Minding parents’ ups and downs in the perinatal period: a multi-method exploration of interpersonal and intergenerational pathways of vulnerability and adaptability

Abstract

Perinatal mental health is of increasing global importance to policy, clinical practice, and research due to its potentially long-lasting effects on parents, children, families, and societies. However, while the continuum of perinatal depression has been extensively researched in relation to its impact on parents’ (especially mothers’) interpersonal functioning and children’s mental health over time, research into mania has concentrated on the extreme end of the spectrum. Investigation of hypomanic or mixed states in the perinatal period is still limited, with the effect of parental hypomanic traits on young children’s socio-emotional development currently unknown. Likewise, despite the growing evidence that women with bipolar disorder (BD) diagnoses are at a particularly increased risk for perinatal complications, our understanding of their experiences and support needs from pre-conception to early postnatal years is still in its early stages. To address these gaps three methodologically distinct studies were conducted in this thesis aiming to: 1) explore the interpersonal and intergenerational effects of the mood disorder spectrum both at clinical and subclinical levels in the perinatal period; and 2) identify underlying psychosocial mechanisms and processes that could inform preventative and early intervention initiatives promoting perinatal and infant mental health. First, an international online survey was completed by 1,788 parents (89% mothers, 50% White) with a child under two years of age during the first wave of the Covid-19 pandemic. Confirmatory factor analysis and structural equation modelling techniques were employed to model the direct and indirect effects of parental depressive symptoms and hypomanic mood traits on infants’ socio-emotional development while exploring the mediating role of parental reflective functioning. After controlling for covariates, different intergenerational pathways of small-to-moderate effect size were identified. Parental depressive symptoms were found to be directly associated with infants' socio-emotional maladjustment, while the effect of parental hypomanic mood traits on young children’s socio-emotional difficulties was fully mediated by parents’ lower reflective functioning. A follow-up study was conducted approximately one year later (N = 230, 94% mothers, 62% White), investigating the stability and directional nature of associations between parental depressive symptoms, hypomanic traits, and young children’s socio-emotional development across time. Longitudinal measurement invariance and cross-lagged panel modelling analyses were employed to examine multiple paths of associations simultaneously. Findings indicated significant stability of mental health difficulties across time, both for parents and young children. Nevertheless, distinct patterns of association were observed in parent-child dyads over time based on the parental mood characteristics. The only transactional child-to-parent association in the models under investigation was identified from infants’ socio-emotional challenges at baseline to parents’ increased levels of hypomanic sociability traits during the follow-up. Specific confounders were identified for each explored model. Parallel to the above two studies, a qualitative study was carried out using a constructivist grounded theory approach. In-depth, semi-structured online interviews were conducted with ten mothers across the globe with a pre-existing diagnosis of BD and a first child under five years of age to enquire into their experiences from pre-conception through to pregnancy and early postnatal years. A conceptual framework of ‘vulnerability and adaptability: creating a space somewhere in between’ was generated, comprising three main processes: 1) Thinking Family; 2) Expecting the (un)expected; and 3) Navigating the (un)known. Women’s experiences transitioning into motherhood highlighted the complexity of this journey nested within broader challenges and emphasised the importance of proactive and person-centred support across interpersonal and sociocultural structures that can nurture active agency in decision-making processes. Overall, the findings of this thesis provide valuable insights and avenues for perinatal and infant mental health policy and practice in the post-pandemic world, drawing attention to the need for ‘minding’ the full spectrum and complexity of mood dysregulation during the perinatal period. Specifically, the present findings underline the importance of adopting an integrated, systems-wide, and prevention-led approach from pre-conception to early postnatal years, recognising the need to promote mental health along the continuum, from preventing the progression of mild, time-limited distress for new parents and young children to supporting and empowering the transition to parenthood for families living in the context of chronic and severe conditions.

Η περιγεννητική ψυχική υγεία έχει αυξανόμενη παγκόσμια σημασία για την πολιτική, την κλινική πρακτική και την έρευνα λόγω των πιθανών μακροχρόνιων επιπτώσεών της σε γονείς, παιδιά, οικογένειες και κοινωνίες. Ωστόσο, ενώ το φάσμα της περιγεννητικής κατάθλιψης έχει ερευνηθεί εκτενώς σε σχέση με τον αντίκτυπό της στη διαπροσωπική λειτουργία των γονέων (ιδιαίτερα των μητέρων) και στην ψυχική υγεία των παιδιών με την πάροδο του χρόνου, η έρευνα για τη μανία έχει επικεντρωθεί στο ακραίο άκρο του φάσματος. Η διερεύνηση των υπομανιακών ή μικτών καταστάσεων στην περιγεννητική περίοδο είναι ακόμη περιορισμένη, με την επίδραση των γονικών υπομανιακών χαρακτηριστικών στην κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη των μικρών παιδιών επί του παρόντος άγνωστη. Παρομοίως, παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι γυναίκες με διαγνώσεις διπολικής διαταραχής (ΔΠ) διατρέχουν ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο για περιγεννητικές επιπλοκές, η κατανόηση των εμπειριών τους και των αναγκών υποστήριξης από την προ της σύλληψης έως τα πρώιμα μεταγεννητικά έτη είναι ακόμα στα αρχικά της στάδια. Για την αντιμετώπιση αυτών των ερευνητικών κενών πραγματοποιήθηκαν τρεις μεθοδολογικά διακριτές μελέτες σε αυτή τη διατριβή με στόχο: 1) να διερευνηθούν οι διαπροσωπικές και διαγενεακές επιδράσεις του φάσματος της διαταραχής της διάθεσης τόσο σε κλινικό όσο και σε υποκλινικό επίπεδο στην περιγεννητική περίοδο. και 2) να προσδιοριστούν υποκείμενοι ψυχοκοινωνικοί μηχανισμοί και διαδικασίες που θα μπορούσαν να ενημερώσουν τις πρωτοβουλίες πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης που προάγουν την περιγεννητική και βρεφική ψυχική υγεία.Αρχικά, μια διεθνής διαδικτυακή έρευνα ολοκληρώθηκε από 1.788 γονείς (89% μητέρες, 50% Λευκοί) με παιδί κάτω των δύο ετών κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας Covid-19. Οι τεχνικές επιβεβαιωτικής παραγοντικής ανάλυσης (confirmatory factor analysis) και μοντελοποίησης δομικών εξισώσεων (structure equation modelling) χρησιμοποιήθηκαν για να μοντελοποιήσουν τις άμεσες και έμμεσες επιδράσεις των γονικών καταθλιπτικών συμπτωμάτων και των χαρακτηριστικών της υπομανιακής διάθεσης στην κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη των βρεφών, διερευνώντας παράλληλα τον μεσολαβητικό ρόλο της γονικής αναστοχαστικής λειτουργίας (parental reflective functioning). Μετά τον έλεγχο για συμμεταβλητές, εντοπίστηκαν διαφορετικά μονοπάτια μικρού έως μέτριου μεγέθους επίδρασης. Τα γονικά καταθλιπτικά συμπτώματα βρέθηκαν να συνδέονται άμεσα με την μη-βέλτιστη κοινωνικο-συναισθηματική προσαρμογή των βρεφών, ενώ η επίδραση των χαρακτηριστικών της υπομανιακής διάθεσης των γονέων στις κοινωνικο-συναισθηματικές δυσκολίες των μικρών παιδιών βρέθηκε να διαμεσολαβείται πλήρως από τη χαμηλότερη αναστοχαστική λειτουργία των γονέων.