ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικοί σε μεταβαλλόμενες συνθήκες: βιώματα, αντιλήψεις, συνυπάρξεις, μετατοπίσεις και σχετικές ψυχο-κοινωνικές και ψυχο-παιδαγωγικές συνεπαγωγές

Abstract

In this doctoral thesis, a cross-temporal (2014-2018), cross-disciplinary, post-structural, post-colonial, border, multimethodological/multimodal approach was employed, to enlighten how LG(BT) Greek educators experience and perceive themselves, others, their contexts (broader and educational) and how they manage their sexuality and related actions within them. Based on empirical data, the thesis presents how these experiences, perceptions and actions, have shifted in a short time period (2014-2018), revealing the role that important transformations/transpositions played deriving from the broader social context, as a psychosocial unit. More specifically, research was spread across two time periods (2014 and 2018) and on two levels for each period: on the level of the individual, specifically LG(BT) educators, and on the broader socio-political level. A wide range of epistemological-methodological choices has thus been applied on this population (numerous qualitative/multimodal methods of data collection, emergent methods of analysis, innovative mixture of qualitative methodologies for researching on the level of individuals and context simultaneously), for testing and discovering potentialities and limitations during application. In more detail, for the purposes of this research, the methodology of Constructivist Grounded Theory was selected, including multimodal qualitative data, focusing mostly on ten LG(BT) educators interviewed during 2018 and four LG(BT) educators interviewed during 2014. The multiple qualitative methods used on these samples were: in depth, semi-structured interview, photovoice, biographical-narrative interview, drawings and metaphorical tasks. Methods of analysis were following the needs of the field, usually as emergent methods, in the means that is proposed by Kathy Charmaz. Those methods enlightened the issues related to this population in their own terms for each time period. Another method of analysis used was also ‘pooled case comparison’ by West and Oldfather, in a population-sensitized manner, enabling the mixture and expansion of different samples, while empowering issues of validity and reliability. Supplementary, Situational Analysis proposed by Adele E. Clarke and associates was also used for systematic contextualization and for cartographical and situated understanding of individual experiences and perceptions within broader socio-political situations, around 2014 and 2018. The latter was implemented through the wide and thorough collection of multimodal qualitative data from the broader context and also by collecting data from focus groups with heterosexual educators regarding each time period. Situational Analysis led to the construction of social worlds/arenas maps and situational maps. Ultimately, experiences, perceptions, co-existence, and transformations/transpositions of LG(BT) educators were found to be linked with dynamic contradictions and conflicts in the broader context, in the interplay of transnational and local powers and in the infusion of new knowledges, surfacing on the level of individuals, in (inter)individual procedures of bordering and debordering, in contradicting experiences and perceptions and thus, in hybridities, in-betweenness and liminalities. These procedures were found to situate the participants in a (psychosocial amongst others) state of in-betweeness during 2018, having departed from a previous state of a type of margin, which was still evident during 2014. The broader context and the educational context, surface thus, as uncertain borderlands of multiple symbolic, shifting borders where individuals walk between thin lines of safety-precariousness, visibility-invisibility, power-powerlessness, compliance-resistance, present-past, collectivization-differentiation. Throughout these contradictions, hybridities and in-betweenness, these LG(BT) subjectivities can be seen as border dwellers, or even on a liminal state (meaning on a rite of passage) towards something new, which is not yet entirely traceable, representable or known, with complex psychosocial/psychoeducational implications. The plurality of qualitative/multimodal methodological choices made (methods of collecting data, methods of analysis, mixing methodologies/methods), enabled complex psychosocial and shifting phenomena to arise in a holistic way. In these terms, the school context and LG(BT) populations dwelling there, can be approached multidimensionally, as part of broader dynamic situations and not abstracted from them. The current doctoral thesis is an example of applying creative-multimodal methodologies/methods, in an effort to observe, locate cartographically and situate dynamic changes on the level of both the individuals and their context, posing the complex, shifting psychosocial/psychopedagogical procedures of vulnerable and marginalized groups on a different, interesting, alternative basis.

