Ο ρυθμός ανάπτυξης επιμέρους προφορικών γλωσσικών δεξιοτήτων παιδιών πρώτης σχολικής ηλικίας με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου και η σχέση του με τη διαμόρφωση του μαθησιακού τους προφίλ: μια διαχρονική μελέτη

Abstract

The purpose of the present longitudinal study was to examine the oral language growth differences between children with literacy difficulties and children without literacy difficulties, during the first three elementary grades. Furthermore, we examined whether oral language growth was associated with a resolving tendency of early literacy difficulties. The participants of the present study were 240 children from public mainstream primary schools in Heraklion, who were initially recruited at the beginning of the first grade and were followed up until the end of the third grade. Measures of phonological awareness, morphological awareness, vocabulary, and rapid automatized naming were administered in all three grades for the assessment of oral language growth. We also administered standardized tests to assess children’s reading skills (i.e., word reading accuracy, pseudoword reading accuracy, text reading fluency, and reading comprehension) in all three grades and their spelling skills in grades 2 and 3. Based on their performance on the standardized reading tests in grades 1 and 2 and on the standardized spelling test in grade 2, children were classified into a group with literacy difficulties (N = 158) and a group without literacy difficulties (N = 82). Children with literacy difficulties were further classified into a group with mixed literacy difficulties (N = 90), a group with single reading difficulties (N = 17), and a group with single spelling difficulties (N = 51). To examine whether children presented a persistent literacy difficulties profile (N = 114) or a resolving literacy difficulties profile (N = 44) we reclassified them based on their performance on the standardized reading measures in grades 2 and 3 and the standardized spelling test in grade 3. Results showed that the growth rate of all oral language skills, except from vocabulary, differed significantly between children with and without literacy difficulties, during the first three elementary grades. We also found that the growth rate of morphological awareness was significantly different between children with mixed literacy difficulties and children with single reading difficulties. Moreover, results showed that children with resolving literacy difficulties presented a more increased growth rate of morphological awareness than children with persistent literacy difficulties from grade 2 to grade 3. Finally, we found that children with resolving single spelling difficulties had a significantly higher morphological awareness growth rate than children with persistent single spelling difficulties from grade 2 to grade 3. Our findings provide valuable insights for the early prognosis and intervention of literacy difficulties.

Ο σκοπός της παρούσας διαχρονικής έρευνας ήταν να εξετάσει τη σχέση του ρυθμού ανάπτυξης επιμέρους προφορικών γλωσσικών δεξιοτήτων με την εμφάνιση δυσκολιών μάθησης του γραπτού λόγου από την πρώτη έως και την τρίτη τάξη του δημοτικού και να διερευνήσει εάν ο ρυθμός ανάπτυξης των προφορικών γλωσσικών δεξιοτήτων συνδέεται με την επίλυση ή μη των συγκεκριμένων δυσκολιών. Ειδικότερα, 240 παιδιά που φοιτούσαν σε δημόσια δημοτικά σχολεία γενικής εκπαίδευσης της πόλης του Ηρακλείου αξιολογήθηκαν ως προς τα επίπεδα ανάπτυξης της φωνολογικής επίγνωσης, της μορφολογικής επίγνωσης, του λεξιλογίου και της ταχείας κατονομασίας οπτικών ερεθισμάτων στην πρώτη, τη δευτέρα και την τρίτη τάξη του δημοτικού. Επίσης, μέσω της χρήσης σταθμισμένων κλιμάκων μέτρησης αξιολογήθηκαν και στις τρεις τάξεις οι αναγνωστικές τους δεξιότητες (αναγνωστική ακρίβεια λέξεων, αναγνωστική ακρίβεια ψευδολέξεων, αναγνωστική ευχέρεια κειμένου και αναγνωστική κατανόηση), καθώς και οι ορθογραφικές τους δεξιότητες στη δευτέρα και στην τρίτη τάξη του δημοτικού. Βάσει των επιδόσεών τους στις σταθμισμένες αναγνωστικές δοκιμασίες στην πρώτη και τη δευτέρα τάξη του δημοτικού και των επιδόσεών τους στη σταθμισμένη δοκιμασία ορθογραφημένης γραφής στη δευτέρα τάξη του δημοτικού κατηγοριοποιήθηκαν σε ομάδα με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου (Ν = 158) και σε ομάδα χωρίς δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου (Ν = 82). Τα παιδιά με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου κατηγοριοποιήθηκαν περαιτέρω σε ομάδα με μεικτού τύπου δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου (Ν = 90), ομάδα με μόνο αναγνωστικές δυσκολίες (Ν = 17) και ομάδα με μόνο ορθογραφικές δυσκολίες (Ν = 51). Προκειμένου να εξεταστεί εάν τα παιδιά ξεπέρασαν μέχρι την τρίτη τάξη του δημοτικού τις δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου που αντιμετώπιζαν, κατηγοριοποιήθηκαν εκ νέου στις αντίστοιχες ομάδες βάσει των επιδόσεών τους στις σταθμισμένες αναγνωστικές δοκιμασίες στη δευτέρα και στην τρίτη τάξη του δημοτικού και στη σταθμισμένη δοκιμασία ορθογραφημένης γραφής στην τρίτη τάξη του δημοτικού. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι o ρυθμός ανάπτυξης όλων των προφορικών γλωσσικών δεξιοτήτων, πλην του λεξιλογίου, διέφερε σημαντικά μεταξύ των παιδιών με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου και των παιδιών χωρίς δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της μορφολογικής επίγνωσης διέφερε σημαντικά μεταξύ των παιδιών με μεικτού τύπου δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου και των παιδιών με μόνο αναγνωστικές δυσκολίες. Επιπλέον, βρέθηκε ότι τα παιδιά που στην τρίτη τάξη του δημοτικού κατάφεραν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου που αντιμετώπιζαν ανέπτυξαν με σημαντικά υψηλότερο ρυθμό τα επίπεδα μορφολογικής τους επίγνωσης από τη δευτέρα στην τρίτη τάξη του δημοτικού σε σχέση με τα παιδιά που συνέχιζαν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά που ξεπέρασαν τις εστιασμένες ορθογραφικές δυσκολίες εμφάνιζαν σημαντικά υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της μορφολογικής τους επίγνωσης από τη δευτέρα στην τρίτη τάξη του δημοτικού σε σχέση με τα παιδιά με σταθερές εστιασμένες ορθογραφικές δυσκολίες. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας έχουν σημαντικές προεκτάσεις τόσο ως προς την έγκαιρη διάγνωση των δυσκολιών μάθησης του γραπτού λόγου όσο και τον σχεδιασμό αποτελεσματικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπισή τους κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής.