Κορίτσια και μαθηματικά: έμφυλος λόγος και διαδικασίες υποκειμενοποίησης που απομακρύνουν τα κορίτσια από τα μαθηματικά

Abstract

The topic of gender remains a critical concern in the field of mathematics education, as educational institutions are recognized as significant contexts that can either positively or negatively affect girls' engagement with mathematics. Drawing upon the ontological and epistemological framework informed by Foucault's theories, this thesis seeks to explore the presence of gendered discourse among mathematics teachers in secondary schools located in a provincial town in Greece. For the empirical study, the research employed several methodologies: classroom observations involving seven educators (comprising four males and three females), semi-structured interviews conducted with fourteen teachers (with seven males and seven females), and focus group discussions (included one group of teachers and four groups of female students from the observed classes). The discourse of all participants was examined through the lens of the Foucauldian framework.The findings of the research reveal that a significant number of teachers in our study articulate a contradictory discourse regarding the mathematical performance of boys and girls, perceiving girls' success in mathematics as inferior compared to that of boys. Additionally, in six out of the seven observed classes, teachers tend to engage more frequently with boys, leading to a situation where boys dominate the mathematics classes and exert influence over both their female peers and the teachers themselves. In terms of how teachers perceive their own roles concerning gender equality within their classrooms, it appears that they adopt a passive stance and are not motivated to take action. Consequently, only two female mathematics educators acknowledge the existence of gender inequality in their classrooms and actively seek to address it.

Το θέμα του φύλου εξακολουθεί να θεωρείται σημαντικό στη μαθηματική εκπαίδευση καθώς το σχολείο αποτελεί ένα από τα βασικά περιβάλλοντα τα οποία επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τα κορίτσια σε σχέση με τα μαθηματικά. Η παρούσα εργασία, αποσκοπεί, στηριζόμενη στο οντολογικό και επιστημολογικό πλαίσιο της φουκωϊκής θεώρησης, να διερευνήσει την ύπαρξη έμφυλου λόγου των εκπαιδευτικών που διδάσκουν μαθηματικά στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευση μιας επαρχιακής πόλης της Ελλάδας. Για την εμπειρική διερεύνηση χρησιμοποιήθηκε η παρακολούθηση στις τάξεις επτά εκπαιδευτικών (τεσσάρων ανδρών και τριών γυναικών), η ημι-δομημένη συνέντευξη σε δεκατέσσερις εκπαιδευτικούς (επτά γυναίκες και επτά άνδρες) και οι ομάδες εστίασης (μία με εκπαιδευτικούς και τέσσερις με κορίτσια από τάξεις των εκπαιδευτικών στις οποίες έγιναν παρακολουθήσεις). Ο λόγος όλων των συμμετεχόντων και των συμμετεχουσών αναλύθηκε στο πλαίσιο της φουκωϊκής προσέγγισης. Τα αποτελέσματα της ερευνητικής διαδικασίας έδειξαν ότι στην πλειοψηφία τους οι εκπαιδευτικοί της έρευνας μας εκφέρουν αντιφατικούς λόγους για την επίδοση αγοριών και κοριτσιών στα μαθηματικά, κατατάσσοντας την όποια επιτυχία των κοριτσιών στα μαθηματικά ως χαμηλού επιπέδου, σε αντίθεση με αυτή των αγοριών. Επιπλέον στις έξι από τις επτά τάξεις που κάναμε παρακολουθήσεις, οι εκπαιδευτικοί αλληλοεπιδρούν περισσότερο με τα αγόρια, με συνέπεια τα αγόρια να κυριαρχούν στις τάξεις των μαθηματικών και να ασκούν εξουσία στα κορίτσια αλλά και συχνά στις/στους εκπαιδευτικούς. Όσον αφορά στη διαδικασία συγκρότησης της υποκειμενικότητας των ίδιων των εκπαιδευτικών σε σχέση με την έμφυλη ισότητα στις τάξεις τους, φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν παθητικά και δεν οδηγούνται σε δράση. Μόνο δύο γυναίκες μαθηματικοί αναγνωρίζουν την έμφυλη ανισότητα στις τάξεις τους και αγωνίζονται για να την αντιμετώπισή της.