Αποδοχή και χρήση των πληροφοριακών συστημάτων στα νοσοκομεία

Abstract

The main objectives of this dissertation are to examine the usage of social networks for professional purpose by medical personnel in public hospitals in Greece during the COVID-19 pandemic, as well as to explore the correlation between various factors which influence the use of these networks. An additional aim is to investigate the attitudes of medical personnel in public hospitals towards the use of social networks during the COVID-19 pandemic in Greece. Information systems in the healthcare sector are of major importance, as their implementation has contributed to the effective management of information in this sector. Healthcare information systems are characterized as a ''useful tool'' of data, and information, which after appropriate processing, can contribute to decision-making processes in healthcare. Social media have gained a distinct position in modern society as part of the most powerful communication tool, as instead of solely functioning as communication channels, social networks also serve as platforms where information is gathered, stored, processed and disseminated (Kietzmann et al., 2011). Moreover, they enable users to communicate, connect and interact, facilitating the exchange of knowledge and experience related to health, and medical practices (Ventola, 2014). Social networks, especially during the COVID-19 pandemic, showed increased use which has allowed for improved communication, information exchange, and professional collaboration among healthcare professionals, despite the restrictions imposed due to urgent measures and movement limitations. Therefore, the relationship between social networks, and healthcare information systems is a significant factor, as it contributes to the effective management of information and facilitates communication between healthcare professionals, and patients. In this dissertation, the Technology Acceptance Model (TAM) is utilized it is successfully applied in the healthcare domain, and is characterized as a robust and powerful model. Following a literature review, a modified version of the TAM, incorporating the behavioural intention (BI) factor is presented. Thus, the modified TAM consists of five factors instead of the original four, namely, attitude (ATT), behavioural intention to use (BI), ease of use (PEoU), usefulness (PU), and actual use (AU). A five-point Likert scale questionnaire is employed for this research, in which a value of 5 corresponds to the most positive evaluation and a value of 1 corresponds to the most negative evaluation. Out of a total population of 350 doctors randomly selected from 6 public hospitals in Greece (General Hospital of Athens G. Gennimatas, General Hospital of Athens Evangelismos, General Hospital of Thessaloniki Papageorgiou, and University General Hospital of Thessaloniki AHEPA, as well as two hospitals in Thessaly), 328 doctors using social networks (Facebook and Twitter) respond to the questionnaire through personal interview during the third wave of the COVID-19 pandemic in Greece, which lasted from January 18, 2021 to June 21, 2021 (National Public Health Organization-EODY). A total of 328 questionnaires are collected. Additional for this research, Twitter, and Facebook are selected as data sources due to their significant role during the COVID-19 pandemic. More specifically, these platforms facilitate the interconnection and exchange of information among citizens, healthcare professionals, as well as governmental and healthcare organizations. Particularly, doctors and other healthcare professionals use Faceboook, and Twitter in order to share personal experiences, concerns, and updates related to the pandemic, exchange information regarding the safety and effectiveness of implemented measures, and directly communicate with the general public to promote health and provide information regarding safety guidelines during