Αντιμετώπιση του πόνου και παρηγορητική θεραπεία στους ασθενείς με καρκίνο κεφαλή και τραχήλου

Abstract

In a series of 103 patients with head and neck cancer who had severe pain, we assessed the causes and the mechanism of pain, as well the efficacy and side effect of analgesic treatment according to the World Health Organization guidelines (WHO). Data pertaining to tumor origin, spread, treatment, and results were defined. Pain was assessed with a pain questionnaire, using a ten point numerical analogue scale ( NAS) and a body map. There were two types of pain: nociceptive (77%) and non-nociceptive-neuropathic (23%). The cause of pain was cancer (100%), treatment (31%) and cachexia (17%). The mean time of treatment was 153 days. Patients, requiring strong opioids for severe cancer pain, received intravenous fentanyl with PCA systems in order to select the suitable trasdermal therapeutic system (TTS). Non-nociceptive pain was usually treated with anticonvulsants or antidepressants. Adjuvant drugs was used in all steps of WHO analgesic ladder. The treatment proved to be very successful. The mean NAS score during the treatment was 3. In the absence of serious side effects, the most frequent symptoms observed were insomnia, dysphagia, anorexia, constipation, and nausea. All these symptoms had a statistically significant improvement after the admission in protocol (P-value<0,001). Assessment of the quality of life during treatment period was performed using Karnofsky performance status scale and the performance status scale for head and neck cancer patients. Both of scales showed regression, although pain was no more a complaint. This indicates the complex nature of the cancer in head and neck region and also the need to employ multidimensional tools to adequately evaluate the non medical outcomes in head and neck patients.

Tα συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από τη μελέτη μας είναι τα ακόλουθα: 1) Ο πόνος στους ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου εκδηλώνεται στα τελικά στάδια του καρκίνου. Μολονότι εμφανίζουν ισχυρό πόνο, απευθύνονται στα Εξειδικευμένα Κέντρα Πόνου πολύ αργά. 2) Το σύμπτωμα της δυσφαγίας είναι το πιο συχνό σύμπτωμα, ενώ η δυσκοιλιότητα η πιο επίμονη ανεπιθύμητη ενέργεια κατά την διάρκεια της θεραπευτικής αντιμετώπισης. 3) Ο πόνος σε ποσοστό 100% των περιπτώσεων οφείλεται στην ίδια τη νόσο και σε μικρό ποσοστό στη θεραπεία και την καχεξία. 4) Περίπου το 80% των ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου εκδηλώνουν αποκλειστικά nociceptive πόνο, ενώ το 24% που εκδηλώνουν νευροπαθητικό παρουσιάζουν ταυτόχρονα και nociceptive. 5) Η χορήγηση αναλγητικών και συμπληρωματικών φαρμάκων σύμφωνα με τα τρία βήματα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO-III steps) έχοντας ως γνώμονα την αιτία και την ειδική κατηγορία του πόνου, επιτυγχάνει βελτίωση της έντασης του πόνου σε μία εβδομάδα. 6) Η διαδερμική φεντανύλη, ως τρόπος χορήγησης ισχυρού οπιοειδούς φαίνεται να παράγει πολύ καλό αναλγητικό αποτέλεσμα με μικρό ποσοστό ανεπιθύμητων ενεργειών. Η τιτλοποίηση της, μέσω αντλίας ελεγχομένης ροής από τον ασθενή επιτυγχάνει ασφαλή και γρήγορη έναρξη αναλγησίας στους ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου. 7) Η σταθερή χρησιμοποίηση συμπληρωματικών φαρμάκων (αντιεπιληπτικών, αντικαταθλιπτικών, αντιεμετικών, υπακτικών κο) σε όλα τα βήματα της θεραπευτικής αντιμετώπισης του πόνου επιτυγχάνει την καλύτερη αναλγητική απόδοση με χαμηλότερες συγκεντρώσεις ισχυρών ναρκωτικών. 8) Ο συνδυασμός της κλίμακας Karnofsky και της ειδικής κλίμακας για τους ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου μας βοηθά να έχουμε μια συνέχεια στην κλινική εικόνα των ασθενών αυτών, αλλά δεν μας προσφέρει ιδιαίτερες προγνωστικές δυνατότητες. Ο μελλοντικός σχεδιασμός πολυπαραγοντικών κλιμάκων ίσως επιτύχει αυτόν το στόχο στους ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου.