Εταιρική υπευθυνότητα στον κλάδο παραγωγής - εμπορίας φαρμακευτικών, βιοτεχνολογικών προϊόντων και ιατρικού εξοπλισμού στην Ελλάδα

Abstract

Introduction: Corporate Social Responsibility (CSR) is an emerging management tool and research field in all advanced societies. In Greece, a large percentage of businesses are convinced of the need to implement CSR practices, but the long-term socio-economic crisis and the COVID-19 pandemic, combined with the weakened CSR culture, have prevented its rapid growth. Objective: The aim of this thesis is to investigate corporate responsibility in the health technology industry in Greece. In particular, the implementation, scope and extent of CSR activities, the factors that influence its promotion and the potential for its development in Greece are investigated. Methodology: A cross-sectional study through stratified sampling was conducted in companies of the Hellenic Association of Pharmaceutical Companies (SFEE), the Panhellenic Association of Pharmaceutical Industry (PEF) and the Association of Medical and Biotechnology Companies (SEIV), from April 2021 to June 2021. The data collection was carried out using an anonymous, self-completed questionnaire that included the following categories of questions: a) demographic characteristics of a sample, b) fields of CSR activity, c) CSR and pandemic (COVID-19) and d) CSR and institutionalization. Mean values and standard deviations were used to describe the quantitative variables. Absolute (n) and relative (%) frequencies were used to describe the qualitative variables. Descriptive and multivariate statistical analyses were performed using SPSS 25.0. The inferential statistics were performed by applying Pearson's chi-squared test (χ2 test). The variables were irregularly distributed, and non-parametric controls were selected. The statistical significance of the difference between two independent groups was assessed using the Mann Whitney test and between three groups using the Kruskal Wallis test. Significance levels were bilateral and statistical significance was set at 0.05. Results: 74 companies constituted the final sample of this doctoral dissertation, giving a response rate of 77.7%. The majority of the participating companies are multinational companies in Greece (62.2%) and are active in the production/ marketing of medicines (40.5%), with an annual turnover ≥ € 40,000,000 (45.9%). 89.2% stated that they implement CSR actions and 42.2% of them apply for more than 10 years, paying annually up to € 100,000 for relevant actions. In addition, 70.3% stated that they do not have an independent CSR department in the company, and the responsible coordination department is the Board of Directors (43.2%) which does not have relevant expertise (62.2%), but the majority of the sample (83.8%) believes that the existence of an independent CSR department would contribute significantly to the actions. Health - Public Health (37.7%) is the main sector of CSR actions, which is mainly supported by the sponsorship of medical devices / equipment (45.9%). 75.7% said that contribution to society as a whole is the most important encouraging factor for CSR actions, while bureaucracy (45.9%) is the main deterrent. 67.6% respond to the requests/ complaints of consumers, suppliers and partners and implement strategic social investment actions, mainly for patient empowerment (56.8%). The majority of the sample stated that it adequately trains its employees about CSR (35.1%) and their participation in voluntary actions (32.4%) and for the protection of the environment, it implements environmental management systems (35.1%). Regarding CSR actions during the pandemic (COVID-19), 75.7% implemented relevant actions and 62.2% paid up to 15% of the total budget to address the pandemic. In addition, while 37.8% said their sales during the pandemic remained stable, 48.6% reported that their planning for CSR actions increased. Moreover, during the pandemic, the sponsorship of medical devices / equipment (37.8%), the information campaign on issues related to the protection of public health (37.8%) and the improvement of health unit infrastructure, equipment maintenance (37.8%) were very important CSR actions. Regarding the institutionalization of CSR, 97.3% stated that the State should reward socially responsible companies and provide them with relevant incentives (91.9%), while transparent work should be the main criterion for the company's inclusion in an institutionalised reward system (78.4%). The comparison and processing of the corporate characteristics of the sample significantly modify the results. Specifically, the category of business (national – multinational), the sector of activity (production / trade of medicine - production / marketing of medical equipment, & biotechnological products and the combination of the two previous categories), the turnover of the company and the number of employees significantly change the actions and ways of implementing CSR. Conclusions: Health technology companies in Greece participate in CSR initiatives. The findings and conclusions of this PhD thesis should be taken into account both by the State and companies in order to implement coordinated CSR programs that will bring positive results at the social, environmental and business level.

