Εμφύλιες συγκρούσεις στην Άνω Μεσσηνία: τα γεγονότα και η μνήμη τους, 1944 - 1982

Abstract

This thesis examines the civil conflicts between ELAS and the Security Battalions during the German Occupation in Messinia, culminating in the Battle of Meligalas in September 1944. To provide a clearer understanding of these conflicts, the study begins by outlining the socio-political landscape of Messinia, the onset of the Italian and German Occupation, and the Resistance movement in the region. It concludes with the events in Meligalas shortly after Messinia was liberated from German occupation forces. The research aims to reconstruct the sequence of events, explore the causes that led to the conflict in Meligalas, interpret the violence that occurred, and identify its aims, agents, objectives, and forms.Furthermore, the dissertation investigates how the memory surrounding Meligalas was shaped and evolved from 1945 to 1982 when the PASOK government abolished hate ceremonies. It also explores the key events that influenced the evolution of this memory and how Meligalas was utilized to forge political identities. Additionally, the study analyzes the memorial services held at the site of the “pigada” (well), their legal framework, and the changes it underwent, as well as the process of erecting the monument at the “pigada” and its symbolism. The focus is on the dominant narratives promoted by different governments through their discourse, legislation, decisions, and commemorative practices, as well as the collective memory fostered by the political factions. To attain the established objectives, an analysis of the press of the time was undertaken, along with a thorough review of relevant literature. This was complemented by archival research, which involved the examination of documents sourced from Greek, British, and German archives.

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τις εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ του ΕΛΑΣ και των Ταγμάτων Ασφαλείας στη διάρκεια της Κατοχής στη Μεσσηνία, που κορυφώθηκαν με τη μάχη του Μελιγαλά τον Σεπτέμβριο του 1944. Για την καλύτερη κατανόηση των συγκρούσεων αυτών, η μελέτη ξεκινά από τη σκιαγράφηση της κοινωνικοπολιτικής φυσιογνωμίας της Μεσσηνίας και την αρχή της Κατοχής και της Αντίστασης στην περιοχή, και καταλήγει στη σύγκρουση στον Μελιγαλά αμέσως μετά την απελευθέρωση της Μεσσηνίας από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Στόχος της έρευνας είναι η ανασύνθεση των γεγονότων, η κατανόηση και εξήγηση των αιτιών που οδήγησαν στη σύγκρουση του Μελιγαλά, η ερμηνεία της βίας, και ο εντοπισμός των σκοπών, των φορέων, των στόχων και των μορφών της. Ακόμα, αντικείμενο της διατριβής αποτελεί ο τρόπος συγκρότησης της μνήμης γύρω από τον Μελιγαλά και η εξέλιξή της από το 1945 μέχρι το 1982, όταν καταργήθηκαν οι τελετές μίσους από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Παράλληλα, αναλύονται τα γεγονότα που επηρέασαν την εξέλιξη της μνήμης, καθώς και πώς ο Μελιγαλάς χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία πολιτικών ταυτοτήτων. Επιπλέον, μελετώνται τα μνημόσυνα που διεξάγονταν στην πηγάδα, το νομικό τους πλαίσιο και οι αλλαγές του, καθώς και η διαδικασία ανέγερσης του μνημείου της πηγάδας και οι συμβολισμοί του. Η έρευνα εστιάζεται στην κυρίαρχη μνήμη των εκάστοτε κυβερνήσεων μέσα από τον λόγο, τη νομοθεσία, τις αποφάσεις τους και τις μνημονικές πρακτικές τους, καθώς και τη συλλογική μνήμη των πολιτικών παρατάξεων. Για να επιτευχθούν οι στόχοι που τέθηκαν, οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν είναι η αρχειακή έρευνα, κατά την οποία μελετήθηκαν έγγραφα από ελληνικά, βρετανικά και γερμανικά αρχεία, καθώς και η μελέτη του Τύπου της εποχής και της σχετικής βιβλιογραφίας.