the pandemic (Lwin et al., 2020; Merchant & Lurie, 2020). Furthermore, another reason the social networks Facebook, and Twitter are chosen is their popularity (2.9 billion users on Facebook, and 556 million users on Twitter), and their longest lifespan of nearly 20 years (Pew Research Center, 2018; Statista, 2019; datareportal, 2023). As noted in studies, Facebook is the most prevalent and popular social media platform in Greece, followed by Twitter, while LinkedIn ranks fourth and serves as the most popular professional networking website (Drosos et al., 2015; Papathanassopoulos, 2020). Subsequently, data processing, and analysis are conducted using the open- source statistical software PSPP v.1.4.1. During the results analysis stage, emphasis is placed, among other things, on the creating a Structural Equation Modeling (SEM) for each social network, from which valuable insights are derived regarding the influence of attitude factor over the use of social networks by doctors in public hospitals during the COVID-19 pandemic, and the way this influence occurred. The data analysis using SEM is performed using the software Jamovi version 2.3.26. The results of this research indicate that half of the doctors who participate in the study report having been moderately active on social networks daily. They use social networks during the COVID-19 pandemic to read research findings posted by other researchers and doctors. Additionally, in our sample, the attitude factor (ATT) has negative correlations with the other factors: ease of use (PEoU), usefulness (PU), and behavioural intention to use (BI) of the TAM. Furthermore, strong positive correlations are found among the factors for both social networks. On Facebook, and Twitter, a strong positive correlation is observed between usefulness (PU), and ease of use (PEoU), between behavioural intention to use (BI), and ease of use (PEoU), and between actual use (AU), and ease of use (PEoU). Additionally, on Twitter, a strong positive correlation is found between behavioural intention to use (BI), and usefulness (PU), as well as between actual use (AU), and usefulness (PU). Furthermore, on Facebook, a strong positive correlation was found between actual use (AU), and behavioural intention to use (BI). Regarding the differences in the factors of the TAM (attitude and actual use) in the demographics and specialties of the doctors, significant differences are found. The results of the SEM method indicate that, on Facebook the attitude (ATT) towards actual use (AU) of social networks through the mediating factors usefulness (PU), ease of use (PEoU), and behavioural intention to use (BI). Attitude (ATT) has no statistically significant contribution to actual use (AU) and behavioural intention to use (BI) (Figure 15). For the social network Twitter, (ATT) towards the actual use (AU) of social networks. Attitude (ATT) has no statistically significant contribution toward ease of use (PEoU), and behavioural intention to use (BI) (Figure 16). Overall, the research shows that the medical staff of public hospitals in Greece uses social networks during the COVID-19 pandemic as a communication tool. In conclusion it can be inferred that social media networks can contribute in such conditions of high demands.

Οι βασικοί στόχοι της παρούσας διατριβής είναι να εξεταστεί ο τρόπος χρήσης των κοινωνικών δικτύων από ιατρικό προσωπικό δημόσιων νοσοκομείων για επαγγελματικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα, καθώς και με ποιο τρόπο σχετίζονται μεταξύ τους οι παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση αυτών των δικτύων. Επιπλέον, στόχος είναι να διερευνηθεί η στάση του ιατρικού προσωπικού των δημόσιων νοσοκομείων απέναντι στη χρήση των κοινωνικών δικτύων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα. Τα πληροφοριακά συστήματα είναι μείζονος σημασίας στον χώρο της υγείας, καθώς η εφαρμογή τους στον συγκεκριμένο χώρο έχει συμβάλει στην