Το ιστορικό λαϊκό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα στο ελληνικό θέατρο σκιών

Abstract

The central aim of this dissertation is to explore the relationship between the historical popular novel of the 20th century and the Greek shadow theatre, focusing particularly on the identification of borrowings from the former to the latter. The first chapter offers a historical overview of the trajectory of shadow theatre from the East to the West, with particular emphasis on its adaptation to the Greek cultural context and the efforts made to renew its repertoire. Simultaneously, the development of the popular novel in Greece is examined, including the definitions of the terms “popular” and “historical”, as well as the criteria that qualify a work as a historical novel. Within this framework, significant scholarly efforts that attempt to bridge popular literature with shadow theatre are also presented. The second chapter focuses on the analysis of selected historical popular novels or novels containing historical elements, which are examined in comparison with corresponding works of the Greek shadow theatre. The comparative approach is developed along three main axes: thematic content, plot structure, and character typology. The third chapter presents the research findings, with particular emphasis on the ways in which a written form of popular art, such as the historical popular novel, interacts with and is transformed through an oral form, namely the Greek shadow theatre.

Βασικό ζητούμενο της διατριβής αποτελεί η σχέση και η ανίχνευση δανείων από το ιστορικό λαϊκό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα στο ελληνικό θέατρο σκιών. Στο πρώτο κεφάλαιο, επιχειρείται ιστορική ανασκόπηση της διαδρομής του θεάτρου σκιών από την Ανατολή προς τη Δύση, με έμφαση στη μεταφορά του στην ελληνική πραγματικότητα και στις προσπάθειες ανανέωσης του ρεπερτορίου του. Παράλληλα, παρουσιάζεται η εξέλιξη του λαϊκού μυθιστορήματος στην Ελλάδα, με ορισμό των εννοιών «λαϊκό» και «ιστορικό», και καταγραφή των κριτηρίων που καθιστούν ένα έργο ιστορικό μυθιστόρημα. Στο πλαίσιο αυτό, καταγράφονται και αξιόλογες προσπάθειες μελετητών σύζευξης της λαϊκής λογοτεχνίας με το θέατρο σκιών. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στην ανάλυση συγκεκριμένων ιστορικών λαϊκών μυθιστορημάτων ή μυθιστορημάτων με ιστορικά στοιχεία τα οποία εξετάζονται σε σύγκριση με αντίστοιχα έργα του ελληνικού θεάτρου σκιών. Η σύγκριση εστιάζει σε τρία βασικά επίπεδα: τη θεματολογία, την πλοκή και τους χαρακτήρες. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της έρευνας, με ιδιαίτερη έμφαση στους τρόπους με τους οποίους ένα γραπτό είδος λαϊκής τέχνης, όπως το λαϊκό μυθιστόρημα, αλληλεπιδρά και μετασχηματίζεται μέσα από μια προφορική μορφή, όπως το ελληνικό θέατρο σκιών.