Η επί των εκκλησιαστικών και της δημοσίου εκπαιδεύσεως γραμματεία της επικρατείας και η εκπαιδευτική πολιτική κατά την πρώτη οθωνική περίοδο (1833-1842)

Abstract

The aim of this thesis is to search for elaborate on, and present a more detailed image of part of the educational and social history of Greece during the 19th century. More specifically it aims to present the educational policy and activities of the Ministry of Educational during the 1st Othan period (1833-1842). It aspires to examine the proceedings which either reach come from the ministry airdate met both in the educational legislation and the school reality of the period. Letting into file sources from the General Records of the State, the research of laws and circulars concerning the organization and administration of education at the particular period, as well as secondary sources related to: the origin of the institution law of the Ministry, its staffing, the major choices of the educational policy, the issues it was responsible for the request submitted to it, the way of dealing math them, the degree of its involvement in state schools, the difficulties it faced the reactions to mapping out the educational policy and finally how the educational reality and the work of the ministry were shopped and assessed. During the research it was ascertained that: 1. The intentions of the Viceroyalty were a simple, at first, educational pattern with a great time credit and little expenses for its realization. 2. The reorganization of the educational ranks started quickly but in terms of administration it was complemented with the necessary proceedings of control and balance. 3. Despite the efforts of the central Government, lack of uniformity was apparent through out the educational system. 4. The goals for establishment and function of the number of schools anticipated by the initial plan were not fulfilled. 5. The state intervention in the organization of the schools net stopped relatively quickly (from 1840-1842) and it moved towards pressing the municipalities to act out for the establishment and maintenance of the 1st ranks of education. In terms of economy the state was barely responsible for the school net spreading, as the expenses for education amounted to the 2,9% of the total state expenses. It was restricted to partial teachers’ payment and few constructions and repairs of buildings.

Η διατριβή στόχο έχει την αναζήτηση, επεξεργασία και παρουσίαση μιας πιο λεπτομερειακής εικόνας ενός τμήματος της εκπαιδευτικής και κοινωνικής ιστορίας της Ελλάδος κατά τον ΙΘ΄ αιώνα. Ειδικότερα, σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση της εκπαιδευτικής πολιτικής και της δραστηριότητας της «Γραμματείας των Εκκλησιαστικών και της δημοσίου Εκπαιδεύσεως» (Υπουργείο Παιδείας) κατά την πρώτη Οθωνική περίοδο (1833-1842). Επιδιώκεται η συνεξέταση των διεργασιών και των διαδικασιών οι οποίες είτε φτάνουν, είτε προέρχονται από τη Γραμματεία και παρουσιάζονται τόσο στην εκπαιδευτική νομοθεσία, όσο και στη σχολική πραγματικότητα της εξεταζόμενης περιόδου. Η εξέταση των αρχειακών πηγών από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), η έρευνα των νόμων και των εγκυκλίων της περιόδου, στον τομέα οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης, όπως και οι δευτερογενείς πηγές, σχετικά με το ρόλο της εκπαίδευσης, έθεσαν τα ερωτήματα της έρευνας και καθόρισαν το πεδίο αναζήτησης σχετικά: με την προέλευση του θεσμού της Γραμματείας, τη στελέχωσή της, τις μείζονες επιλογές της εκπαιδευτικής πολιτικής, των θεμάτων που ήταν αρμόδια, των αιτημάτων που υποβάλλονταν σ’ αυτήν, τον τρόπο επίλυσης των θεμάτων, το βαθμό ανάμειξης στα δημόσια σχολεία, τις δυσχέρειες που αντιμετώπισε, τις αντιδράσεις στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής και τέλος στο πώς διαμορφώθηκε και πώς αξιολογήθηκε η εκπαιδευτική πραγματικότητα και το έργο της Γραμματείας. Κατά την έρευνα διαπιστώθηκε ότι: 1. Οι προθέσεις της Αντιβασιλείας ήταν να δημιουργηθεί ένα απλό αρχικά εκπαιδευτικό σχήμα, με μεγάλη πίστωση χρόνου και λίγα έξοδα για την υλοποίησή του. 2. Η αναδιοργάνωση των βαθμίδων ξεκίνησε γρήγορα, αλλά διοικητικά το συγκεντρωτικό σύστημα συμπληρώθηκε με τις απαραίτητες διαδικασίες ελέγχου και εξισορρόπησης. 3. Παρά τις προσπάθειες της κεντρικής Κυβέρνησης η έλλειψη ομοιομορφίας διαπερνούσε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα σε όλες τις βαθμίδες. 4. Δεν εκπληρώθηκαν οι στόχοι για τη σύσταση και λειτουργία του αριθμού των σχολείων που προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός. 5. Η παρέμβαση του κράτους στην οργάνωση του σχολικού δικτύου σταμάτησε σχετικά γρήγορα, τη διετία 1840-1842 και κινήθηκε μόνο στην κατεύθυνση πίεσης των δήμων να ενεργήσουν για την ίδρυση και συντήρηση των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στον οικονομικό τομέα η ευθύνη του κράτους για την εξάπλωση του σχολικού δικτύου εκφράστηκε πολύ περιορισμένα, μέσω της σχέσης των εκπαιδευτικών δαπανών στο 2,9% προς το σύνολο των δημοσίων δαπανών. Περιορίστηκε στην πληρωμή εν μέρει μόνο των δασκάλων και σε ελάχιστες κατασκευές και επισκευές κτηρίων.