Κεφαλαιακοί έλεγχοι: τα παραδείγματα της Κύπρου και της Ελλάδας

Abstract

The aim of this thesis is to analyse the main characteristics, results, and effects of capital controls on global economic stability and growth, as well as to draw conclusions about the future of capital movements within the Eurozone through a comparative analysis of studies on Cyprus and Greece. The main part of the thesis is divided into two sections. The first section examines the issue of capital controls in the international economic system, their role and impact on the international economic environment, and also examines in detail the issue of capital flight. Furthermore, it analyses the main advantages and disadvantages of implementing capital controls through a historical review and case studies of their application in different economies around the world, and more specifically in Argentina, China, Brazil, India, Iceland, and Malaysia, and draws conclusions regarding the effectiveness and impact of the implementation of these measures. In addition, alternative measures are examined, and the role of technological development and its applications is emphasized. Finally, the issue of economic growth and global financial stability is analysed, as well as the prospects for capital controls in the global economy. The second section examines the global economic crisis, with particular emphasis on the European economic crisis and the capital controls implemented in the Eurozone. It analyses the legal and financial framework in the Eurozone, the European Banking Union, the Single Supervisory Mechanism, the Single Resolution Mechanism, and Directive 2014/59/EU on the recovery and resolution of credit institutions (BRRD). It is followed by an analysis of the history, causes, and effects of the economic crisis in Cyprus, both nationally and internationally, as well as its implications for the European economy. Furthermore, the Cyprus Memorandum and the factors that led to the need for its conclusion are analysed, with particular emphasis on the role of the banking sector. Capital controls in Cyprus are analysed, and their causes, effects, and effectiveness are examined, with the aim of drawing conclusions about their consequences both at the national level and at the Eurozone level. It is followed by an examination of the international response to the Cypriot economic crisis and the recovery and economic reform efforts undertaken in Cyprus. This is followed by an analysis of the economic crisis in Greece, its causes, the impact of the Greek debt crisis on the Eurozone, international support, and recovery efforts. The Greek Memorandums are analysed, along with their legal dimension, their impact on economic stability and sovereignty, and their social impact. The role of the European Central Bank in managing the debt crisis, the loss of investor confidence, and the role of structural reforms are also examined. Next, the issue of capital controls in Greece is examined, as well as their effectiveness and impact on the Greek economy. Finally, a case study and evaluation of the implementation of capital controls in Cyprus and Greece is carried out and concludes with a comparative analysis of the results to draw conclusions regarding the issue of economic stability and the future of capital movements within the Eurozone.

Σκοπός της διατριβής είναι η ανάλυση των κυριότερων χαρακτηριστικών, των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων των κεφαλαιακών ελέγχων τόσο στην παγκόσμια οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη καθώς επίσης και η εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με το μέλλον της κινήσεως κεφαλαίων εντός της Ευρωζώνης, μέσω της συγκριτικής ανάλυσης των μελετών της Κύπρου και της Ελλάδας. Το κυρίως μέρος της διατριβής κινείται σε δύο άξονες. Στο Πρώτο Μέρος, εξετάζεται το ζήτημα των κεφαλαιακών ελέγχων στο διεθνές οικονομικό σύστημα, ο ρόλος και ο αντίκτυπος τους στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον καθώς επίσης εξετάζεται αναλυτικά το ζήτημα της φυγής κεφαλαίων. Περαιτέρω, γίνεται ανάλυση των βασικών πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων από την εφαρμογή κεφαλαιακών ελέγχων και μέσα από την ιστορική αναδρομή και τις περιπτωσιολογικές μελέτες εφαρμογής τους σε διαφορετικές οικονομίες ανά το παγκόσμιο, και πιο συγκεκριμένα σε Αργεντινή, Κίνα, Βραζιλία, Ινδία, Ισλανδία και Μαλαισία, καταλήγουμε σε συμπεράσματα αναφορικά με την αποτελεσματικότητα και τις επιπτώσεις από την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Επιπλέον, εξετάζονται εναλλακτικά μέτρα και τονίζεται ο ρόλος της τεχνολογικής εξέλιξης και των εφαρμογών της. Τέλος, αναλύεται το ζήτημα της οικονομικής ανάπτυξης και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας καθώς επίσης και οι προοπτικές των κεφαλαιακών ελέγχων στην παγκόσμια οικονομία. Στο Δεύτερο Μέρος εξετάζεται το ζήτημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης με ιδιαίτερη έμφαση στην ευρωπαϊκή οικονομική κρίση και στους κεφαλαιακούς ελέγχους που εφαρμόστηκαν στην Ευρωζώνη. Αναλύεται το νομικό και χρηματοοικονομικό πλαίσιο στην Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, ο Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης καθώς και η Οδηγία 2014/59/ΕΕ για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων (BRRD). Στη συνέχεια αναλύεται το ιστορικό, τα αίτια και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο καθώς και οι προεκτάσεις της στην ευρωπαϊκή οικονομία. Περαιτέρω, αναλύεται το Κυπριακό Μνημόνιο και ο παράγοντες που οδήγησαν στην ανάγκη για τη σύναψη του, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο του τραπεζικού τομέα. Γίνεται ανάλυση των κεφαλαιακών ελέγχων στην Κύπρο και εξετάζονται τα αίτια, οι επιπτώσεις και η αποτελεσματικότητα τους, με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις συνέπειες τους τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ευρωζώνης. Εξετάζεται στη συνέχεια, η διεθνής αντίδραση στην κυπριακή οικονομική κρίση και οι προσπάθειες ανάκαμψης και οικονομικής μεταρρύθμισης που έγιναν στην Κύπρο. Ακολουθεί ανάλυση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, τα αίτια, οι επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, η διεθνής στήριξη και οι προσπάθειες ανάκαμψης. Αναλύονται τα Ελληνικά Μνημόνια, η νομική τους διάσταση, οι επιπτώσεις τους στην οικονομική σταθερότητα και κυριαρχία καθώς και ο κοινωνικός τους αντίκτυπος. Εξετάζεται ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη διαχείριση της κρίσης χρέους, η απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών και ο ρόλος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Στην συνέχεια εξετάζεται το ζήτημα των κεφαλαιακών ελέγχων στην Ελλάδα, καθώς επίσης η αποτελεσματικότητα και ο αντίκτυπος τους στην ελληνική οικονομία. Τέλος, γίνεται περιπτωσιολογική μελέτη και αξιολόγηση της εφαρμογής των κεφαλαιακών ελέγχων σε Κύπρο και Ελλάδα, και καταλήγουμε μέσω συγκριτικής ανάλυσης των αποτελεσμάτων σε εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με το ζήτημα της οικονομικής σταθερότητας και του μέλλοντος της κίνησης κεφαλαίων εντός της Ευρωζώνης.