Ο προσδιορισμός της ‘διαφΩράς’ στην αρχιτεκτονική δομική οργάνωση: η ένταξη του σχεδιασμού της χρονικότητας στη διαδικασία της αρχιτεκτονικής σύνθεσης

Abstract

The perception of architecture primarily pertains to the sense we develop as we move through space, and secondarily to the mental image we compose from static views of space. Correspondingly, an architectural composition is related to the organization of architectural elements in terms of their sequence, a sequence that is discovered through designed movement within the space. Therefore, this PhD thesis investigates the perception and design of architecture from within. The Thesis aims to explore ways of perceiving and designing temporal experiences. Time is considered as a rhythmic succession of juxtaposed "schemes" that constitute transforming structures. Consequently, temporality and its integration into architecture relate to a broader conception: the organization of expression and the world en-sense are generated by the constant movement of meanings. Through a series of theories and case-studies, it becomes evident that any analysis or synthesis in architecture is incomplete and anachronistic if it does not include the concept of temporality. Hence, incorporating temporality into architectural design is fundamental since it essentially concerns the core of architecture itself, not just an aspect of it. Furthermore, this study aims not only to create the basis for a successful integration time design in architecture in contemporary terms. Through this critique, it aims to redefine and re-establish architecture into the field of the Arts on a new basis, as an artistic creation. The thesis is based on the deconstruction of three crucial misunderstandings: the classification of architecture as an art of space rather than time, the linear view of time, and the confusion of rhythm with meter. Resolving these misunderstandings is not about determining "right or wrong" but about reinterpreting them taking in consideration the new data. The aforementioned theory, proposed by this thesis is gradually structured of the integration of temporality in architecture proposed by this thesis is gradually structured in seven chapters through theories, examples, and conclusions. The development of these considerations initially draws on a series of theoretical positions related to Philosophy and Science and continues through an ongoing comparison between architecture and the arts that predominantly design time. Thus, architecture is compared to music, poetry, literature, dance, and film, without disparaging related efforts in the conventional visual arts. This research is based on the belief that, in addition to Science, Arts are capable of revealing new worlds to us or of interpreting differently what we understand as entrenched.

Η αντίληψη της αρχιτεκτονικής αφορά πρωτίστως στην αίσθηση που αποκτούμε καθώς κινούμαστε μέσα στο χώρο και δευτερευόντως στην εικόνα που συνθέτουμε από στατικές απόψεις του χώρου. Κατ΄ αντιστοιχία λοιπόν, η σύνθεση της αρχιτεκτονικής αφορά πρωτίστως στην οργάνωση των αρχιτεκτονικών στοιχείων με βάση τη διαδοχή τους. Μιας διαδοχής που ανακαλύπτεται μέσω της σχεδιασμένης κίνησης εντός του χώρου. Η παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά λοιπόν την αντίληψη και σχεδιασμό της αρχιτεκτονικής εκ των έσω. Αντικείμενο της διατριβής είναι η διερεύνηση τρόπων αντίληψης και σχεδιασμού της χρονικής εμπειρίας, θεωρώντας την καταγραφή του χρόνου ως ρυθμική διαδοχή αντιθετικών «σχημάτων» που αποτελούν μεταλλασσόμενες δομές. Έτσι εξετάζεται η χρονικότητα και η ένταξή της στην αρχιτεκτονική σύνθεση, συσχετισμένη με την γενικότερη αντίληψη, που θέλει την οργάνωση της έκφρασης και της εν-νόησης του κόσμου να γεννιέται με τη διαρκή κίνηση των σημασιών. Μέσα από μια σειρά θεωριών και παραδειγμάτων διαφαίνεται ξεκάθαρα πως οποιαδήποτε ανάλυση ή σύνθεση στην αρχιτεκτονική, όταν δεν συμπεριλαμβάνει την έννοια της χρονικότητας, είναι ελλιπής και αναχρονιστική. Έτσι το ζήτημα της ένταξης την χρονικότητας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό είναι θεμελιώδες, αφού ουσιαστικά αφορά στο ίδιο το αντικείμενο της αρχιτεκτονικής και όχι σε μια πτυχή του. Κατ’ επέκταση, η παρούσα εργασία δεν στοχεύει μόνο στο να δημιουργήσει τις βάσεις για μια γόνιμη ένταξη του σχεδιασμού του χρόνου στην αρχιτεκτονική με σύγχρονους για την εποχή της όρους. Μέσα από αυτή την αναθεώρηση στοχεύει κυρίως στον επαναπροσδιορισμό και την επανένταξη της Αρχιτεκτονικής στο πεδίο των Τεχνών, σε νέα βάση, ως καλλιτεχνικό δημιούργημα. Η διατριβή βασίζεται στην κατάργηση τριών βασικών παρεξηγήσεων που αφορούν: στην κατάταξη της Αρχιτεκτονικής στις Τέχνες του χώρου και όχι του χρόνου, στη γραμμική θεώρηση του χρόνου και στη σύγχυση του ρυθμού με το μέτρο. Η επίλυση των παραπάνω παρεξηγήσεων δεν αφορά στη θεώρηση «σωστού ή λάθους», αλλά στην επανερμηνεία τους με νέα δεδομένα. Η προτεινόμενη από την διατριβή θεωρία ένταξης της χρονικότητας στην αρχιτεκτονική δομείται σταδιακά σε κάθε κεφαλαίο μέσω θεωριών παραδειγμάτων και συμπερασμάτων. Η ανάπτυξη των προβληματισμών βασίζεται αρχικά σε μια σειρά από θεωρητικές τοποθετήσεις που αφορούν στη Φιλοσοφία και την Επιστήμη και αναπτύσσεται μέσω μιας διαρκούς σύγκρισης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τέχνες που κατεξοχήν χειρίζονται το σχεδιασμό του χρόνου. Έτσι, η αρχιτεκτονική συγκρίνεται με την μουσική, την ποίηση, τη λογοτεχνία, το χορό και τον κινηματογράφο, χωρίς εντούτοις να απαξιώνονται συναφείς προσπάθειες των συμβατικών εικαστικών τεχνών. Όλη η έρευνα βασίζεται στην πεποίθηση ότι εκτός από την Επιστήμη, οι Τέχνες είναι ικανές να μας αποκαλύψουν νέους κόσμους ή να ερμηνεύσουν διαφορετικά ό,τι νοούμε ως παγιωμένο.