Διαπεριφερειακά οδικά έργα και η συμβολή τους στην περιφερειακή ανάπτυξη: μια θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση

Abstract

The dissertation investigates both theoretically and empirically the relation between Interregional Highways and Regional Development. In the first part except for a general view of the spatial impacts with economic characteristics that the construction of transportation infrastructures provoke and a general review of Regional Development theories, a critical review of theoretical approaches is concluded, that dealt with the relation between Transportation and Regional Development, as well as, with the models that had been developed for the ex ante quantitative analysis of these infrastructure impacts on the regional economies. Furthermore, in the second part, a theoretical aspect about the relation between interregional Highways and Regional Development is formulated, that is used as base for the quantitative analysis, in which basic aspects and basical factors are considered, which influence the appearance, the magnitude and the direction of regional changes with economic characteristics, which the construction of these infrastructures provoke. Also, a model for the quantitative analysis and the ex ante estimation of these changes are developed and the equations are described analytically. The estimation of equation parameters of the proposed models (calibration) are done with statistical data from Greece. Finally, on the third part of the dissertation a case study is carried out, based on the estimated equations parameters, on two really senarios of construction interregional highways with national character. The first one is constructed in Greece and includes the framework of the Transportation’s Infrastructure and Highways program for the next 10 - 15 years. In the second senario only one highway is investigated, Egnatia Highway, so that the interaction and the “antagonism” of the infrastructures, which are constructed on different geographical areas could be proved. The dissertation is completed with the final conclusions and policy proposals, even with the case study evaluation and final results which have turned up.

Η διδακτορική διατριβή εξετάζει τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά τη σχέση διαπεριφερειακών οδικών έργων και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, στο πρώτο μέρος πέραν μιας γενικής θεώρησης των χωρικών μεταβολών, που επιφέρει η κατασκευή συγκοινωνιακών υποδομών και μιας γενικής επισκόπησης των θεωριών Περιφερειακής Ανάπτυξης, περιλαμβάνεται κριτική επισκόπηση των θεωρητικών προσεγγίσεων, οι οποίες ασχολούνται με τη σχέση Μεταφορικών Υποδομών και Περιφερειακής Ανάπτυξης (Transportation and Regional Development), καθώς και των υποδειγμάτων τα οποία έχουν αναπτυχθεί για την εκ των προτέρων (ex ante) ποσοτική ανάλυση των επιπτώσεων των εν λόγω υποδομών στις οικονομίες των περιφερειών. Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος, διατυπώνεται θεωρητική «πρόταση» αναφορικά με την σχέση ιαπεριφερειακών Οδικών Υποδομών και Περιφερειακής Ανάπτυξης, που χρησιμοποιείται ως «υπόβαθρο» για την ποσοτική ανάλυση, στην οποία αναλύονται βασικές έννοιες και οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση, το μέγεθος και την κατεύθυνση των περιφερειακών μεταβολών με οικονομικό χαρακτήρα, τις οποίες προκαλεί η κατασκευή των εν λόγω υποδομών. Επίσης αναπτύσσεται υπόδειγμα για την ποσοτική ανάλυση και προεκτίμηση των εν λόγω μεταβολών και περιγράφονται αναλυτικά οι εξισώσεις του. Ο υπολογισμός των παραμέτρων των εξισώσεων του προτεινόμενου υποδείγματος (calibration) γίνεται με στατιστικά στοιχεία από τον ελληνικό χώρο. Τέλος στο τρίτο μέρος της διατριβής γίνεται η εφαρμογή της μεθοδολογίας με βάση τις παραμέτρους των εξισώσεων που υπολογίσθηκαν, σε δυο πραγματικά σενάρια κατασκευής διαπεριφερειακών οδικών υποδομών. Το πρώτο σενάριο περιλαμβάνει το σύνολο (σχεδόν) των διαπεριφερειακών έργων εθνικού χαρακτήρα, τα οποία κατασκευάζονται στην Ελλάδα και αποτελούν τον βασικό κορμό του προγράμματος έργων υποδομής μεταφορών και οδικών δικτύων για τα επόμενα 10 - 15 χρόνια. Στο δεύτερο σενάριο εξετάζεται μεμονωμένα ένας οδικός άξονας, η Εγνατία οδός, ώστε να δειχθεί ο βαθμός αλληλεπίδρασης και η «ανταγωνιστικότητα» ανάμεσα σε υποδομές οι οποίες εκτελούνται σε διαφορετικούς γεωγραφικούς χώρους. Η διατριβή ολοκληρώνεται με διατύπωση τελικών συμπερασμάτων και προτάσεων πολιτικής, καθώς και συνοπτική αξιολόγηση της εφαρμογής της μεθοδολογίας και των τελικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν.