H Πρωτοβυζαντινή μαγειρική κεραμική της Θάσου και η θέση της στη λεκάνη της Μεσογείου

Abstract

Thasos, one of the biggest Greek islands, presents a long historical course through the centuries. During the Late Antiquity it constitutes a small provincial town, embellished with great religious and luxurious secular buildings. One of these buildings is the villa DOM5, which was constructed in the 5th century and completely destroyed in 620. The excavations of the building brought to light a large amount of findings, among which, the cookware accounts for a significant percentage. More particularly, it is possible to distinguish two groups: the closed vessels (stewpots, monochytra, and kettles) as well as the open vessels (casseroles, cooking dishes and frying pans). From the aforementioned shapes, the bulk of ceramic evidence constitutes the stewpots, represented by a great number of types, fabrics and techniques. The aim of this thesis is to examine the typology, clay composition and technology of the villa’s cooking vessels, taking also into account the stratigraphical information.

Η παρούσα διδακτορική εργασία διαρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο περιλαμβάνει την ιστορική και τοπογραφική εξέταση της αρχαίας πόλης της Θάσου ή αλλιώς του σύγχρονου Λιμένα. Τα κτήρια της πρωτοβυζαντινής περιόδου χρησιμοποιούν ως έχουν τα αρχαιότερα, όχι μόνο χρησιμοποιώντας οικοδομικά κατάλοιπα των τελευταίων αλλά και ακολουθώντας, ενίοτε, τον ίδιο προσανατολισμό με αυτά. Επίσης, η έμφαση που δόθηκε από τις παλαιότερες ανασκαφές στα κατάλοιπα της κλασικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας καθιστά αδύνατη την κατανόηση του αστικού ιστού και στους πρωτοβυζαντινούς χρόνους, χωρίς τον προσδιορισμό του χώρου μέσα από αρχαιότερα σημεία αναφοράς. Παραδείγματος χάριν, αναφέρεται ότι η θέση της έπαυλης DOM5 από την οποία προέρχεται το υλικό της παρούσας διατριβής βρίσκεται ανάμεσα στο Αρτεμίσιο και το Διονύσιο και όχι στα βορειοανατολικά της Βασιλικής του Ακακίου. Κατέστη λοιπόν αναγκαία η σύντομη αναφορά και κυρίως η τοποθέτηση στο χώρο των σημείων αυτών. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μία λεπτομερής περιγραφή της έπαυλης DOM5 από την οποία προέρχεται το εξεταζόμενο υλικό. Έπειτα, αναφέρονται τα κύρια περικείμενα εντοπισμού της πρωτοβυζαντινής μαγειρικής κεραμικής και πραγματοποιείται μία συνεξέταση με τα συνευρήματά της. Δηλαδή στο δεύτερο κεφάλαιο επιχειρείται μία προσέγγιση του μαγειρικού υλικού με βάση το αρχαιολογικό του περιβάλλον. Το τρίτο κεφάλαιο αποτελεί μία εισαγωγή στα μαγειρικά σκεύη της αρχαιότητας. Σκοπός του κεφαλαίου είναι η κατανόηση των τεχνικών χαρακτηριστικών που απαιτούσε η κατασκευή των αγγείων αυτής της κατηγορίας. Επίσης, λόγω της βραδύτητας των τυπολογικών και τεχνολογικών μεταβολών που χαρακτηρίζουν αυτή την κατηγορία, είναι δυνατόν να προσπεράσουμε τα στενά χρονολογικά όρια των επιμέρους περιόδων και να καταλήξουμε σε ευρύτερα συμπεράσματα για την κατασκευή των μαγειρικών αγγείων. Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζονται τα μαγειρικά σκεύη από την έπαυλη DOM5, τα οποία έχουν ταξινομηθεί με βάση την τυπολογία. Ωστόσο στη διάκριση των τύπων συνυπολογίζονται η σύσταση της κεραμικής ύλης καθώς και η τεχνική κατασκευής

Thasos, l'une des plus grandes îles grecques, présente un long parcours historique à travers les siècles. Durant l'Antiquité tardive, elle constitue une petite ville de province, dotée de grands édifices religieux et laïques luxueux. L'un de ces bâtiments est la villa DOM5, construite au Ve siècle et complètement détruite en 620. Les fouilles du bâtiment ont mis au jour un grand nombre de découvertes, parmi lesquelles les ustensiles de cuisine représentent un pourcentage important. Plus particulièrement, on peut distinguer deux groupes : les récipients fermés (marmites, petites marmites et bouilloires) ainsi que les récipients ouverts (casseroles, plats de cuisson et poêles). Parmi les formes mentionnées ci-dessus, l'essentiel des témoignages céramiques constitue les marmites, représentées par un grand nombre de types, de groupes de pâte et de techniques. L’objectif de cette thèse est d’examiner la typologie, la composition de l’argile et la technologie des ustensiles de cuisine de la villa, en tenant également compte des informations stratigraphiques.