Πρωτοβυζαντινή Ρόδος: το κέντρο και η περιφέρεια: μελέτη ιστορίας και τοπογραφίας

Abstract

Rhodes, the largest island of the Greek Archipelago, is located in the southeastern Aegean Sea. The island’s important geographical position contributed to its artistic and intellectual flourishing. Based on the large number of findings, it was an important center of the Early Byzantine period, as evidenced by the size of the Early Byzantine basilicas and the number of settlements identified. This thesis examines the history and topography of the center and periphery of Rhodes during the Early Byzantine period. It deals with the systematic recording and critical study of the material remains and written sources of the monuments of the city of Rhodes during the period under study. Emphasis is also placed on the monuments of the countryside from the 5th to the 7th century AD. The main objective of the study is to present these monuments (basilicas, baths, workshops, funerary monuments) through the description of their remains and their conservation status. At the same time, topographical identification and study of the written sources of each monument within the geographical boundaries of the island of Rhodes are reported. Modern coordinate recording methods, topographical, satellite and geophysical maps are used in the preparation of this survey. In addition, unpublished photographic material of the various finds and monuments in their present form is presented. Finally, the issue of the density of rural monuments in relation to coastal and inland settlements and settlements on the site of ancient acropolis of Rhodes is examined.

Η Ρόδος, το μεγαλύτερο νησί του Αρχιπελάγους, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Αιγαίου. Η σημαντική γεωγραφική θέση του νησιού συνέβαλε στην καλλιτεχνική και πνευματική άνθηση του. Με βάση τoν μεγάλο αριθμό των ευρημάτων αποτέλεσε σημαντικό κέντρο της πρωτοβυζαντινής περιόδου, όπως φαίνεται και από το μέγεθος των πρωτοβυζαντινών βασιλικών και το πλήθος των οικισμών που εντοπίστηκαν. Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται η ιστορία και η τοπογραφία του κέντρου και της περιφέρειας της Ρόδου κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο. Έχει ως αντικείμενο τη συστηματική καταγραφή και την κριτική μελέτη των υλικών καταλοίπων και των γραπτών πηγών των μνημείων της πόλεως της Ρόδου κατά την υπό μελέτη περίοδο. Επίσης, δίνεται έμφαση στα μνημεία της υπαίθρου, τα οποία χρονολογούνται συγκεκριμένα από τον 5ο έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. Κύριος στόχος της εργασίας είναι η παρουσίαση αυτών των μνημείων (βασιλικές, λουτρά, εργαστήρια, ταφικά μνημεία) μέσω της περιγραφής των καταλοίπων τους και της κατάστασης διατήρησης τους. Παράλληλα, γίνεται τοπογραφικός προσδιορισμός και μελέτη των γραπτών πηγών του εκάστοτε μνημείου μέσα στα γεωγραφικά όρια του νησιού της Ρόδου. Για την εκπόνηση της παρούσας έρευνας χρησιμοποιούνται σύγχρονες μέθοδοι καταγραφής συντεταγμένων, τοπογραφικοί, δορυφορικοί και γεωφυσικοί χάρτες. Επιπρόσθετα, παρουσιάζεται αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό των διαφόρων ευρημάτων αλλά και των μνημείων στη σημερινή τους μορφή. Τέλος, εξετάζεται το θέμα της πυκνότητας των μνημείων της υπαίθρου σε σχέση με τους παράκτιους και μεσόγειους οικισμούς και τους οικισμούς στη θέση αρχαίων ακροπόλεων της Ρόδου.