Διερεύνηση της σχέσης της δομικής γλώσσας με τις πραγματολογικές δεξιότητες σε παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) σε σύγκριση με παιδιά με αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή (ΑΓΔ)

Abstract

Children with Developmental Language Disorder (DLD) and children with Autism Spectrum Disorder (ASD) exhibit similarities in language development, which has led researchers over time to explore the hypothesis that there may be a common phenotype between the two disorders. Also, a significant proportion of individuals with DLD meet the criteria in the communicative and social domains to receive a diagnosis of ASD. The common difficulties observed in the two disorders compared to typically developing children relate to phonology, vocabulary, semantics and morphology, as well as pragmatic language. Pragmatic language is a wide range of abilities, which develop at different rates in typically developing children as compared to children with ASD and DLD. Structural language, consisting of phonology, morphosyntax and vocabulary, appears to correlate with the development of pragmatic abilities in both the typical population and the non-typical population, such as the population with ASD or DLD. The present study attends to investigate the pragmatic abilities of children with ASD as compared to those of children with DLD and typically developing children and the correlation between structural language skills and pragmatic language skills in children of the three groups. The present study involved 25 children with ASD aged 6-8 years (Μ= 84,19 months), 25 children with DLD aged 6-8 years (Μ= 84,09 months), and 25 typically developing children, who constituted the control group, matched for age and gender, in order to compare their pragmatic language abilities, as well as the possible correlation between pragmatic skills and structural language skills. In terms of Structural Language, Phonological Awareness, Morphosyntax and Vocabulary were assessed, while Pragmatic Language was assessed through linguistic-pragmatics and social-pragmatics abilities, based on the categorization of pragmatic skills by Andrés-Roqueta et al. (2017). In terms of linguistic-pragmatics, the ability for Predictive Language Processing and General Communication Competence were asssessed. In terms of social-pragmatics, the ability for using social context to make inferences and Social Reciprocity were measured. The results showed that both children with ASD and children with DLD performed lower than their typically developing peers, highlighting their difficulties in pragmatic abilities. Moreover, children with DLD performed similarly or lower than children with ASD on tasks examining linguistic-pragmatics, however they exhibit higher performance than children with ASD on tasks examining social-pragmatics. In addition, the correlation between structural language abilities and pragmatic language abilities appeared to be moderate to high in both clinical and control groups. The comprehension of the language profile of children with ASD and children with DLD will contribute to understanding the similarities and differences between the two clinical groups, identifying their pragmatic language difficulties accurately. At the same time, the results of the research on the correlation between structural and pragmatic language can be utilized in order to design and implement effective interventions to improve the pragmatic language difficulties of children of both clinical groups in Greek.