Εισαγωγή: Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) αποτελεί ένα αναδυόμενο διαχειριστικό εργαλείο και ερευνητικό πεδίο όλων των προηγμένων κοινωνιών. Στην Ελλάδα, μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων είναι πεπεισμένες για την αναγκαιότητα εφαρμογής πρακτικών ΕΚΕ, ωστόσο η μακροχρόνια κοινωνικοοικονομική κρίση και η πανδημία COVID-19, σε συνδυασμό με την υποβαθμισμένη κουλτούρα ΕΚΕ, δεν επέτρεψαν τη γρήγορη ανάπτυξη της. Σκοπός: Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της εταιρικής υπευθυνότητας στον κλάδο επιχειρήσεων της τεχνολογίας υγείας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, διερευνώνται η εφαρμογή, το πεδίο και η έκταση υλοποίησης δράσεων ΕΚΕ, οι παράγοντες που επηρεάζουν την προώθησή της καθώς και οι δυνατότητες ανάπτυξής της στην Ελλάδα. Μεθοδολογία: Διεξήχθη συγχρονική μελέτη μέσω στρωματοποιημένης δειγματοληψίας σε εταιρείες του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), της Πανελλήνιας Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), το διάστημα από Απρίλιο 2021 έως Ιούνιο 2021. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ενός ανώνυμου, αυτοσυμπληρούμενου ερωτηματολογίου το οποίο περιελάμβανε τις εξής κατηγορίες ερωτήσεων: α) δημογραφικά χαρακτηρίστηκα δείγματος, β) πεδία δραστηριοποίησης ΕΚΕ, γ) ΕΚΕ και πανδημία (COVID-19) και δ) ΕΚΕ και θεσμοθέτηση. Για την περιγραφή των ποσοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν μέσες τιμές και τυπικές αποκλίσεις. Για την περιγραφή των ποιοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν οι απόλυτες (n) και οι σχετικές (%) συχνότητες. Πραγματοποιήθηκαν περιγραφικές και πολυπαραγοντικές στατιστικές αναλύσεις με χρήση του SPSS 25.0. Η επαγωγική στατιστική πραγματοποιήθηκες με την εφαρμογή του Pearson's chi-squared test (χ2 test). Οι μεταβλητές ήταν μη κανονικά κατανεμημένες και χρησιμοποιήθηκαν μη παραμετρικές δοκιμές. Για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ δυο ομάδων χρησιμοποιήθηκε η δοκιμή Mann–Whitney U, ενώ για τη σύγκριση ποσοτικών μεταβλητών μεταξύ περισσοτέρων από δυο ομάδων χρησιμοποιήθηκε η δοκιμή Kruskal-Wallis. H στατιστική σημαντικότητα τέθηκε σε επίπεδο 0,05. Αποτελέσματα: 74 εταιρείες αποτέλεσαν το τελικό δείγμα της παρούσας διδακτορικής διατριβής, δίνοντας ποσοστό ανταπόκρισης 77,7%. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εταιρειών είναι πολυεθνικές στην Ελλάδα (62,2%) και δραστηριοποιούνται στην παραγωγή/ εμπορία φαρμάκων (40,5%), με ετήσιο κύκλο εργασιών ≥ 40.000.000€ (45,9%). Το 89,2% δήλωσε πως εφαρμόζει δράσεις ΕΚΕ και το 42,2% εξ αυτών εφαρμόζει για περισσότερα από 10 χρόνια, καταβάλλοντας ετησίως μέχρι και 100.000€ για σχετικές δράσεις. Επιπλέον, το 70,3% δήλωσε πως δεν διαθέτει αυτοτελές Τμήμα ΕΚΕ στην επιχείρηση και υπεύθυνο Τμήμα συντονισμού είναι το Διοικητικό Συμβούλιο (43,2%) το οποίο δεν διαθέτει σχετική εξειδίκευση (62,2%). Ωστόσο η πλειοψηφία του δείγματος (83,8%) πιστεύει πως η ύπαρξη αυτοτελούς Τμήματος