Η παρούσα διατριβή βασίζεται σε μια δια-χρονική (2014 και 2018), δι-επιστημονική, μετά-δομιστική, μετά-αποικιακή, συνοριακή, πολυμεθοδολογική/πολυτροπική και ιδιαίτερα πλαισιοθετημένη προσέγγιση για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα αντιλαμβάνονται και βιώνουν τη σεξουαλικότητά τους, τους άλλους, τα πλαίσια όπου εμπλέκονται (ευρύτερο και εκπαιδευτικό) και τους τρόπους διαχείρισης/δράσης τους σε αυτά. Στη βάση του εμπειρικού υλικού παρουσιάζονται οι αλλαγές των αντιλήψεων, βιωμάτων και δράσεων των ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικών που έλαβαν χώρα στο σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ 2014 και 2018, αναδεικνύοντας συγχρόνως το ρόλο που διαδραμάτισαν οι αλλαγές και οι μετατοπίσεις που έγιναν στο επίπεδο του ευρύτερου κοινωνικού πλαισίου, ως μια ψυχοκοινωνική ενότητα. Πιο συγκεκριμένα, η διερεύνηση αυτή απλώθηκε σε δύο χρονικές περιόδους (2014 και 2018) και σε δύο επίπεδα για κάθε περίοδο: στο ατομικό επίπεδο αναφορών των ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικών και στο ευρύτερο κοινωνικό-πολιτικό επίπεδο. Εφαρμόστηκε έτσι, στη βάση του δείγματος αυτού, μια ποικιλία επιστημολογικών-μεθοδολογικών επιλογών (πολλαπλές ποιοτικές-πολυτροπικές μέθοδοι συλλογής δεδομένων και μέθοδοι ανάλυσης, καινοτόμες μίξεις ποιοτικών μεθοδολογιών για την διερεύνηση τόσο σε επίπεδο ατόμου όσο και σε επίπεδο πλαισίου) δοκιμάζοντας και διαπιστώνοντας τις δυνατότητες και τα όριά τους. Πιο αναλυτικά, για τους σκοπούς αυτής της έρευνας, επιλέχθηκε η ευρύτερη μεθοδολογία της Κονστρουκτιβιστικής Θεμελιωμένης Θεωρίας, συμπεριλαμβάνοντας πολυτροπικά ποιοτικά δεδομένα, με κεντρικό δείγμα δέκα ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικούς από το 2018 και τέσσερις ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικούς από το 2014. Στο βασικό αυτό δείγμα της έρευνας έγινε χρήση πολλαπλών ποιοτικών μεθόδων έρευνας όπως οι σε βάθος συνεντεύξεις, το photovoice, η βιογραφική-αφηγηματική συνέντευξη, τα ιχνογραφικά έργα και τα μεταφορικά έργα. Οι τρόποι ανάλυσης των δεδομένων ακολουθούσαν τις ανάγκες του πεδίου, συχνά ως αναδυόμενοι μέθοδοι, με την έννοια που θέτει η εισηγήτρια της Κονστρουκτιβιστικής Θεμελιωμένης Θεωρίας, Kathy Charmaz. Αναδείκνυαν έτσι τα ζητήματα που αφορούσαν τον πληθυσμό αυτό σε κάθε περίοδο, με τους δικούς τους όρους κάθε φορά. Έγινε επίσης χρήση, με ευαισθητοποιημένο τρόπο, της μεθόδου ανάλυσης «pooled case comparison» των West και Oldfather, αναμειγνύοντας και επεκτείνοντας έτσι διαφορετικά δείγματα και ενδυναμώνοντας ζητήματα εγκυρότητας και αξιοπιστίας. Επιλέχθηκε επίσης η συμπληρωματική χρήση της Situational Analysis της Adele E. Clarke και των συνεργατών της για την πλαισιοθέτηση, χαρτογράφηση