From literary criticism to propaganda: intellectuals, culture, and politics during the Metaxas dictatorship (1936-1940)

Abstract

This thesis discusses official discourse in conjunction with discourses produced by pro-regime intellectuals involved in cultural affairs and particularly literary criticism during the Metaxas dictatorship. Its primary sources consist chiefly of periodicals that supported the dictatorship or were published by it. The thesis attempts to place these discourses in a wider context by comparing them with those produced by far-right intellectual and political circles in other European countries in the first half of the twentieth century and by pinpointing their pre-1936 indigenous sources. It is argued that the level of erudition displayed by critics and cultural operators along with the regime’s self-styling as a Kulturstaat enabled such intellectuals to play a significant political (legitimising and propagandistic) role. The structure is thematic and revolves around these four themes: past, nation, authority and hierarchy, and future. The first topic is analysed through the discussion of specific historical periods that were the focus of Metaxist discourse and the modes of historical understanding that characterised it. The second theme is examined based on questions regarding the representation of the essence of Hellenism and the cultural definition of the nation, the emphasis on the homeland and its aesthetic or metaphysical attributes, the promotion of vernacular culture and language, and notions of national unity. The third topic encompasses propaganda related to order, discipline, and absolutism, as well as hierarchy, elitism, and the doctrine of charismatic leadership. Finally, the analysis of the fourth topic is pursued by means of discussing propaganda related to new chronotopes, the Third Hellenic Civilisation, and the youth.

Η διατριβή εξετάζει τον επίσημο κυβερνητικό λόγο σε συνάρτηση με τον λόγο που παρήγαγαν φιλοκυβερνητικοί διανοούμενοι ασχολούμενοι με πολιτιστικά θέματα και ιδίως με την κριτική κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά. Οι πρωτογενείς πηγές της αποτελούνται κυρίως από περιοδικά που υποστήριζαν τη δικτατορία ή εκδίδονταν από αυτήν. Η διατριβεί επιχειρεί να εντάξει αυτούς τους λόγους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, συγκρίνοντάς τους με εκείνους που παρήγαγαν ακροδεξιοί κύκλοι διανοουμένων και πολιτικών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα και ανιχνεύοντας τις εγχώριες προ του 1936 πηγές τους. Υποστηρίζεται ότι η ευρυμάθεια των κριτικών και άλλων δρώντων στο πολιτισμικό πεδίο σε συνδυασμό με τον αυτοπροσδιορισμό του καθεστώτος ως κράτος πολιτισμού (Kulturstaat) επέτρεψε σε αυτούς τους διανοούμενους να διαδραματίσουν σημαντικό πολιτικό (νομιμοποιητικό και προπαγανδιστικό) ρόλο. Η δομή είναι θεματική και περιστρέφεται γύρω από τους ακόλουθους τέσσερεις θεματικούς άξονες: παρελθόν, έθνος, εξουσία και ιεραρχία, μέλλον. Η πρώτη θεματική αναλύεται μέσω της συζήτησης συγκεκριμένων ιστορικών περιόδων που βρέθηκαν στο επίκεντρο του μεταξικού λόγου και των τρόπων ιστορικής κατανόησης που τη χαρακτήρισε. Η δεύτερη θεματική διερευνάται με βάση ερωτήματα σχετικά με την αναπαράσταση της ουσίας του Ελληνισμού και τον πολιτισμικό ορισμό του έθνους, την έμφαση στην πάτρια γη και τις αισθητικές ή μεταφυσικές ιδιότητες, την προώθηση της λαϊκής κουλτούρας και γλώσσας, καθώς και αντιλήψεις περί εθνικής ενότητας. Η τρίτη θεματική περικλείει την προπαγάνδα που σχετίζεται με την τάξη, την πειθαρχία και την απολυταρχία, καθώς και με την ιεραρχία, τον ελιτισμό και το δόγμα της χαρισματικής ηγεσίας. Τέλος, η ανάλυση του τέταρτης θεματικής επιδιώκεται μέσω της συζήτησης της προπαγάνδας που σχετίζεται με νέους χρονοτόπους, τον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό και τη νεολαία.