ΕΚΕ θα συνέβαλε σημαντικά στις δράσεις. Η Υγεία - Δημόσια Υγεία (37,7%), αποτελεί τον κυριότερο τομέα δράσεων ΕΚΕ ο οποίος ενισχύεται κυρίως με τη χορηγία ιατροτεχνολογικών προϊόντων/ εξοπλισμού (45,9%). Το 75,7% ανέφερε την συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο ως τον σημαντικότερο ενθαρρυντικό παράγοντα για δράσεις ΕΚΕ και την γραφειοκρατία (45,9%) ως τον κυριότερο αποτρεπτικό παράγοντα. Το 67,6% ανταποκρίνεται στα αιτήματα/ παράπονα των καταναλωτών, προμηθευτών και συνεργατών και εφαρμόζει δράσεις στρατηγικών κοινωνικών επενδύσεων κυρίως για την ενδυνάμωση ασθενών (56,8%). Η πλειοψηφία του δείγματος δήλωσε πως εκπαιδεύει επαρκώς τους υπαλλήλους του σχετικά με την ΕΚΕ (35,1%) και τη συμμετοχή τους σε εθελοντικές δράσεις (32,4%), και για την προστασία του περιβάλλοντος, εφαρμόζει συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (35,1%). Αναφορικά με τις δράσεις ΕΚΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας (COVID-19), το 75,7% εφάρμοσε σχετικές δράσεις και το 62,2% κατέβαλε μέχρι 15% από το συνολικό προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Επιπλέον, ενώ το 37,8% δήλωσε πως οι πωλήσεις τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρέμειναν σταθερές, το 48,6% ανέφερε πως ο προγραμματισμός τους για δράσεις ΕΚΕ αυξήθηκε. Επίσης, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η χορηγία ιατροτεχνολογικών προϊόντων/ εξοπλισμού (37,8%), η εκστρατεία ενημέρωσης για θέματα που αφορούν την προστασία της δημόσιας υγείας (37,8%), η βελτίωση υποδομών των μονάδων υγείας και η συντήρηση εξοπλισμού (37,8%) αποτελούν πολύ σημαντικές δράσεις ΕΚΕ. Ως προς τη θεσμοθέτηση της ΕΚΕ, το 97,3% δήλωσε πως η Πολιτεία οφείλει να επιβραβεύει τις κοινωνικά υπεύθυνες εταιρείες και να τους παρέχει σχετικά κίνητρα (91,9%), ενώ το διαφανές έργο θα πρέπει να είναι το κυριότερο κριτήριο για την ένταξη της επιχείρησης σε ένα θεσμοθετημένο σύστημα επιβράβευσης (78,4%). Η σύγκριση και επεξεργασία των εταιρικών χαρακτηριστικών του δείγματος τροποποιεί σημαντικά τα αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, η κατηγορία της επιχείρησης (εθνική – πολυεθνική), ο κλάδος δραστηριοποίησης (παραγωγή/ εμπορία φαρμάκου - παραγωγή/ εμπορία ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού & βιοτεχνολογικών προϊόντων και ο συνδυασμός των προηγούμενων κατηγοριών), ο κύκλος εργασιών της επιχείρησης και ο αριθμός των εργαζομένων μεταβάλλουν σημαντικά τις δράσεις και των τρόπο υλοποίησης της ΕΚΕ. Συμπεράσματα: Οι εταιρείες τεχνολογίας υγείας στην Ελλάδα συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες ΕΚΕ. Τα ευρήματα και συμπεράσματα της παρούσας διδακτορικής διατριβής πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο από την Πολιτεία όσο και από τις ίδιες τις επιχειρήσεις προκειμένου να εφαρμοστούν και να υλοποιηθούν συντονισμένα προγράμματα ΕΚΕ τα οποία θα επιφέρουν θετικά αποτελέσματα σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό και επιχειρησιακό επίπεδο.