και τον εν-τοπισμό των ατομικών βιωμάτων και αντιλήψεων σε ευρύτερες κοινωνικό-πολιτικές καταστάσεις του 2014 και 2018, με συστηματικό τρόπο. Αυτό υλοποιήθηκε συλλέγοντας πληθώρα πολυτροπικών ποιοτικών δεδομένων από το ευρύτερο πλαίσιο αλλά και δεδομένα από ομάδες εστίασης με ετεροφυλόφιλους εκπαιδευτικούς σε κάθε περίοδο, καταλήγοντας σε χαρτογραφήσεις κοινωνικών κόσμων/αρένων και σε καταστασιακούς χάρτες. Διαπιστώνεται ότι τα βιώματα, οι αντιλήψεις, οι συνυπάρξεις και οι μετατοπίσεις των ΛΟ(ΑΤ) εκπαιδευτικών συνδέονται με δυναμικές αντιφάσεις και συγκρούσεις στο ευρύτερο πλαίσιο, σε μια διαπλοκή διεθνικών και τοπικών δυνάμεων και στη διάχυση νέων γνώσεων, αναδυόμενες στο επίπεδο των ατόμων, σε (δι)ατομικές διαδικασίες συνοριοποίησης και αποσυνοριοποίησης, σε αντιφατικά βιώματα και αντιλήψεις και έτσι, σε υβριδικότητες, ενδιαμεσότητες και μεθοριακότητες. Διαπιστώνεται επίσης ότι αυτές οι διαδικασίες αφήνουν τους/τις συμμετέχοντες/χουσες στην έρευνα σε μια (ψυχοκοινωνική μεταξύ άλλων) κατάσταση ενδιαμεσότητας κατά το 2018, έχοντας πρώτα μετακινηθεί από μια πρότερη κατάσταση μιας μορφής περιθωρίου, η οποία ήταν φανερή ακόμα κατά το 2014. Το ευρύτερο πλαίσιο και το εκπαιδευτικό πλαίσιο αναδύονται έτσι, ως αβέβαια borderlands πολλαπλών συμβολικών, μεταβαλλόμενων συνόρων όπου τα άτομα ακροβατούν ανάμεσα στην ασφάλεια-επισφάλεια, ορατότητα-αορατότητα, εξουσία-αδυναμία, συμμόρφωση-αντίσταση, παρελθόν-παρόν, συλλογικοποίηση-διαφοροποίηση. Σε αυτές τις αντιφάσεις, υβριδικότητες και ενδιαμεσότητες, οι ιδιαίτερες αυτές ΛΟ(ΑΤ) υποκειμενικότητες έγινε προσπάθεια να ειδωθούν ως συνοριοκάτοικοι, ή σε μια μεθοριακή κατάσταση (δηλαδή σε μια πορεία διάβασης) προς κάτι νέο, που δεν είναι ακόμα εντελώς εν-τοπίσιμο, αναπαραστάσιμο ή γνωστό, με σύνθετες ψυχοκοινωνικές/ψυχοπαιδαγωγικές συνεπαγωγές. Οι πολλαπλές ποιοτικές-πολυτροπικές μέθοδοι συλλογής δεδομένων, οι μέθοδοι ανάλυσης και η μίξη διαφορετικών μεθοδολογιών/μεθόδων έρευνας, κατάφεραν έτσι να αναδείξουν σύνθετα ψυχοκοινωνικά φαινόμενα και μάλιστα μεταβαλλόμενα, με ολιστικό τρόπο. Υπό αυτή την έννοια, το σχολικό πλαίσιο και οι ΛΟ(ΑΤ) πληθυσμοί εντός αυτού αντιμετωπίζονται πολυδιάστατα, ως μέρος ευρύτερων δυναμικών καταστάσεων και όχι αποκομμένα από αυτές. Η παρούσα διατριβή, αποτελεί ένα παράδειγμα εφαρμογής δημιουργικών-πολυτροπικών μεθοδολογιών/μεθόδων έρευνας στη βάση των οποίων έγινε προσπάθεια να παρατηρηθούν, χαρτογραφηθούν και να εν-τοπιστούν οι δυναμικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα τόσο σε επίπεδο υποκειμένων όσο και σε επίπεδο πλαισίων, θέτοντας έτσι τις σύνθετες, μεταβαλλόμενες ψυχοκοινωνικές/ψυχοπαιδαγωγικές διαδικασίες των ευάλωτων και περιθωριοποιημένων πληθυσμών, σε μια άλλη, ενδιαφέρουσα, εναλλακτική βάση.