Κατανόηση των φυσικών επιστημών από το ευρύ κοινό: ο ρόλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

It has been recognized the lack of interest of young people in Natural Sciences in general and Physics in particular in recent years on a global scale. Both the political leadership of the European Union (EU) and the educational community recognize this situation as a key problem in the way science is taught. EU considers science to be a key pillar of its economic growth and prosperity. Financial resources are provided, and new teaching methods are launched without great results. Public Understanding of Science and Scientific Literacy, two related concepts, are key goals of the global community. During covid-19 pandemic, the inability of general public to judge, select and apply basic scientific science in their everyday life has become apparent. Science education has an important role to play in these areas, too. The content of Physics Curriculum can be a key factor towards changing the situation. In this thesis, attitudes and perceptions/beliefs of students of different types of secondary schools from three regions of Greece are investigated. Analysis showed that students consider Physics a difficult subject mainly because of the difficult exercises but interesting and perhaps useful for their later life. Differences in attitudes were identified concerning gender, type of school unit, socio-economic level of the school unit and urbanization of the school unit. It emerged that the educational process does not manage to change negative students’ attitudes, but it slightly alters their beliefs. Students attribute their reduced interest in Physics to the educational system and school environment. Students emphasize the importance of teaching process, school, teaching methods and teacher itself in attracting their interest. Comparison of educational policies implemented in the new Physics Curricula with the results of our study, showed that, at least at a theoretical level, several elements of students' views as expressed in our research have been incorporated into the new Physics Curricula.

Η έλλειψη ενδιαφέροντος των νέων για τις Φυσικές Επιστήμες (Φ.Ε.) γενικά και τη Φυσική ειδικότερα έχει αναγνωριστεί τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα. Τόσο η πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) όσο και η εκπαιδευτική κοινότητα αναγνωρίζει ως βασικό πρόβλημα αυτής της κατάστασης στον τρόπο διδασκαλίας των Φ.Ε. Η Ε.Ε. θεωρεί τις Φ.Ε. βασικό πυλώνα της οικονομικής της ανάπτυξης και ευημερίας. Διατίθενται οικονομικοί πόροι και δοκιμάζονται νέες μέθοδοι διδασκαλίας, με πενιχρά αποτελέσματα. Η Δημόσια Κατανόηση της Επιστήμης και ο Επιστημονικός Εγγραμματισμός, δύο συγγενείς μεταξύ τους έννοιες, αποτελούν βασικούς στόχους της παγκόσμιας κοινότητας. Την περίοδο της πανδημίας covid-19 φάνηκε η αδυναμία του ευρέως κοινού να κρίνει, να επιλέξει και να εφαρμόσει βασικές επιστημονικές αρχές στην καθημερινή του ζωή. Η εκ-παίδευση των Φ.Ε. οφείλει να παίξει σημαντικό ρόλο και σε αυτούς τους τομείς. Το περιεχόμενο του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (ΑΠΣ) Φυσικής δύναται να αποτελέσει βασικό παράγοντα μεταστροφής της κατάστασης. Στην παρούσα διατριβή διερευνώνται οι στάσεις και οι αντιλήψεις/πεποιθήσεις των μαθητών/τριών διαφορετικών τύπων σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από τρεις περιοχές της Ελλάδας. Από την ανάλυση των ερωτήσεων προέκυψε ότι οι μαθητές/τριες θεωρούν τη Φυσική δυσνόητο και δύσκολο μάθημα κυρίως λόγω των πολλών και δύσκολων ασκήσεων αλλά ενδιαφέρον και ίσως χρήσιμο για τη μετέπειτα ζωή τους. Εντοπίστηκαν διαφορές στις στάσεις ως προς το φύλο, ως προς τον τύπο της σχολικής μονάδας, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο της σχολικής μονάδας και το βαθμό αστικοποίησης της σχολικής μονάδας. Προέκυψε ότι η εκπαιδευτική διαδικασία δεν καταφέρνει να αμβλύνει τις αρνητικές στάσεις των μαθητών/τριών αλλά αμβλύνει σε μικρό βαθμό τις πεποιθήσεις τους. Οι μαθητές/τριες αποδίδουν στο εκπαιδευτικό σύστημα και στο σχολικό περιβάλλον το μειωμένο ενδιαφέρον τους στη Φυσική. Τονίζουν το σπουδαίο ρόλο που παίζει η διδακτική διαδικασία, το σχολείο, οι διδακτικές μέθοδοι και ο εκπαιδευτικός στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος. Από τη σύγκριση των εφαρμοζόμενων πολιτικών στα νέα ΑΠΣ με τα αποτελέσματα της μελέτης μας προέκυψε ότι, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο, έχουν ενσωματωθεί στα νέα ΑΠΣ αρκετά στοιχεία από τις απόψεις των μαθητών/τριών έτσι όπως εκφράστηκαν στην έρευνά μας.