Το διεθνές εμπόριο μετά από κρίσεις και οι στρατηγικές αντιμετώπισης των συνεπειών τους: η περίπτωση της υγειονομικής κρίσης στην Ελλάδα

Abstract

Through this thesis, an attempt is made to conduct scientific research on the conditions and terms that are formed at the level of international trade after crises, to thoroughly investigate and study their consequences at the level of the economy and to research the strategies that are applied with the aim of restarting the economy and developing entrepreneurship after corresponding conditions. Methodologically, secondary research is conducted in international databases applying certain statistical methods to control the variables (comparative analysis, multiple regression, data panel analysis). At the same time, primary research is used through a structured questionnaire, statistical processing is carried out applying exploratory factor analysis as a statistical method, the purpose of which is to enrich the data and highlight any new findings. The results are summarized in two axes. The first axis has to do with the volume and structure of foreign trade, while the second axis is related to the strategies and factors that may contribute to the recovery of foreign trade. Next, with regard to Greece's foreign trade, the chronic structural problems are confirmed, the pathologies of the Greek economy are highlighted, the low degree of extroversion of Greece is highlighted, the specialization of exports in low value-added sectors is noted, the lag in logistical and digital infrastructure in foreign trade processes is observed. At the same time, the post-Covid-19 start-up is characterized by challenges regarding the need to transition to a development model that will be based on "green" environmental protection practices, circular economy business actions, energy saving and sustainable development activities and will contribute significantly to accelerating the climate transition. In addition, the contribution of the utilization of European resources to the recovery of the economy and foreign trade and the need to adapt to digital transformation are highlighted. The originality and academic contribution of the thesis lies in the investigation of a global event that undoubtedly influenced the fundamentals of economies and foreign trade internationally. The approach to the Greek dimension and the comparison of the corresponding international and European frameworks constitutes an original contribution within the Greek academic community. At the same time, the thesis highlights important findings regarding the policies for shaping trade strategies at the international, European and Greek levels to address the consequences and restart the economy, following events characterized as crises, while at the same time contributing substantially to a better understanding of the conditions under which international trade relations are shaped.

Μέσα από την παρούσα διατριβή επιχειρείται η διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας γύρω από τις συνθήκες και τους όρους που διαμορφώνονται σε επίπεδο διεθνούς εμπορίου μετά από κρίσεις, στην διεξοδική διερεύνηση και μελέτη των συνεπειών τους σε επίπεδο οικονομίας και στην έρευνα για τις στρατηγικές που εφαρμόζονται με σκοπό την επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας έπειτα από αντίστοιχες συνθήκες. Μεθοδολογικά, διεξάγεται δευτερογενής έρευνα σε διεθνείς βάσεις δεδομένων εφαρμόζοντας ορισμένες στατιστικές μεθόδους για τον έλεγχο των μεταβλητών (συγκριτική ανάλυση, πολλαπλή παλινδρόμηση, data panel analysis). Παράλληλα, χρησιμοποιείται πρωτογενής έρευνα μέσω δομημένου ερωτηματολογίου, διεξάγεται στατιστική επεξεργασία εφαρμόζοντας ως στατιστική μέθοδο την διερευνητική ανάλυση παραγόντων σκοπός της οποίας είναι να εμπλουτίσει τα δεδομένα και να αναδείξει τυχόν νέα ευρήματα. Τα αποτελέσματα συνοψίζονται σε δύο άξονες. Ο πρώτος άξονας έχει να κάνει με τον όγκο και τη διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου, ενώ ο δεύτερος άξονας σχετίζεται με τις στρατηγικές και τους παράγοντες που δύναται να συντελέσουν στην ανάκαμψη του εξωτερικού εμπορίου. Επόμενα, αναφορικά με το εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας επιβεβαιώνονται τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα, αναδεικνύονται οι παθογένειες της ελληνικής οικονομίας, επισημαίνεται ο χαμηλός βαθμός εξωστρέφειας της Ελλάδας, σημειώνεται η εξειδίκευση των εξαγωγών σε τομείς χαμηλής προστιθέμενης αξίας, παρατηρείται η υστέρηση σε υλικοτεχνικές και ψηφιακές υποδομές στις διαδικασίες του εξωτερικού εμπορίου. Παράλληλα η μετά Covid – 19 εκκίνηση χαρακτηρίζεται από προκλήσεις ως προς την ανάγκη μετάβασης σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα βασίζεται σε «πράσινες» πρακτικές προστασίας του περιβάλλοντος, σε επιχειρηματικές ενέργειες κυκλικής οικονομίας, σε δραστηριότητες εξοικονόμησης ενέργειας και αειφόρου ανάπτυξης και θα συμβάλει σημαντικά στην επίσπευση της κλιματικής μετάβασης. Επιπλέον, επισημαίνεται η συμβολή της αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων στην ανάκαμψη της οικονομίας και του εξωτερικού εμπορίου και η ανάγκη προσαρμογής στον ψηφιακό μετασχηματισμό. H πρωτοτυπία και η ακαδημαϊκή συμβολή της διατριβής έγκειται στην διερεύνηση ενός παγκοσμίου εμβέλειας γεγονότος το οποίο αδιαμφισβήτητα επηρέασε τα θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών και του εξωτερικού εμπορίου διεθνώς. Η προσέγγιση στην ελληνική διάσταση και η σύγκριση των αντίστοιχων διεθνών και ευρωπαϊκών πλαισίων αποτελεί πρωτότυπη συνεισφορά στα πλαίσια της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας. Παράλληλα, μέσα από τη διατριβή αναδεικνύονται σημαντικά ευρήματα σχετικά με τις πολιτικές διαμόρφωσης εμπορικών στρατηγικών σε διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των συνεπειών και την επανεκκίνηση της οικονομίας, έπειτα από γεγονότα που χαρακτηρίζονται ως κρίσεις, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει ουσιαστικά στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών υπό τις οποίες διαμορφώνονται οι σχέσεις διεθνούς εμπορίου.