Προσδιοριστές υγείας, ποιότητα ζωής και καταναλωτική συμπεριφορά στο τρόπο ζωής των φοιτητών: κοινωνικό οικονομικές διαστάσεις

Abstract

Introduction: Health behaviors have been recognized as the determinants of health status and well-being of individuals. Students as a significant part of the younger population still exert influence on the society through the key roles they will adopt in the future as professionals. The health and well-being of this population is important, not only because of their potential social influence, but also because many lifestyle habits are formed at this stage and persist throughout their life. The assessment of Health-Related Quality of Life (HRQoL) in the student population for the promotion and maintenance of a healthy lifestyle confirms the importance of this study. The student's path to University is an opportunity to identify the factors that influence students' HRQoL with the aim of improving their health. Aim: The aim of the current study is twofold as it attempts to investigate the determinants of health and lifestyle behaviors of students that affect their Quality of Life, in order to assess the needs for health promotion interventions. In addition, this study examines the health status and HRQoL of Higher education students in Greece, which is a measurable health outcome. It is the first study that focuses on this domain in Greece. Material and Method: The current study was conducted with a descriptive and cross-sectional design. Convenience sampling was used with students from various study programs and academic years from the University of West Attica. Data collection was done using an anonymous questionnaire which was completed through an interview. To assess the level of health and HRQoL, the Greek version of the international questionnaires SF-12 and EQ-5D was distributed, as well as questions regarding demographic and lifestyle characteristics of students in relation to living circumstances, consumer dietary habits, smoking, alcohol consumption, physical activity, sleep habits, living and environmental conditions as well as questions regarding their general health status. Non-parametric tests, Mann-Whitney and Kruskal-Wallis were used for non-normally distributed variables for comparisons between two or more groups, respectively, while for normally distributed variables, were used the parametric t-test and ANOVA tests. To investigate the correlations between variables, Pearson and Spearman's rho coefficients were used. Linear regression was used to evaluate the effect of EQ-5D dimensions on EQ-5D index and EQ-VAS as well as to examine the effect of lifestyle factors on EQ-5D index and EQ-VAS. Results: The 64% of the sample were women, the 90,7% belonged to the age group 18-23 years and the 43% were in their second year of studies. Women scored lower level on the Mental Component Score (MCS-12) (p <0,001) as well on the quality of life index EQ-INDEX (p=0,002) compared to men. Students who are not from Attica have statistically higher average values on the Physical Component Score (PCS-12) (p=0,012) compared to students have origins from Attica. Students who did not face any social problems had better mental health (p =0,006) and better self-assessment of their health status (EQ-VAS), in contrast to students who faced a parent's illness or disability who had worse mental health, as well as students with an unemployed parent who appear to be at increased risk for reduced quality of life. Students whose parents resided in the city where they were studying had worse physical health (p=0,007) compared to students whose parents did not reside in the same city where they were studying. Working students reported worse physical health (p=0,002) compared to students who did not work during their studies, having a negative impact on their quality of life. Students who revel frequently had better mental health (p=0,026) in contrast to students who did not. Regarding consumer dietary habits, students who consumed fruits in their diet daily showed better mental health (p=0,023). Students who consumed in their diet quite