκτώ ασθενείς υπό αιμοδιήθηση, μέσης ηλικίας 55,25 ± 5,23 ετών και μέσης διάρκειας στην αιμοδιήθηση 24 ± Ί,65 μηνών. Οι ασθενείς υποβλήθηκαν τρεις φορές, με μεσοδιαστήματα δώδεκα μηνών στους ακόλουθους ελέγχους: 1. Ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο, για την εκτίμηση της πολυνευροπάθειας. Ο έλεγχος περιελάμβανε την καταγραφή φλοιϊκών σωματοαισθητικών προκλητών δυναμικών, μετά από ερεθισμό περιφερικά του μέσου και περονιαίου νεύρου και την λήψη ηλεκτρονευρογραφήματος. Έγιναν μετρήσεις του τελικού λανθάνοντα χρόνο (TAX) των αισθητικών ινών του μέσου, ωλένιου και γαστροκνημιαίου νεύρου, καθώς επίσης του τελικού λανθάνοντα χρόνου (TAX) και της περιφερικής ταχύτητας αγωγής των κινητικών ινών του μέσου και περονιαίου νεύρου. 2. Μέτρηση της οστικής πυκνότητας της οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) με την τεχνική της διπλής φωτονιακής δέσμηςακτινών X (Dual Energy X -Ray Absorptiometry - DEXA). 3. Υπερηχογραφικό έλεγχο της καρδιάς για την εκτίμηση της καρδιακής λειτουργίας 4. Εκτίμηση της ποιότητας ζωής και της ψυχολογικής κατάστασης των ασθενών με ειδικά ερωτηματολόγια - κλίμακες (Health Questionnaire, Nottingham - Health Profile, Hamilton, Standardized Psychiatric Index). Οι μετρήσεις της μελέτης, έδειξαν ότι:AJ οι ασθενείς της ομάδας A (κλασσική αιμοκάθαρση) παρουσίασαν: ■ Σημαντική μείωση της οστικής πυκνότητας της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ■ Σημαντική αύξηση της μάζας και του δείκτη της μάζας της αριστεράς κοιλίας, του μεσοκοιλιακού διαφράγματος της καρδιάς, του οπισθίου τοιχώματος της αριστερός κοιλίας, καθώς επίσης επιδείνωση της διαστολικής λειτουργίας.■ Επιδείνωση της κινητικής και αισθητικής αγωγιμότητας των άνω και κάτω άκρων. ■ Επιδείνωση του δείκτη της συναισθηματικής κατάστασης και των υπολοίπων δεικτών, τόσο της υποκειμενικής, όσο και της αντικειμενικής εκτίμησης της ποιότητας ζωής. Β/ αντίθετα, οι ασθενείς της ομάδας Β (αιμοδιήθηση) εμφάνισαν: ■ Βελτίωση της οστικής πυκνότητας της Ο.Μ.Σ.Σ. ■ Σταθερότητα ως προς την λειτουργικότητα και την μορφολογία της καρδιάς. ■ Βελτίωση της κινητικής και αισθητικής αγωγιμότητας των άνω και κάτω άκρων. ■ Μη σημαντική μεταβολή της ψυχολογικής κατάστασης και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Από την ανάλυση των παραπάνω αποτελεσμάτων συμπεραίνεται ότι η αιμοδιήθηση επιδρά ευνοϊκά στον οστικό μεταβολισμό, στη σταθερότητα του καρδιαγγειακού συστήματος, στη λειτουργία του περιφερικού νευρικού συστήματος και στην ποιότητα ζωής των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών. Η τελευταία έχει ιδιαίτερη σημασία εφόσονμε τη χρόνια περιοδική αιμοκάθαρση, φαίνεται εφικτός ο επιθυμητός συνδυασμός της συμπτωματικής οργανικής βελτίωσης με το ψυχολογικό και κοινωνικό «καλώς έχειν» του ασθενούς.