Διερεύνηση και εκτίμηση του επιπέδου επάρκειας ως προς την πρακτική βασισμένη σε ενδείξεις σε δείγμα κλινικών νοσηλευτών του εθνικού συστήματος υγείας

Abstract

Introduction: The adoption of Evidence-Based Practice in daily clinical practice by nurses is very important, as it determines and ensures the quality of care provision. Several studies have been conducted worldwide to understand and investigate the factors that influence EBP. However, the factors that influence the competence of nurses in the National Health System (NHS) in Greece have not been investigated. The purpose of the study is to investigate and assess the level of competence of clinical nurses regarding EBP and its application in clinical practice and, secondarily, the cultural translation and validation of the Questionnaire to Evaluate the Professional Registered Nurses’ Competence regarding Evidence-Based Practice (EBP-COQ Prof) into the Greek language. Methodology: A mixed-method design was conducted on a sample of clinical nurses of the National Health System. Initially, in a quantitative study, a cross-sectional study was conducted, in which 473 nurses from ten hospitals of the (NHS), six from 7th Health Region of Crete, three from 1st and one from 2nd Health Region of Attica, participated. The EBP-COQ Prof questionnaire was translated and validated into the Greek language. For the needs of statistical analysis, STATA software was used and confirmatory factor analysis, the SPSS 25.0 statistical package was used. The level of statistical significance was considered p<0.05. Psychometric properties of the scale and calculation of Cronbach’s alpha reliability index were carried out. One-way ANOVA and Pearson coefficient tests were applied to compare possible differences between the variables, and a multivariate regression model was used to investigate the characteristics of the participants. In the qualitative method, six individual interviews were conducted as well as two focus groups consisting of six people each, and semi-structured questions were used. The findings emerged through thematic analysis. Results: The internal consistency of the questionnaire was quite high, Cronbach’s alpha value ranged from 0.918 to 0.952. From the statistical analysis, four factors emerged, “Nurses’ attitude towards EBP”, “Nurses’ knowledge towards EBP”, “Nurses’ skills towards EBP” and finally “EBP implementation”. The Bartlett test was significant [χ 2 (595) = 16,483,308, p < 0.001] and the KMO index was 0.906. The mean value of the proficiency subscales was calculated: attitudes 3.9 ± 0.6, knowledge 3.7 ± 0.6, skills 3.1 ± 0.8 and implementation 3.4 ± 0.7. Through multivariate regression analysis, it was found that variables such as educational level, writing scientific articles, working in a university clinic, and computer skills positively affected the subscales. Through the thematic analysis of qualitative research, the four axes that characterize competence were identified. Attitude, knowledge, skills, and implementation. Conclusions: The Greek version of the questionnaire EBP-COQ Prof is a reliable tool for investigating the competence of nurses in Greece. The nurses of the National Health System have a positive attitude towards EBP, but are not qualified with the necessary knowledge and skills for the implementation of EBP. Coordinated efforts will play a crucial role by the educational community and the hospitals to eliminate obstacles and provide maximum benefits from the implementation of EBP