Ένα χρόνο αργότερα διεξήχθη μία μελέτη (N = 230, 94% μητέρες, 62% Λευκοί) διερευνώντας τη σταθερότητα και τη φύση της κατεύθυνσης των συσχετισμών μεταξύ των συμπτωμάτων γονικής κατάθλιψης, υπομανιακών χαρακτηριστικών και της κοινωνικο-συναισθηματικής ανάπτυξης των μικρών παιδιών διαχρονικά. Χρησιμοποιήθηκαν αναλύσεις μοντελοποίησης διαμήκους αναλλοίωτης μέτρησης (longitudinal measurement invariance) και διασταυρούμενης μοντελοποίησης (cross-lagged panel modelling) για να εξεταστούν πολλαπλές διαδρομές συσχετίσεων ταυτόχρονα. Τα ευρήματα έδειξαν σημαντική σταθερότητα των δυσκολιών ψυχικής υγείας με την πάροδο του χρόνου, τόσο για τους γονείς όσο και για τα μικρά παιδιά. Παρόλα αυτά, διακριτά μονοπάτια συσχέτισης παρατηρήθηκαν σε δυάδες γονέα-παιδιού με την πάροδο του χρόνου με βάση τα χαρακτηριστικά της γονικής διάθεσης. Η μόνη συναλλακτική συσχέτιση παιδιού με γονέα στα υπό διερεύνηση μοντέλα εντοπίστηκε από τις κοινωνικο-συναισθηματικές προκλήσεις των βρεφών στο πρώτο ερευνητικό κύμα, στα αυξημένα επίπεδα υπομανιακών χαρακτηριστικών κοινωνικότητας των γονέων κατά τη διάρκεια του δεύτερου ερευνητικού κύματος. Παράλληλα με τις δύο παραπάνω μελέτες, πραγματοποιήθηκε μια ποιοτική μελέτη με τη χρήση μιας προσέγγισης κονστρουκτιβιστικής θεμελιωμένης θεωρίας (constructivist grounded theory). Διεξήχθησαν σε βάθος, ημι-δομημένες διαδικτυακές συνεντεύξεις με δέκα μητέρες σε όλο τον κόσμο με προϋπάρχουσα διάγνωση ΔΠ και ένα πρώτο παιδί κάτω των πέντε ετών για να διερευνηθούν οι εμπειρίες τους κατά την προ της σύλληψης περιόδου, την εγκυμοσύνη έως και τα πρώτα χρόνια μετά τον τοκετό. Δημιουργήθηκε το εννοιολογικό πλαίσιο «ευαλωτότητας και προσαρμοστικότητας: δημιουργία ενός χώρου κάπου ενδιάμεσα», το οποίο περιλαμβάνει τρεις κύριες διαδικασίες: 1) Σκέψη Οικογένειας (Thinking Family), 2) Αναμένοντας το (μη) αναμενόμενο (Expexting the (un)expected), και 3) Πλοήγηση στο (ά)γνωστο (Navigating the (un)known). Οι εμπειρίες των γυναικών από τη μετάβαση στη μητρότητα τόνισαν την πολυπλοκότητα αυτού του ταξιδιού μέσα σε ευρύτερες προκλήσεις και υπογράμμισαν τη σημασία της προληπτικής και προσωποκεντρικής υποστήριξης σε διαπροσωπικές και κοινωνικοπολιτισμικές δομές που μπορούν να καλλιεργήσουν την ενεργό δράση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Συνολικά, τα ευρήματα αυτής της διατριβής παρέχουν πολύτιμες γνώσεις και οδούς για την πολιτική και πρακτική περιγεννητικής και βρεφικής ψυχικής υγείας στον απόηχο της πανδημίας, εφιστώντας την προσοχή στην ανάγκη για εστίαση στο πλήρες φάσμα και την πολυπλοκότητα των διαταραχών της διάθεσης κατά την περιγεννητική περίοδο. Συγκεκριμένα, τα παρόντα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της υιοθέτησης μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης σε επίπεδο συστημάτων και με γνώμονα την πρόληψη από την προ της σύλληψης έως τα πρώιμα μεταγεννητικά χρόνια, αναγνωρίζοντας την ανάγκη προώθησης της ψυχικής υγείας σε όλο το συνεχές, από την πρόληψη της εξέλιξης της ήπιας, χρονικά περιορισμένης δυσφορίας για νέους γονείς και μικρά παιδιά στην υποστήριξη και την ενδυνάμωση της μετάβασης στη γονεϊκότητα για οικογένειες που ζουν στο πλαίσιο χρόνιων και σοβαρών παθήσεων.