Το ζήτημα της εμπιστοσύνης στη συγκρότηση τοπικών συστημάτων γεωργικής γνώσης και καινοτομίας: μια εμπειρική έρευνα στο νομό Ιωαννίνων

Abstract

Trust is very important pertaining of a wide range of social relationships, including advisory relationships. Specifically, for the agricultural sector, understanding the factors that are considered important in determining the level of trust that farmers have in an advisor is crucial in the context of the new CAP requirements and the contemporary challenges faced by the sector. At the same time, the interconnection between trust and, on the one hand, the dynamic relations that shape the local micro-AKIS and, on the other hand, the Triggering Change Model is important for promoting innovation in agriculture. In order to explore the role of trust in advisory relationship field research was carried out in Ioannina Prefecture utilising mixed research methods. In the first place, 51 interviews were conducted, which were analyzed using thematic analysis. Then, the dimensions that emerged from the qualitative research and the literature were investigated through a survey; 99 questionnaires were collected and data were analyzed using multiple statistical tests with SPSS v.23. The key factors for developing trust that emerged, serve as evaluation criteria for local producers vis-à-vis the advisor. The perceived trustworthiness of the advisor (i.e. her/his perceived ability, benevolence, and integrity) and the set of roles, actions, and ways of communication that stem from these, were the most important factors in developing trust. The local and social embeddedness of the advisor, the characteristics of the established relationship, advisor’s reputation, the (general) disposition of the producer to trust others, as well as the power and dependency relationships between the two parties, were also found to be significant factors in developing trust. Both trust and most of the factors affecting trust do not vary depending on the 'role' of the agricultural advisor. In the multiple regression model, the perceived trustworthiness had the largest effect on trust followed by the dimension of the advisor's local integration/ embeddedness and the producer’s dependence on the advisor. Furthermore, the comparison of the specific characteristics and actions of the existing agronomists in the study area (private agronomists with a store, agronomists representing companies, public agronomists) with the trust criteria showed the relatively low trust of producers towards them and revealed the reasons of such a stance on the part of the producers and its implications for the local micro-AKIS. Moreover, the trusted advisor is an important factor in shaping the micro-AKIS, influencing the processes of the Triggering Change Model: affecting the initiation stage, acting as the preferred source of advice, and/or influencing the processes of active evaluation of advice and, consequently, their adoption/implementation.

Η εμπιστοσύνη είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος για ένα μεγάλο εύρος κοινωνικών σχέσεων, συμπεριλαμβανόμενων των συμβουλευτικών σχέσεων. Συγκεκριμένα, στον αγροτικό τομέα, η κατανόηση των παραγόντων που αξιολογούνται ως σημαντικοί για τον καθορισμό του βαθμού εμπιστοσύνης των γεωργών απέναντι με έναν γεωργικό σύμβουλο είναι καθοριστική στο περιβάλλον των απαιτήσεων της νέας ΚΑΠ αλλά και των σύγχρονων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η γεωργία. Ταυτόχρονα, η σύνδεση της εμπιστοσύνης με τη δυναμική των σχέσεων οι οποίες διαμορφώνονται στο πλαίσιο ενός εκάστου τοπικού Συστήματος Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας (micro-AKIS) και το μοντέλο εναύσματος/ ενεργοποίησης της αλλαγής είναι σημαντική για την προώθηση της καινοτομίας στη γεωργία. Στο πλαίσιο της διερεύνησης του ρόλου της εμπιστοσύνης στις συμβουλευτικές σχέσεις πραγματοποιήθηκε επιτόπια έρευνα στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων με μεικτές ερευνητικές μεθόδους. Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν 51 (ποιοτικές) συνεντεύξεις τα δεδομένα των οποίων επεξεργάστηκαν με θεματική ανάλυση. Στη συνέχεια, οι διαστάσεις που αναδυθήκαν από την ποιοτική έρευνα και την βιβλιογραφία διερευνήθηκαν μέσω (ποσοτικής) έρευνας με ερωτηματολόγιο. Συλλέχθηκαν 99 ερωτηματολόγια τα δεδομένα των οποίων αναλύθηκαν μέσω πολλαπλών στατιστικών test με την βοήθεια του SPSSv.23. Οι παράγοντες ανάπτυξης εμπιστοσύνης που αναδυθήκαν λειτουργούν ως αξιολογικά κριτήρια για τους παραγωγούς για τον βαθμό απόδοσης εμπιστοσύνης προς ένα σύμβουλο. Η αντιληπτή αξιοπιστία του εκάστοτε συμβούλου (που αφορά στην αντιληπτή του ικανότητα, την καλοβουλία και ακεραιότητά του) και το σύνολο των ρόλων, δράσεων και τρόπων επικοινωνίας που απορρέουν από αυτές υπήρξε ο σημαντικότερος παράγοντας ανάπτυξης της εμπιστοσύνης. Η τοπική και κοινωνική ενσωμάτωση του συμβούλου, τα χαρακτηριστικά της διαμορφωμένης σχέσης, οι διαδικασίες φήμης, η (γενική) προδιάθεση εμπιστοσύνης του παραγωγού απέναντι σε άλλους, καθώς και τις σχέσεις ισχύος και εξάρτησης μεταξύ των δύο πλευρών αναδείχτηκαν επίσης ως σημαντικοί παράγοντες ανάπτυξης της εμπιστοσύνης. Τόσο η εμπιστοσύνη όσο και οι περισσότεροι παράγοντες που επιδρούν στην εμπιστοσύνη δεν διαφοροποιούνται αναλόγως της ‘ιδιότητας’ του γεωργικού συμβούλου. Στο υπόδειγμα πολλαπλής παλινδρόμησης τη σημαντικότερη επιρροή στην εμπιστοσύνη του παραγωγού εμφάνισε η αντιληπτή αξιοπιστία ενώ έπονται η διάσταση της τοπικής ενσωμάτωσης του συμβούλου και η εξάρτηση του παραγωγού από τον σύμβουλο. Επιπλέον, η σύγκριση των ειδικών χαρακτηριστικών και των ενεργειών των υφιστάμενων γεωπόνων της περιοχής μελέτης (ιδιώτες γεωπόνοι με κατάστημα, γεωπόνοι εκπρόσωποι των εταιριών, οι δημόσιοι γεωπόνοι) έναντι των κριτηρίων εμπιστοσύνης έδειξε την σχετικά χαμηλή εμπιστοσύνη των παραγωγών προς τους γεωπόνους οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην περιοχή έρευνας αλλά και τους λόγους και τις επιπτώσεις αυτής στο τοπικό σύστημα (micro-AKIS). Επιπλέον, ο έμπιστος σύμβουλος είναι σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης του micro-AKIS επηρεάζοντας τις διαδικασίες του μοντέλου εναύσματος/ ενεργοποίησης της αλλαγής: επηρεάζοντας το στάδιο του εναύσματος, αποτελώντας την προτιμητέα πηγή απεύθυνσης των παραγωγών, ή/και επηρεάζοντας τις διαδικασίες ενεργούς αξιολόγησης της συμβουλής και κατ’ επέκταση την εφαρμογή τους.