αποτελεσματική διαχείριση της πληροφορίας. Τα πληροφοριακά συστήματα υγείας, λοιπόν, χαρακτηρίζονται ως ένα «χρήσιμο εργαλείο» στοιχείων και δεδομένων που έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία μπορούν να συμβάλουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακτήσει μια εξέχουσα θέση στη σύγχρονη κοινωνία ως ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία επικοινωνίας, καθώς εκτός από το να λειτουργούν μόνο ως μέσα επικοινωνίας, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν, επίσης, πλατφόρμες όπου συγκεντρώνονται, αποθηκεύονται, επεξεργάζονται και διανέμονται πληροφορίες (Kietzmann et al., 2011). Επιπλέον, επιτρέπουν στους χρήστες να επικοινωνούν, να διασυνδέονται και να αλληλεπιδρούν, διευκολύνοντας την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών σχετικά με την υγεία και τις ιατρικές πρακτικές (Ventola, 2014). Ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τα κοινωνικά δίκτυα παρουσίασαν αυξημένη χρήση γεγονός που επέτρεψε τη βελτίωση της επικοινωνίας, την ανταλλαγή πληροφοριών και την επαγγελματική συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας παρά τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν λόγω κατεπειγόντων μέτρων και των περιορισμών κινήσεων. Συνεπώς, η σχέση των κοινωνικών δικτύων με τα πληροφοριακά συστήματα υγείας αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα, καθώς συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση της πληροφορίας και τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών. Στην παρούσα διατριβή γίνεται χρήση του μοντέλου αποδοχής και χρήσης της τεχνολογίας (ΤΑΜ), καθώς χρησιμοποιείται επιτυχώς στον χώρο της υγείας και χαρακτηρίζεται ως ένα εύρωστο και δυνατό μοντέλο. Κατόπιν βιβλιογραφικής έρευνας, παρουσιάζεται η εφαρμογή ενός τροποποιημένου μοντέλου αποδοχής και χρήσης της τεχνολογίας (ΤΑΜ), με την προσθήκη του παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI). Έτσι, το τροποποιημένο μοντέλο TAM αποτελείται από πέντε παράγοντες αντί τεσσάρων παραγόντων από τους οποίους αποτελείται το αρχικό μοντέλο ΤΑΜ, όπως είναι η στάση (ATT), η πρόθεση χρήσης (BI), η ευκολία χρήσης (PEoU), η χρησιμότητα (PU) και η πραγματική χρήση (AU). Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιείται το ερωτηματολόγιο με πενταβάθμια κλίμακα Likert, όπου η τιμή 5 αντιστοιχεί στη θετικότερη αξιολόγηση και η τιμή 1 στην αρνητικότερη αξιολόγηση. Από έναν συνολικό πληθυσμό 350 ιατρών που επιλέγονται τυχαία από 6 δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα (Γ.Ν. Αθηνών Γ. Γεννηματάς, Γ.Ν. Αθηνών Ευαγγελισμός, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου και Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ και δύο Νοσοκομεία της Θεσσαλίας), 328 ιατροί που χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook και Twitter) απαντούν στο ερωτηματολόγιο μέσω προσωπικών συνεντεύξεων τους κατά το τρίτο κύμα της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα που διαρκεί από τις 18/01/2021 έως τις 21/6/2021 (Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας-ΕΟΔΥ). Συνολικά συγκεντρώνονται 328 ερωτηματολόγια. Επιπλέον, για την παρούσα έρευνα, το Twitter και το Facebook επιλέγονται ως πηγή δεδομένων λόγω του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Ιδιαίτερα, οι πλατφόρμες αυτές συμβάλουν στη διασύνδεση και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ πολιτών, επαγγελματιών υγείας, καθώς και μεταξύ φορέων των κυβερνήσεων αλλά και οργανισμών υγείας. Ειδικότερα, ιατροί και άλλοι επαγγελματίες υγείας χρησιμοποιούν το Facebook και το Twitter για να μοιραστούν προσωπικές εμπειρίες, ανησυχίες και ενημερώσεις σχετικά με την πανδημία, να ανταλλάξουν πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των μέτρων που εφαρμόζονταν, καθώς και να επικοινωνήσουν άμεσα με το ευρύ κοινό για την προώθηση της υγείας και την ενημέρωση σχετικά με την ασφάλεια και τις οδηγίες που αφορούσαν την πανδημία (Lwin et al., 2020; Merchant & Lurie, 2020). Ένας