Η ανατρεπτική διάσταση της γιορτής στο δημόσιο χώρο και οι διαφιλονικούμενες εκφάνσεις της: συγκριτική μελέτη σε πόλεις και περιφέρειες της Ελλάδας πριν και μετά τη σύγχρονη πανδημία

Abstract

"Set fire to whatever burns you, to whatever devours your soul, there’s still something, something left, something that hasn’t been lost, Love is a journey from feast to feast, live with me in the air, in the fire, in the rain" says Yannis Angelakas in his song Yorti placing love and festivity on a common pedestal that exceeds life itself. Festivity, like love, are cracks that subvert the repetitiveness of everyday life: "My words are a sweet prayer, roosting outside your closed window, and if you let them come, they would open a crack, from your little cell to infinity", the song’s first verse says. This inherent subversiveness of the festivity was the initial seed of this research, so that today, I describe here the topic, which, as the title of the thesis indicates, concerns the subversive dimension of festivity when performed in an open public space, but also the dimensions that determine its subversiveness. As this context is quite broad and its implications multiple the timing of the research with the COVID-19 pandemic defined a temporal context, which in addition to being temporal was also highly spatial. The applied biopolitics in Greece restricted access to public space, prohibited gatherings, and imposed its daily control and surveillance. The restriction of public space, however, did not succeed in restricting gatherings in it, as through the restrictive climate, cracks were created where festivity functioned as a tool of resistance to various initiatives and collectives across the country. This underground, disorderly and at the same time creative grid, which functioned with care as a response to fear as its main axis, is what this research seeks to identify. Although the research is geographical, it does not follow a spatialized presentation of collectives and actions, but is based on the central questions. In order to break the relationship between researcher and interviewees, where the researcher occupies a position of power and is the one who asks the questions, an anti-colonial epistemology and methodology was used, where through the process of qualitative research the interviewees feed the theoretical frameworks of the research. As a result, the interviewees act as co-creators of the research, the data they offer to the research also determine its continuity and ultimately, they are not just subjects of study, but active co-creators.

"Βάλε φωτιά σε ό,τι σε καίει σε ό,τι σου τρώει την ψυχή, Υπάρχει ακόμα υπάρχει κάτι που δεν έχει χαθεί, Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από γιορτή σε γιορτή, ζήσε μαζί μου στον αέρα στη φωτιά στη βροχή" λέει ο Γιάννης Αγγελάκας στο τραγούδι του Γιορτή τοποθετώντας την αγάπη και την γιορτή σε ένα κοινό βάθρο που υπερβαίνει την ίδια τη ζωή. Η γιορτή, όπως και ο έρωτας, είναι ρωγμές που ανατρέπουν την επαναληπτικότητα της καθημερινότητας: "Τα λόγια μου είναι μια γλυκιά προσευχή, κουρνιάζουν έξω από το κλεισμένο σου παράθυρο, κι αν τ’ άφηνες θ’ ανοίγαν μια ρωγμή, απ’ το μικρό κελί σου ως το άπειρο" λέει χαρακτηριστικά το πρώτο τετράστιχο του τραγουδιού. Αυτή η εγγενής ανατρεπτικότητα της γιορτής ήταν ο αρχικός σπόρος της παρούσας έρευνας, ώστε σήμερα να περιγράφω εδώ το θέμα, που, όπως δείχνει και ο τίτλος της διατριβής αφορά στην ανατρεπτική διάσταση της γιορτής όταν αυτή επιτελείται σε κάποιον ανοιχτό δημόσιο χώρο αλλά και στις διαστάσεις οι οποίες προσδιορίζουν την ανατρεπτικότητά της. Kαθώς αυτό το πλαίσιο είναι αρκετά διευρυμένο και οι προεκτάσεις του πολλαπλές η χρονική συγκυρία εκπόνησης της έρευνας με την πανδημία του COVID-19 καθόρισε ένα πλαίσιο το οποίο εκτός από χρονικό ήταν επίσης ιδιαίτερα χωρικό. Oι εφαρμοζόμενες βιοπολιτικές στην Ελλάδα περιόρισαν την πρόσβαση στον δημόσιο χώρο, οι συναθροίσεις απαγορεύτηκαν και επιβλήθηκε ο καθημερινός του έλεγχος και επιτήρηση. O περιορισμός, ωστόσο, του δημόσιου χώρου δεν κατάφερε να περιορίσει και τις συναθροίσεις σε αυτόν καθώς μέσα από το περιοριστικό κλίμα δημιουργήθηκαν ρωγμές όπου η γιορτή λειτούργησε ως εργαλείο αντίστασης σε διάφορες πρωτοβουλίες και συλλογικότητες ανά την χώρα. Το υπόγειο, άτακτο και συγχρόνως δημιουργικό αυτό πλέγμα, το οποίο λειτούργησε με βασικό άξονα την φροντίδα ως απάντηση στον φόβο, είναι εκείνο που προσπαθεί να εντοπίσει η έρευνα. Αν και πρόκειται για γεωγραφική προσέγγιση δεν ακολουθεί χωρικοποιημένη παρουσίαση των συλλογικοτήτων και των δράσεων αλλά γίνεται με βάση τα κεντρικά ερωτήματα. Με σκοπό να διαρρηχθεί η σχέση μεταξύ ερευνήτριας και συνεντευξιαζόμενων, όπου η ερευνήτρια κατέχει μια θέση εξουσίας και είναι αυτή που θέτει τα ερωτήματα, χρησιμοποιήθηκε μια αντι-αποικιακή επιστημολογία και μεθοδολογία όπου μέσα από την διαδικασία της ποιοτικής έρευνας οι συνεντευξιαζόμενοι τροφοδοτούν τα θεωρητικά πλαίσια της έρευνας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι συνεντευξιαζόμενοι να λειτουργούν ως συνδιαμορφωτ(ρι)ες της έρευνας, τα στοιχεία που προσφέρουν στην έρευνα να καθορίζουν και τη συνέχειά της και τελικά να μην είναι απλά υποκείμενα μελέτης αλλά ενεργοί συνδημιουργοί.