Αποφρακτικά νοσήματα πνευμόνων, παράγοντες κινδύνου και συννοσηρότητες τους στον ελληνικό πληθυσμό

Abstract

Introduction: There is a lack of data on the epidemiology of Obstructive Lung Disease Syndrome (OLDS) in the adult population of Greece. This study aimed to document the prevalence of OLDS, Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), and Bronchial Asthma (BA) using the National Survey of Morbidity and Risk Factors (EMENO). It also examined their association with risk factors, symptoms, and comorbidities in individuals aged ≥18 years. Methods: Based on the 2011 census, EMENO, co-funded by the European Social Fund and national resources, applied multistage stratified sampling with random selection of the sample across various regions of Greece (2013-2016). Trained researchers conducted home visits, where they performed anthropometric measurements, blood tests, spirometry, and collected information through questionnaires. Definitions: OLDS (FEV1/FVC<0.75), COPD (age ≥30, FEV1/FVC<0.7 or <LLN, and negative self-report of BA), BA (positive self-report of diagnosis by a physician). Sampling weights and statistical models were applied. Results: Out of 6006 participants, 2870 had acceptable spirometry for OLDS. The prevalence of OLDS, COPD (FR), COPD (LLN), and BA was 19.5%, 8.29%, 5.15%, and 5.89%, respectively. The prevalence of OAS and COPD was higher in men (p<0.001), while there was no gender difference for BA. COPD increased significantly with age (FR and FR+/LLN-), while LLN identified younger patients. COPD was more common in smokers (p<0.001). Respiratory symptoms were associated with a higher risk of COPD (p<0.01), while individuals with cardiovascular comorbidities had higher rates of COPD (FR) in univariate analysis but not in multivariate models. BA had a high prevalence in individuals with BA-related symptoms, specifically: 1) 64.3% in asthma attacks, 2) 24.1% in nocturnal awakening due to dyspnea, 3) 25% in dyspnea at any time of the day, and 4) 20.9% in wheezing. Similarly, the odds ratio for the presence of BA in individuals with these four symptoms was significantly high (p<0.001): OR = 47.16, 6.59, 7.87, and 8.23, respectively. Additionally, there was an increased likelihood of BA diagnosis in those with obstructive spirometry. Comorbidities were common in BA (p<0.01).Conclusion: Diagnosing COPD with FR over diagnoses elderly individuals due to normal aging, while LLN better identifies early obstruction in younger individuals. The high rates of BA in individuals with respiratory symptoms suggest poor disease control in Greece, with comorbidities exacerbating the situation.

Εισαγωγή: Υπάρχει έλλειψη δεδομένων για την επιδημιολογία του Αποφρακτικού Λειτουργικού Συνδρόμου (ΑΛΣ) στον ενήλικο πληθυσμό της Ελλάδας. Η μελέτη αυτή κατέγραψε τον επιπολασμό του ΑΛΣ, της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και του Βρογχικού Άσθματος (ΒΑ), χρησιμοποιώντας την Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου (ΕΜΕΝΟ). Εξετάστηκε επίσης η συσχέτισή τους με παράγοντες κινδύνου, συμπτώματα και συννοσηρότητες σε άτομα ≥18 ετών. Μέθοδοι: Με βάση την απογραφή του 2011, η ΕΜΕΝΟ, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από εθνικούς πόρους, εφάρμοσε πολυσταδιακή στρωματοποίηση κατά συστάδες με τυχαία επιλογή του δείγματος σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (2013-2016). Εκπαιδευμένοι ερευνητές πραγματοποίησαν κατ' οίκον επισκέψεις, όπου διενεργήθηκαν ανθρωπομετρικές μετρήσεις, εξετάσεις αίματος και σπιρομέτρηση, και συλλέχθηκαν πληροφορίες μέσω ερωτηματολογίων. Ορισμοί: ΑΛΣ (FEV1/FVC<0,75), ΧΑΠ (ηλικία ≥30, FEV1/FVC<0,7 ή <LLN, και αρνητική αυτοαναφορά για ΒΑ), ΒΑ (θετική αυτοαναφορά διάγνωσης από γιατρό). Εφαρμόστηκαν δειγματοληπτικά βάρη και στατιστικά μοντέλα.Αποτελέσματα: Από τους 6006 συμμετέχοντες, 2870 είχαν αποδεκτή σπιρομέτρηση για το ΑΛΣ. Ο επιπολασμός του ΑΛΣ, ΧΑΠ (FR), ΧΑΠ (LLN) και ΒΑ ήταν 19,5%, 8,29%, 5,15% και 5,89% αντίστοιχα. Ο επιπολασμός του ΑΛΣ και της ΧΑΠ ήταν υψηλότερος στους άνδρες (p<0,001), ενώ δεν υπήρχε διαφορά φύλου για το ΒΑ. Η ΧΑΠ αυξανόταν σημαντικά με την ηλικία (FR και FR+/LLN-), ενώ το LLN εντόπιζε νεότερους ασθενείς. Η ΧΑΠ ήταν πιο συχνή στους καπνιστές (p<0,001). Τα αναπνευστικά συμπτώματα συσχετίζονταν με υψηλότερο κίνδυνο ΧΑΠ (p<0,01), ενώ τα άτομα με καρδιαγγειακές συννοσηρότητες είχαν υψηλότερα ποσοστά ΧΑΠ (FR) στη μονοπαραγοντική ανάλυση αλλά όχι στα πολυπαραγοντικά μοντέλα. Το ΒΑ είχε υψηλό επιπολασμό στα άτομα με συμπτώματα που σχετίζονται με το ΒΑ και συγκεκριμένα 1) 64,3% στην κρίση άσθματος, 2) 24,1% στη νυχτερινή αφύπνιση από κρίση δύσπνοιας, 3) 25% στην κρίση δύσπνοιας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και 4) 20,9% στο συριγμό. Παρομοίως, ο σχετικός λόγος ύπαρξης ΒΑ στα άτομα με αυτά τα τέσσερα συμπτώματα ήταν σημαντικά (p<0,001) υψηλός (OR: 47,16, 6,59, 7,87, 8,23 αντίστοιχα). Επίσης, παρατηρήθηκε αυξημένη πιθανότητα διάγνωσης ΒΑ σε όσους είχαν αποφρακτική σπιρομέτρηση. Οι συννοσηρότητες ήταν συχνές στο ΒΑ (p<0,01). Συμπέρασμα: Η διάγνωση ΧΑΠ με FR υπερδιαγιγνώσκει ηλικιωμένους λόγω φυσιολογικής γήρανσης, ενώ το LLN εντοπίζει πρώιμα την απόφραξη σε νεότερους. Τα υψηλά ποσοστά ΒΑ σε άτομα με αναπνευστικά συμπτώματα υποδεικνύουν κακό έλεγχο της νόσου στην Ελλάδα, με συννοσηρότητες που επιδεινώνουν την κατάσταση.