ακόμη λόγος που επιλέγονται τα κοινωνικά δίκτυα Facebook και Twitter είναι η δημοτικότητά τους (2,9 δισεκατομμύρια χρήστες στο Facebook και 556 εκατομμύρια χρήστες στο Twitter), αλλά και ο μεγαλύτερος «χρόνος ζωής» κοντά στα 20 χρόνια (Pew Research Center, 2018; Statista, 2019; datareportal, 2023). Όπως σημειώνεται από μελέτες, το Facebook είναι η πιο διαδεδομένη και δημοφιλής πλατφόρμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα, ακολουθείται από το Twitter, ενώ το LinkedIn κατέχει την τέταρτη θέση και αποτελεί τον πιο δημοφιλή ιστότοπο επαγγελματικής δικτύωσης site (Drosos et al., 2015; Papathanassopoulos, 2020). Έπειτα, στην παρούσα έρευνα πραγματοποιείται επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων με το στατιστικό λογισμικό ανοιχτού κώδικα Statistical Processing PSPP v.1.4.1. Έμφαση δίνεται, κατά το στάδιο της ανάλυσης των αποτελεσμάτων, μεταξύ άλλων, στη δημιουργία ενός Μοντέλου Δομικών Εξισώσεων (Structural Equation Modeling) για κάθε κοινωνικό δίκτυο, από το οποίο εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα για το πώς ο παράγοντας στάση επηρεάζει τη χρήση των κοινωνικών δικτύων από τους ιατρούς των δημόσιων νοσοκομείων στην εργασία τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, αλλά και με ποιον τρόπο. Η ανάλυση δεδομένων SEM πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας το λογισμικό Jamovi έκδοση 2.3.26. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας δείχνουν ότι οι μισοί από τους ιατρούς των δημόσιων νοσοκομείων που συμμετέχουν στην έρευνα αναφέρουν ότι είναι ελαφρώς ενεργοί καθημερινά στα κοινωνικά δίκτυα. Χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 για να διαβάσουν τα αποτελέσματα ερευνών που ανεβάζουν άλλοι ερευνητές και ιατροί. Επίσης, στο δείγμα μας, ο παράγοντας στάση (ΑΤΤ) έχει αρνητικές συσχετίσεις με τους υπόλοιπους παράγοντες ευκολία χρήσης (PEoU), χρησιμότητα (PU) και πρόθεση χρήσης (BI) του μοντέλου ΤΑΜ. Ακόμη, διαπιστώνονται ισχυρές θετικές συσχετίσεις ανάμεσα στους παράγοντες και για τα δύο κοινωνικά δίκτυα. Στο Facebook και στο Twitter διαπιστώνεται μια ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ του παράγοντα χρησιμότητα (PU) και του παράγοντα ευκολία χρήσης (PEoU), μεταξύ του παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI) και του παράγοντα ευκολία χρήσης (PEoU) και μεταξύ του παράγοντα πραγματική χρήση (AU) και του παράγοντα ευκολία χρήσης (PEoU). Επιπλέον, στο Twitter διαπιστώνεται μια ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ του παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI) και του παράγοντα χρησιμότητα (PU) και μεταξύ του παράγοντα πραγματική χρήση (AU) και του παράγοντα χρησιμότητα (PU). Ακόμη, στο Facebook διαπιστώθηκε μια ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ του παράγοντα πραγματική χρήση (AU) και του παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI). Όσον αφορά στις διαφορές των παραγόντων του μοντέλου ΤΑΜ (στάση και πραγματική χρήση) με τα δημογραφικά στοιχεία και τις ειδικότητες των ιατρών, διαπιστώνονται σημαντικές διαφορές. Τα αποτελέσματα της μεθόδου SEM έδειξαν ότι στο Facebook ο παράγοντας στάση (ΑΤΤ) επηρεάζει τον παράγοντα πραγματική χρήση (ΑU) μέσω των παραγόντων χρησιμότητα (PU), ευκολία χρήσης (PEoU) και πρόθεση χρήσης (BI). Επίσης, ο παράγοντας στάση (ATT) δεν επηρεάζει τον παράγοντα πραγματική χρήση (AU) και τον παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI) (Εικόνα 15). Στο Twitter, ο παράγοντας στάση (ATT) επηρεάζει τον παράγοντα πραγματική χρήση (AU). Τέλος, ο παράγοντας στάση (ATT) δεν επηρεάζει τον παράγοντα ευκολία χρήσης (PEoU) και τον παράγοντα πρόθεση χρήσης (BI) (Εικόνα 16).Η έρευνα, λοιπόν, δείχνει ότι το ιατρικό προσωπικό δημόσιων νοσοκομείων στην Ελλάδα χρησιμοποιεί τα κοινωνικά δίκτυα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 ως εργαλείο επικοινωνίας. Συμπερασματικά, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να συμβάλουν σε συνθήκες με τόσο υψηλές απαιτήσεις.