Εισαγωγή: Η υιοθέτηση της Πρακτικής Βασισμένης σε Ενδείξεις στη καθημερινή κλινική πράξη από τους νοσηλευτές είναι υψίστης σημασίας, καθώς καθορίζει και διασφαλίζει την ποιότητα παροχής φροντίδας. Σε διεθνές επίπεδο έχει διενεργηθεί πλήθος μελετών με σκοπό την κατανόηση και διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την ΠΒΕ. Ωστόσο, παρατηρείται έλλειμμα γνώσης αναφορικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν την επάρκεια των νοσηλευτών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Ελλάδα. Σκοπός της μελέτης είναι πρωτίστως, η διερεύνηση και η εκτίμηση του επιπέδου επάρκειας των κλινικών νοσηλευτών σχετικά με την ΠΒΕ και την εφαρμογή της στην κλινική πράξη και δευτερευόντως, η πολιτισμική προσαρμογή και στάθμιση του Ερωτηματολογίου Εκτίμησης Επάρκειας Νοσηλευτών σχετικά με τη Πρακτική Βασισμένη σε Ενδείξεις (Questionnaire to Evaluate the Professional Registered Nurses’ Competence regarding Evidence-Based Practice, EBP-COQ Prof) στην ελληνική γλώσσα. Μεθοδολογία: Διεξήχθη μελέτη μεικτού σχεδιασμού, με δείγμα κλινικών νοσηλευτών του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Αρχικά, στο σκέλος της ποσοτικής μελέτης, διενεργήθηκε συγχρονική μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 473 νοσηλευτές από δέκα νοσοκομεία του ΕΣΥ, έξι στην 7η Υ.ΠΕ Κρήτης, τρία 1η και ένα στην 2η Υ.ΠΕ Αττικής . Έγινε μετάφραση και πολιτισμική προσαρμογή του ερωτηματολογίου EBP-COQ Prof στην Ελληνική γλώσσα. Για τις ανάγκες τις στατιστικής ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε στο λογισμικό STATA και για την επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση το στατιστικό πακέτο SPSS 25.0. Το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας θεωρήθηκε το p<0.05. Έγινε διεξαγωγή ψυχομετρικών ιδιοτήτων της κλίμακας και υπολογισμός του δείκτη αξιοπιστίας Cronbach’s alpha. Εφαρμόστηκαν δοκιμασίες One-way ANOVA and Pearson coefficient ,προκειμένου να συγκριθούν οι πιθανές διαφορές μεταξύ των μεταβλητών και εφαρμόστηκε ένα πολυπαραγοντικό μοντέλο παλινδρόμησης για την διερεύνηση των χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων. Στην ποιοτική μέθοδο, διενεργήθηκαν έξι ατομικές συνεντεύξεις και δύο ομάδες εστίασης που συμπεριελάμβανε έξι άτομα η κάθε μία. Χρησιμοποιήθηκαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις, τα ευρήματα που προέκυψαν αναδύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Αποτελέσματα: Η εσωτερική συνοχή του ερωτηματολογίου ήταν αρκετά υψηλή, οι τιμές του Cronbach’s alpha κυμάνθηκαν από 0,918 έως 0,952. Μέσα από την στατιστική ανάλυση προέκυψαν τέσσερις παράγοντες, η «Στάση των νοσηλευτών για ΠΒΕ», «Οι γνώσεις των νοσηλευτών για ΠΒΕ», «Οι δεξιότητες των νοσηλευτών για ΠΒΕ» και τέλος «Η εφαρμογή της ΠΒΕ». Το τεστ Bartlett ήταν σημαντικό [χ 2 (595) = 16.483.308, p < 0,001] και ο δείκτης KMO ήταν 0,906. Η μέση τιμή των υποκλιμάκων της επάρκειας υπολογίστηκε: στάση 3,9 ± 0,6, γνώσεις 3,7 ± 0,6, δεξιότητες 3,1 ± 0,8 και εφαρμογή 3,4 ± 0,7. Μέσω της πολυμεταβλητής ανάλυσης παλινδρόμησης βρέθηκε ότι οι μεταβλητές όπως, μορφωτικό επίπεδο, η συγγραφή επιστημονικών άρθρων, η εργασία σε πανεπιστημιακή κλινική, οι δεξιότητες χειρισμού ηλεκτρονικού υπολογιστή επηρέασε θετικά τις υποκλίμακες. Μέσω της θεματικής ανάλυσης της ποιοτικής έρευνας ,προσδιορίστηκαν οι τέσσερις άξονες που χαρακτηρίζουν την επάρκεια, την στάση, την γνώση, τις δεξιότητες και την εφαρμογή. Συμπεράσματα: Η ελληνική εκδοχή του ερωτηματολογίου EBP-COQ Prof αποτελεί ένα αξιόπιστο εργαλείο για την διερεύνηση της επάρκειας των νοσηλευτών στον ελλαδικό χώρο. Οι νοσηλευτές του ΕΣΥ-παρά το γεγονός ότι υιοθετούν θετική στάση απέναντι στην ΠΒΕ- δεν φαίνεται να διαθέτουν τα απαιτούμενα εφόδια για την εφαρμογή της. Κρίσιμο ρόλο θα διαδραματίσουν οι συντονισμένες προσπάθειες από την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και από τους ίδιους τους φορείς που απασχολείται το νοσηλευτικό προσωπικό, έχοντας ως στόχο να εξαλείψουν τα εμπόδια και να αποδώσουν τα μέγιστα οφέλη από την εφαρμογή της ΠΒΕ.