Το έγκλημα της έκθεσης (306 ΠΚ): προβλήματα ερμηνείας-εφαρμογής

Abstract

Exposure to Danger (Article 306 of the Greek Criminal Code) is the most significant specific endangerment offense in the Greek Criminal Code. It protects life—the most important legal good—at a stage before any actual harm occurs. The offense historically arose from legislative efforts to protect unwanted children, often abandoned by their parents, who typically had no intention of causing direct harm but knowingly placed them in life threatening situations. Over time, the scope of the offense has broadened, and today any helpless person may be considered a potential victim of exposure. The offense increasingly appears in everyday life, as many common behaviors may involve placing another person’s life at risk. This dissertation presents a comprehensive analysis of the offense, beginning with an exploration of the concept of risk—a notion that has been central to the study of criminal law. Understanding the nature of risk, and distinguishing specific risk, forms the foundation for properly assessing the commission of this crime. As a specific endangerment offense, Article 306 requires that the victim be placed in a specific risk to life—that is, a concrete and individualized danger—for the offense to be legally consummated. The analysis further examines the term "helpless", which is a key element of the offense, and its relationship with the concept of specific risk. All forms of the offense are analyzed in detail, along with the legal justifications that may exclude the act’s unlawfulness. Lastly, the study addresses issues related to the joinder of this offense with others under criminal law.

Η έκθεση (άρθρο 306 ΠΚ) αποτελεί το σημαντικότερο έγκλημα συγκεκριμένης διακινδύνευσης του ποινικού κώδικα, προστατεύοντας το σημαντικότερο έννομο αγαθό, το έννομο αγαθό της ζωής, ένα στάδιο πριν επέλθει η βλάβη του. Το έγκλημα προήλθε ιστορικά από μία προσπάθεια του νομοθέτη να προστατεύσει ανεπιθύμητα τέκνα, τα οποία συχνά εγκαταλείπονταν από του γονείς τους, που συνήθως δεν είχαν σκοπό βλάβης της ζωής, γνώριζαν όμως ότι με τον τρόπο αυτό τα έθεταν σε κίνδυνο. Με τα χρόνια επεκτάθηκε ο κύκλος των θυμάτων και σήμερα θύμα έκθεσης μπορεί να είναι το κάθε αβοήθητο πρόσωπο. Πλέον η εμφάνιση του εγκλήματος στην καθημερινότητα είναι όλο και συχνότερη, αφού πολλές καθημερινές συμπεριφορές μπορεί να αποτελούν έκθεση, περιλαμβάνοντας την διακινδύνευση της ζωής του θύματος. Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται μια εκτεταμένη ανάλυση του εγκλήματος ξεκινώντας από μια προσέγγιση στην έννοια του κινδύνου, έννοια που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την ποινική επιστήμη. Η κατανόηση της έννοιας του κινδύνου και η διάκριση του συγκεκριμένου κινδύνου, αποτελεί θεμέλιο για την ορθή εξέταση της πλήρωσης ή μη της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος της έκθεσης, που ως έγκλημα συγκεκριμένης διακινδύνευσης απαιτεί για την ολοκληρωμένη τέλεσή του ο παθών να βρεθεί σε συγκεκριμένο κίνδυνο ζωής. Επιπλέον αναλύεται ο όρος «αβοήθητος», ο οποίος αποτελεί το βασικότερο τμήμα της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος και η σχέση του με τον συγκεκριμένο κίνδυνο. Στη συνέχεια, εξετάζονται και οριοθετούνται αναλυτικά η αντικειμενική και η υποκειμενική υπόσταση όλων των μορφών του εγκλήματος, καθώς και λόγοι άρσης του αδίκου και του καταλογισμού. Τέλος παρουσιάζονται ζητήματα συρροής του εγκλήματος της έκθεσης με άλλα εγκλήματα.