often foods containing vitamin C (p =0,034), flavonoids (p=0,040), and selenium (p <0,001) had a better self-assessment of their health status (EQ-VAS). Students who frequently consumed pre-prepared meals in their diet showed a worse self-assessment of their health status (p=0,027). Regarding the students' smoking behavior, regular smokers and passive smokers showed worse physical health (p<0,001). Also, students who tried to quit smoking showed worse mental health and a lower EQ-5D index (p<0,001), while students had worse physical health after drinking alcohol. Insufficient sleep appeared to be associated with worse mental health (p=0,036) and HRQoL (p<0,001). Regarding the diagnosed illnesses, students who reported having been diagnosed with influenza, asthma, allergies, gastroenteritis, diabetes, hereditary disease, musculoskeletal problems, skin disease, traffic accidents, or had been diagnosed with other illnesses had a worse perceived quality of life including physical and mental health. Students taking prescription drugs had worse physical health and those who regularly took over the-counter (OTC) drugs had worse mental health (p<0,05). Students' beliefs about the factors that influence their lifestyle change, such as family support, addressing financial problems, valid education and information for the prevention of risk factors, the time for rest on a daily basis, affect mental health negatively, in contrast to quality of life, where the same factors have a positive effect. Students' assumption that less substance use and abuse (p <0,001), change in eating habits (p <0,001), and better academic performance (p <0,001) are associated with worse mental and physical health. From the EQ-5D dimensions, Mobility, Daily Activities and Pain/Discomfort are correlated with both physical and mental health of the summary measures of the SF-12. On the other hand, the Anxiety/Depression dimension is the most significant, indicating that it has a strong impact on the quality of life of students (p <0,001). Additionally, low scores on HRQoL were recorded on the mental health scale (MSC-12) in contrast to the physical health scale (PCS-12) where the score was higher. Also, the students in the present study scored a relatively lower quality of life (EQ-INDEX) compared to the corresponding survey of the general population of Greece. The same was observed regarding their current health status (EQ-VAS). Additionally, from the linear regression analysis, the lifestyle habits of the students that were significant predictors of their perception of better HRQoL display the students' relationship with smoking, regular physical activity, and sleep duration (p <0,05).Conclusions: Substance use, smoking, alcohol use, unhealthy diet, poor sleep, and lack of physical activity are often outlets for psychological decompression, which however legally lead to permanent psychological and other health problems, as was shown in this thesis. The promotion of a healthy lifestyle through targeted choices is a powerful tool in the pursuit of a healthier and better quality life. The findings will contribute to the implementation of political prevention and health promotion programs, in collaboration with the leadership of the Ministry of Health and the Ministry of Education, so that are highlighted the targeted interventions, in cooperation with Universities that should embrace their contribution as key supporters of health, improving the quality and lifestyle of students.

Εισαγωγή: Oι συμπεριφορές υγείας έχουν αναγνωριστεί ως καθοριστικοί παράγοντες της κατάστασης υγείας και της ευημερίας των ατόμων. Οι φοιτητές ως σημαντικό μέρος του νεότερου πληθυσμού εξακολουθούν να ασκούν σημαντικό βαθμό επιρροής στην κοινωνία μέσω των βασικών ρόλων που θα υιοθετήσουν στο μέλλον ως επαγγελματίες. Η υγεία και η ευημερία αυτής της πληθυσμιακής ομάδας είναι σημαντικές, όχι μόνο λόγω της πιθανής κοινωνικής επιρροής τους, αλλά επειδή πολλές συνήθειες του τρόπου ζωής διαμορφώνονται σε αυτό το στάδιο και παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Η αξιολόγηση της Σχετιζόμενης με την Υγεία Ποιότητα Ζωής (ΣΥΠΖ) στον φοιτητικό πληθυσμό για την προώθηση και διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής επιβεβαιώνει τη σημαντικότητά της μελέτης. Η διαδρομή των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο είναι μια ευκαιρία να εντοπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την ΣΥΠΖ των φοιτητών με στόχο τη βελτίωση της υγείας. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι διττός καθώς επιχειρεί να διερευνήσει τους προσδιοριστικούς παράγοντες της υγείας και τις συμπεριφορές στον τρόπο ζωής των φοιτητών που επηρεάζουν την Ποιότητα Ζωής τους, προκειμένου να εκτιμηθούν οι ανάγκες για παρεμβάσεις προαγωγής της υγείας τους. Επιπλέον η παρούσα μελέτη εξετάζει την κατάσταση υγείας και την ΣΥΠΖ των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί μετρήσιμο αποτέλεσμα της υγείας. Είναι η πρώτη μελέτη που εστιάζει στην ΣΥΠΖ σε φοιτητές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Υλικό-Μέθοδος: Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε με περιγραφικό και συγχρονικό σχεδιασμό. Χρησιμοποιήθηκε δειγματοληψία ευκολίας και συμπεριλήφθηκαν φοιτητές από διάφορα προγράμματα σπουδών και διδακτικά έτη οι οποίοι φοιτούν στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με ανώνυμο ερωτηματολόγιο το οποίο συμπληρώθηκε μέσω συνέντευξης. Για την εκτίμηση του επιπέδου υγείας και της ΣΥΠΖ διανεμήθηκε η Ελληνική έκδοση των διεθνώς αναγνωρισμένων ερωτηματολογίων SF-12 και EQ-5D, καθώς και ερωτήσεις που αφορούν δημογραφικά και χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των φοιτητών σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης, τις καταναλωτικές διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, τη φυσική δραστηριότητα, τον ύπνο, τις συνθήκες διαμονής/κατάσταση περιβάλλοντος, καθώς και ερωτήσεις σχετικά με την γενική κατάσταση υγείας τους. Χρησιμοποιήθηκαν μη παραμετρικοί έλεγχοι Mann-Whitney και Kruskal-Wallis για τις μη κανονικά κατανεμημένες μεταβλητές για συγκρίσεις μεταξύ δύο ή περισσότερων ομάδων αντίστοιχα, ενώ για τις κανονικά κατανεμημένες οι παραμετρικοί έλεγχοι t-test και ANOVA. Για τη διερεύνηση των συσχετίσεων μεταξύ μεταβλητών, χρησιμοποιήθηκαν οι συντελεστές Pearson και Spearman’s rho. Η γραμμική παλινδρόμηση χρησιμοποιήθηκε για να αξιολογήσει την επίδραση των διαστάσεων του EQ-5D στους δείκτες EQ-5D index και EQ-VAS καθώς επίσης και για να εξεταστεί η επίδραση των παραγόντων του τρόπου ζωής στους δείκτες EQ-5D index και EQ-VAS. Αποτελέσματα: Tο 64% του δείγματος ήταν γυναίκες, το 90,7% άνηκε στην ηλικιακή ομάδα 18-23 ετών και το 43% φοιτούσε στο Β’ έτος σπουδών. Οι γυναίκες σημείωσαν χαμηλότερες τιμές στον δείκτη ψυχικής υγείας MCS-12 (p <0,001) και στον δείκτη ποιότητας ζωής EQ-INDEX (p=0,002) σε σχέση με τους άντρες. Οι φοιτητές που δεν είναι από την Αττική έχουν στατιστικά υψηλότερες μέσες τιμές στον δείκτη σωματικής υγείας PCS-12 (p=0,012) σε σχέση με τους φοιτητές που είναι από την Αττική. Οι φοιτητές οι οποίοι δεν αντιμετώπιζαν κανένα κοινωνικό πρόβλημα είχαν καλύτερη ψυχική υγεία (p =0,006) και καλύτερη αυτοαξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους (EQ-VAS), σε αντίθεση με τους φοιτητές που αντιμετώπιζαν κάποια ασθένεια/αναπηρία γονέα οι οποίοι είχαν χειρότερη ψυχική υγεία καθώς και οι φοιτητές με άνεργο γονέα όπου φαίνεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για μειωμένη ποιότητα ζωής. Oι φοιτητές των οποίων οι γονείς διέμεναν στην πόλη που πραγματοποιούν τις σπουδές τους, σημείωσαν χειρότερη σωματική υγεία (p=0,007) σε σχέση με τους φοιτητές όπου οι γονείς τους δεν διέμεναν στην ίδια πόλη που πραγματοποιούν τις σπουδές τους. Οι φοιτητές που εργάζονται σημείωσαν χειρότερη σωματική υγεία (p=0,002) σε σχέση με τους φοιτητές που δεν εργάζονται κατά τη διάρκεια των σπουδών έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τους. Οι φοιτητές που διασκέδαζαν συχνά σε χώρους με μουσική είχαν καλύτερη ψυχική υγεία (p=0,026) σε αντίθεση με τους φοιτητές που δεν διασκέδαζαν καθόλου. Όσον αφορά τις καταναλωτικές διατροφικές συνήθειες οι φοιτητές που κατανάλωναν στη διατροφή τους καθημερινά φρούτα εμφάνισαν καλύτερη ψυχική υγεία (p=0,023). Καλύτερη αυτοαξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους (EQ-VAS) είχαν οι φοιτητές που κατανάλωναν στη διατροφή τους αρκετά συχνά τροφές που περιέχουν βιταμίνη C (p =0,034) τροφές που περιέχουν φλαβονοειδή (p=0,040) και τροφές που περιέχουν σελήνιο (p <0,001). Οι φοιτητές που στη διατροφή τους κατανάλωναν συχνά προκατασκευασμένη τροφή (έτοιμο φαγητό) εμφάνισαν χειρότερη αυτοαξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους (p=0,027). Όσον αφορά τη συμπεριφορά των φοιτητών με το κάπνισμα οι συστηματικοί καπνιστές και οι παθητικοί καπνιστές, παρουσίασαν χειρότερη σωματική υγεία (p<0,001). Επίσης οι φοιτητές που προσπάθησαν να διακόψουν το κάπνισμα εμφάνισαν χειρότερη ψυχική υγεία και χαμηλότερο δείκτη EQ-5D (p<0,001), ενώ χειρότερη σωματική υγεία είχαν οι φοιτητές έπειτα από κατανάλωση αλκοόλ. Ο μη επαρκής ύπνος φάνηκε να σχετίζεται με χειρότερη ψυχική υγεία (p=0,036) και ΣΥΠΖ (p<0,001). Σχετικά με τις διαγνωσμένες ασθένειες των φοιτητών, χειρότερη αντιληπτή ποιότητα ζωής συμπεριλαμβανομένης της σωματικής και ψυχικής υγείας είχαν οι φοιτητές που ανάφεραν ότι είχαν διαγνωστεί με γρίπη, άσθμα, αλλεργίες, γαστρεντερίτιδα, διαβήτη, κληρονομικό νόσημα, μυοσκελετικά προβλήματα, δερματικό νόσημα, τροχαία ατυχήματα ή είχαν διαγνωστεί με άλλες ασθένειες. Όσοι λάμβαναν συνταγογραφούμενα φάρμακα εμφάνισαν χειρότερη σωματική υγεία και εκείνοι που λάμβαναν τακτικά μη συνταγογραφούμενα φάρμακα είχαν χειρότερη ψυχική υγεία (p<0,05). Οι πεποιθήσεις των φοιτητών για τους παράγοντες που επιδρούν στην αλλαγή του τρόπου ζωής τους όπως η υποστήριξη από την οικογένεια, η αντιμετώπιση οικονομικών προβλημάτων, η σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση για πρόληψη των παραγόντων κινδύνου, ο χρόνος για ανάπαυση επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία σε αντίθεση με την ποιότητα ζωής όπου οι ίδιοι παράγοντες επιδρούν θετικά. Η εικασία των φοιτητών ότι η λιγότερη χρήση και κατάχρηση ουσιών (p <0,001), η αλλαγή διατροφικών συνηθειών (p <0,001) και οι καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις (p <0,001) σχετίζονται με χειρότερη ψυχική και σωματική υγεία. Από τις διαστάσεις του EQ-5D η Κινητικότητα, οι καθημερινές δραστηριότητες και ο Πόνος/Δυσφορία συσχετίζονται τόσο με την σωματική όσο και με την ψυχική υγεία των συνοπτικών μέτρων του SF-12. Αντίθετα η διάσταση Άγχος/Κατάθλιψη είναι η πιο σημαντική, υποδεικνύοντας ότι επιδρά ισχυρά στην ποιότητα ζωής των φοιτητών (p <0,001). Επιπλέον χαμηλές βαθμολογίες στην ΣΥΠΖ καταγράφηκαν στην κλίμακα της ψυχικής υγείας (MSC-12) σε αντίθεση με την κλίμακα της σωματικής υγείας (PCS-12) όπου η βαθμολογία ήταν υψηλότερη. Επίσης οι φοιτητές στην παρούσα μελέτη σημείωσαν σχετικά χαμηλότερη ποιότητα ζωής (EQ-INDEX) σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του γενικού πληθυσμού της Ελλάδας. Το ίδιο ακριβώς παρατηρήθηκε και ως προς την τρέχουσα κατάσταση της υγείας τους (EQ-VAS). Επιπρόσθετα από την ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης οι συνήθειες του τρόπου ζωής των φοιτητών που ήταν σημαντικοί παράγοντες πρόβλεψης όσον αφορά την αντίληψη τους για καλύτερη ΣΥΠΖ αναδείχθηκε η σχέση των φοιτητών με το κάπνισμα, η τακτική σωματική άσκηση, και η διάρκεια του ύπνου (p <0,05). Συμπεράσματα: Η χρήση ουσιών, το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, ο κακός ύπνος, η μη σωματική άσκηση αποτελούν συχνά διεξόδους ψυχολογικής αποσυμπίεσης που όμως μαθηματικά οδηγεί σε μόνιμα ψυχολογικά και άλλα προβλήματα υγείας όπως φάνηκε και στην παρούσα έρευνα. Η προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μέσω στοχευμένων επιλογών είναι ένα ισχυρό εργαλείο στην αναζήτηση μιας πιο υγιεινής και ποιοτικής ζωής. Τα ευρήματα θα συμβάλουν στην εφαρμογή πολιτικών προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής υγείας σε συνεργασία με την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και Παιδείας, ώστε να αναδειχθούν στοχευμένες παρεμβάσεις, σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια που θα πρέπει να ενστερνιστούν το ρόλο τους, ως βασικοί υποστηρικτές της υγείας, βελτιώνοντας την ποιότητα και τον τρόπο ζωής των φοιτητών.