Τα παιδιά με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (ΑΓΔ) και τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) παρουσιάζουν ομοιότητες στη γλωσσική ανάπτυξη, γεγονός που οδήγησε διαχρονικά τους ερευνητές στη διερεύνηση της υπόθεσης ότι είναι πιθανό να υπάρχει κοινός φαινότυπος μεταξύ των δύο διαταραχών. Παράλληλα, ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων με ΑΓΔ πληροί τα κριτήρια στον επικοινωνιακό και κοινωνικό τομέα για να λάβει διάγνωση ΔΑΦ. Οι κοινές δυσκολίες που παρατηρούνται στις δύο διαταραχές σε σύγκριση με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης αφορούν τη φωνολογία, το λεξιλόγιο, τη σημασιολογία και τη μορφολογία, καθώς και την πραγματολογική γλώσσα. Η πραγματολογική γλώσσα αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων, οι οποίες αναπτύσσονται με διαφορετικούς ρυθμούς σε παιδιά τυπικής ανάπτυξης σε σχέση με παιδιά με ΔΑΦ και ΑΓΔ. Η δομική γλώσσα φαίνεται πως συσχετίζεται με την ανάπτυξη των πραγματολογικών δεξιοτήτων τόσο στον τυπικό πληθυσμό, όσο και στον μη τυπικό, όπως είναι ο πληθυσμός με ΔΑΦ ή με ΑΓΔ. Η παρούσα μελέτη επιδιώκει τη διερεύνηση των πραγματολογικών δεξιοτήτων των παιδιών με ΔΑΦ σε σύγκριση με αυτή των παιδιών με ΑΓΔ και παιδιών τυπικής ανάπτυξης, καθώς και τη σχέση που υφίσταται ανάμεσα στη δομική και την πραγματολογική γλώσσα στα παιδιά των τριών ομάδων. Στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν 25 παιδιά με ΔΑΦ ηλικίας 6-8 ετών (Μ.Ο.= 84,19 μήνες), 25 παιδιά με ΑΓΔ ηλικίας 6-8 ετών (Μ.Ο.= 84,09 μήνες), καθώς και 25 παιδιά τυπικής ανάπτυξης, που αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου, εξομοιωμένα σε ό, τι αφορά την ηλικία και το φύλο με τις άλλες δύο ομάδες, με σκοπό να διερευνηθούν οι πραγματολογικές τους δεξιότητες, καθώς και η πιθανή συσχέτιση των πραγματολογικών δεξιοτήτων με τις δεξιότητες της δομικής γλώσσας. Όσον αφορά τη δομική γλώσσα, αξιολογήθηκε η Φωνολογική Επίγνωση, η Μορφοσύνταξη και το Λεξιλόγιο. Σε ό,τι αφορά την Πραγματολογική Γλώσσα αξιολογήθηκε η γλωσσική-πραγματολογία (linguistic-pragmatics) και η κοινωνική-πραγματολογία (social-pragmatics), με βάση την κατηγοριοποίηση των πραγματολογικών δεξιοτήτων από τους Andrés-Roqueta κ.ά. (2017). Για την αξιολόγηση της γλωσσικής-πραγματολογίας μετρήθηκε η ικανότητα για Προβλεπτική Γλωσσική Επεξεργασία, καθώς και η Γενική Επικοινωνιακή Ικανότητα. Για την αξιολόγηση της κοινωνικής-πραγματολογίας, μετρήθηκε η δεξιότητα για χρήση του κοινωνικού πλαισίου για εξαγωγή συμπερασμών και η Κοινωνική Αμοιβαιότητα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο τα παιδιά με ΔΑΦ όσο και τα παιδιά με ΑΓΔ είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε σχέση με τους τυπικής ανάπτυξης ομηλίκους τους στις περισσότερες πραγματολογικές δοκιμασίες, αναδεικνύοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δύο κλινικοί πληθυσμοί στην πραγματολογική γλώσσα. Επίσης, τα παιδιά με ΑΓΔ είχαν παρόμοιες ή χαμηλότερες επιδόσεις από τα παιδιά με ΔΑΦ όσον αφορά τις δοκιμασίες που εξέταζαν τη γλωσσική-πραγματολογία (linguistic-pragmatics), αλλά καλύτερες επιδόσεις από τα παιδιά με ΔΑΦ στις δοκιμασίες που εξέταζαν την κοινωνική-πραγματολογία (social-pragmatics). Παράλληλα, η συσχέτιση ανάμεσα στις δεξιότητες της δομικής γλώσσας και στις δεξιότητες της πραγματολογικής γλώσσας φάνηκε μέτρια ως υψηλή τόσο στις δύο κλινικές ομάδες, όσο και στην ομάδα ελέγχου. Η κατανόηση του γλωσσικού προφίλ των παιδιών με ΑΓΔ και των παιδιών με ΔΑΦ θα συνδράμει στην κατανόηση των ομοιοτήτων και των διαφορών ανάμεσα στις δύο ομάδες, προσδιορίζοντας με μεγαλύτερη σαφήνεια τις γλωσσικές τους δυσκολίες. Παράλληλα, τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με τη συσχέτιση που υφίσταται ανάμεσα στη δομική και την πραγματολογική γλώσσα, μπορούν να αξιοποιηθούν προκειμένου να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν αποτελεσματικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση των γλωσσικών και των πραγματολογικών δυσκολιών των παιδιών και των δύο κλινικών ομάδων στην ελληνική γλώσσα.