Η συμβολή των ευρωπαϊκών συμβουλίων εργαζομένων στη δημιουργία οφέλους-κόστους σε εργαζόμενους και διοίκηση στις θυγατρικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις πολυεθνικών ομίλων στην Ελλάδα

Abstract

Multinational enterprises (MNEs) are a source of innovation in the diffusion of new Human Resource Management policies and Labor Relations management practices. Although Labor Relations are related to Human Resource Management, the study of Labor Relations within MNEs has not been explored as much as Human Resource Management in MNEs. The research covers and fills an important gap in the literature regarding the contribution of European Works Councils to the creation of benefits-costs for employees and management in subsidiaries of multinational companies in the pharmaceutical industry in Greece. The thesis follows an interdisciplinary approach with the contribution of two scientific fields of Management with an emphasis on Human Resource Management and Organizational Behavior and Law. European Works Councils (EWCs) play an important role in shaping labor relations within multinational companies as bodies representing the company's European employees. An agreement setting up an EWC must cover the rights and obligations of the social partners at the company level as well as the resources available to the EWC and is legally binding. Regarding EWCs, there are several opinions and positions related to their ability to effectively management of human resources within multinational companies. Much of what is known about management approaches to EWCs has emerged from efforts to assess the potential benefits of EWCs for the management of MNEs. A general list of opportunities or benefits has long been established and remains largely uncontested. These benefits are largely focused on EWCs acting as an HR tool, perhaps useful for enhancing communication between employees and management, instilling a corporate culture, or facilitating organizational change. Potential benefits associated with EWCs are symbolic value, impact on employee engagement, increased trust, positive impact on benchmarking, increased collaboration or competition between workplaces, ability to share information with employee representatives, improving employees' understanding of the reasons for management decisions, employee participation, positive benefits of listening to employees views, developing corporate culture, facilitating organizational change, increasing productivity and the improvement of strategic planning. The perceived negative consequences of EWCs on labor relations are that they raise employee expectations, increase bureaucracy, lead to unnecessary rigidities in employee relations, slow down management decision-making, and lead to violation of confidential of data. The purpose of this thesis is to investigate whether European Works Councils (EWCs) operating in subsidiaries of multinational groups in the pharmaceutical industry in Greece create benefits and costs for management and employees. The specific objectives of the study are to investigate the contribution of EWCs to the creation of benefits and costs for the management side of the companies where they operate and to the creation of benefits for the employees’ side of the companies where they operate. The research was carried out in the following ways: (A) Literature Research (B) Interviews with management representatives, HR managers, EWC members and trade union representatives. (C) Study and analysis of the EWC establishment agreements with the aim to obtain information on the structure and composition of the EWC, the meetings and the legal status of their operation. The selection criteria of the Organizations participating in the research are to belong to the pharmaceutical industry, have a subsidiary company in Greece and fall within the scope of Directive 2009/38/EC/6.5.2009 on the right of employees to information and consultation on a community scale companies and groups of companies, which was incorporated into the Greek legal order by Law 4052/2012 (Government Gazette 41/1.3.2012, vol. B'). Based on the findings of the research, it appears that EWCs are an opportunity to promote international contacts and exchange of views and to create a sense of "belonging" to an international company. They contribute to the exchange of information and opinions with employee representatives, dialogue and the promotion of a spirit of cooperation and the development of corporate culture and to some extent support the exchange of best practices within the business group. However, it is not unanimously accepted that they are a platform for unified communication, facilitate interdepartmental communication, contribute to the development of a European human resources policy and that they contribute to increasing the transparency of decisions and the coherence of the Organization. Although the EWCs are a body of information and consultation of the employees and not of a company's management, in several cases the management of the company uses the EWC as a mechanism to undermine the trade union presence within the company. EWCs promote labor issues and problems that exist collectively, but when MNEs decide to restructure a division that leads to large job losses and measures must be taken to reduce the negative effects, the results of EWC actions have been minimal. In conclusion, EWCs are conventionally considered labor-friendly institutions, but this does not mean that they cannot be used as employer-friendly HRM tools at the same time. EWCs have the potential to help increase engagement across the workforce and serve as a vehicle to expand and promote awareness of corporate culture. With a concerted effort on the part of central management, EWCs can be used as a means of communicating the need for restructuring, building corporate culture, coordinating a European strategic human resources (HR) policy and promoting cooperation in employee relations.

Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις αποτελούν πηγή καινοτομίας στη διάχυση νέων πολιτικών Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού και πρακτικών διαχείρισης Εργασιακών Σχέσεων. Μολονότι οι Εργασιακές Σχέσεις συνδέονται με τη Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, η μελέτη των Εργασιακών Σχέσεων μέσα σε πολυεθνικές επιχειρήσεις δεν έχει διερευνηθεί τόσο όσο η Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων σε πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η έρευνα καλύπτει και συμπληρώνει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία σχετικά με τη συμβολή των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων Εργαζομένων στη δημιουργία οφέλους-κόστους σε εργαζόμενους και διοίκηση στις θυγατρικές πολυεθνικών επιχειρήσεων στον φαρμακευτικό κλάδο στην Ελλάδα. Η διατριβή ακολουθεί διεπιστημονική προσέγγιση με τη συμβολή δύο επιστημονικών πεδίων του Μάνατζμεντ με έμφαση στη Διοίκηση των Ανθρωπίνων Πόρων και στην Οργανωσιακή Συμπεριφορά και της Νομικής. Τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια Εργαζομένων (ΕΣΕ) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων εντός των πολυεθνικών επιχειρήσεων ως φορείς που εκπροσωπούν τους ευρωπαίους υπαλλήλους μιας εταιρείας. Μια συμφωνία σύστασης ΕΣΕ πρέπει να καλύπτει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο εταιρείας καθώς και τους πόρους που διαθέτει το ΕΣΕ και είναι νομικά δεσμευτική. Αναφορικά με τα ΕΣΕ υφίσταται αρκετές απόψεις και θέσεις που σχετίζονται με την ικανότητά τους να βοηθούν την αποτελεσματική διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού εντός των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Πολλά από αυτά που είναι γνωστά σχετικά με τις προσεγγίσεις του μάνατζμεντ για τα ΕΣΕ προέκυψαν από προσπάθειες αξιολόγησης των πιθανών οφελών των ΕΣΕ για τη διοίκηση των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Ένας γενικός κατάλογος ευκαιριών ή πλεονεκτημάτων έχει καθιερωθεί εδώ και καιρό και παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιαμφισβήτητος. Αυτά τα οφέλη εστιάζονται σε μεγάλο βαθμό στα ΕΣΕ λειτουργώντας ως εργαλείο ανθρώπινου δυναμικού, χρήσιμο ίσως για την ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και της διοίκησης, την ενστάλαξη μιας εταιρικής κουλτούρας ή τη διευκόλυνση της οργανωσιακής αλλαγής. Πιθανά οφέλη που σχετίζονται με τα ΕΣΕ είναι η συμβολική αξία, η επίδραση στη δέσμευση των εργαζομένων, η αυξημένη εμπιστοσύνη, ο θετικός αντίκτυπος στη συγκριτική προτυποποίηση (benchmarking), η αυξημένη συνεργασία ή ανταγωνισμός μεταξύ των χώρων εργασίας, η δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών με εκπροσώπους εργαζομένων, η βελτίωση της κατανόησης των λόγων των αποφάσεων της διοίκησης από τους εργαζόμενους, η πιο στενή συμμετοχή των εργαζομένων στην επιχείρηση, θετικά οφέλη από την ακρόαση απόψεων των εργαζομένων, η ανάπτυξη της εταιρικής κουλτούρας, η διευκόλυνση στην οργανωσιακή αλλαγή, η αύξηση της παραγωγικότητας και η βελτίωση στρατηγικού σχεδιασμού. Οι αντιληπτές αρνητικές συνέπειες των ΕΣΕ στις εργασιακές σχέσεις είναι ότι αυξάνουν τις προσδοκίες των εργαζομένων, αυξάνουν τη γραφειοκρατία, οδηγούν σε περιττές ακαμψίες στις σχέσεις των εργαζομένων, επιβραδύνουν τη λήψη διοικητικών αποφάσεων και οδηγούν σε παραβιάσεις του απορρήτου εμπιστευτικών δεδομένων. Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει αν τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια Εργαζομένων (ΕΣΕ) που λειτουργούν σε θυγατρικές επιχειρήσεις πολυεθνικών ομίλων στην φαρμακευτική βιομηχανία στην Ελλάδα δημιουργούν οφέλη και κόστη για την διοίκηση και τους εργαζόμενους. Επιμέρους στόχοι της μελέτης είναι η διερεύνηση της συμβολής των ΕΣΕ στη δημιουργία οφέλους και κόστους για την πλευρά του μάνατζμεντ στις επιχειρήσεις, όπου λειτουργούν και στη δημιουργία οφέλους για την πλευρά των εργαζομένων στις επιχειρήσεις, όπου λειτουργούν. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τους ακολούθους τρόπους: (Α) Βιβλιογραφική Έρευνα, (Β) Συνεντεύξεις με στελέχη του μάνατζμεντ, στελέχη της διεύθυνσης ανθρωπίνων πόρων (HR), με μέλη του ΕΣΕ (EWC) και εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων, (Γ) Μελέτη και ανάλυση των συμφωνιών σύστασης των ΕΣΕ με στόχο την άντληση στοιχείων για τη δομή και τη σύνθεση του ΕΣΕ, τις συναντήσεις και το νομικό καθεστώς της λειτουργίας τους. Κριτήριο επιλογής των Οργανισμών που συμμετέχουν στην έρευνα είναι να ανήκουν στον φαρμακευτικό κλάδο, να διαθέτουν θυγατρική εταιρεία στην Ελλάδα και να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2009/38/ΕΚ/6.5.2009 για το δικαίωμα των εργαζομένων στην ενημέρωση και διαβούλευση σε κοινοτικής κλίμακας επιχειρήσεις και ομίλους επιχειρήσεων, η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν. 4052/2012 (ΦΕΚ 41/1.3.2012, τ. Β΄). Με βάση τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει ότι τα ΕΣΕ αποτελούν ευκαιρία για την προώθηση διεθνών επαφών και ανταλλαγής απόψεων και για τη δημιουργία της αίσθησης του «ανήκειν» σε μια διεθνή εταιρεία. Συμβάλλουν στην ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων με τους εκπροσώπους των εργαζομένων, στο διάλογο και στην προώθηση πνεύματος συνεργασίας και στην ανάπτυξη εταιρικής κουλτούρας και ως ένα βαθμό υποστηρίζουν την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών εντός του επιχειρηματικού ομίλου. Ωστόσο, δεν γίνεται ομόφωνα αποδεκτό ότι αποτελούν πλατφόρμα για ενοποιημένη επικοινωνία, διευκολύνουν τη διατμηματική επικοινωνία, συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ανθρώπινου δυναμικού και ότι συντελούν στην αύξηση της διαφάνειας των αποφάσεων και τη συνοχή του Οργανισμού. Αν και τα ΕΣΕ είναι ένα σώμα πληροφόρησης και διαβούλευσης των εργαζομένων και όχι της διοίκησης μιας εταιρείας, σε αρκετές περιπτώσεις η διοίκηση της εταιρείας χρησιμοποιεί το ΕΣΕ ως μηχανισμό για την υποτίμηση της συνδικαλιστικής παρουσίας εντός της επιχείρησης. Τα ΕΣΕ προωθούν εργασιακά ζητήματα και προβλήματα που υπάρχουν συλλογικά, αλλά όταν οι πολυεθνικές αποφασίζουν να αναδιαρθρώσουν ένα τμήμα που οδηγεί σε μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας και πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων, τα αποτελέσματα των ενεργειών των ΕΣΕ ήταν ελάχιστα. Συμπερασματικά, τα ΕΣΕ θεωρούνται συμβατικά ιδρύματα φιλικά προς την εργασία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα ως φιλικά προς τους εργοδότες εργαλεία Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού. Τα ΕΣΕ έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην αύξηση της δέσμευσης σε όλο το ανθρώπινο δυναμικό και να χρησιμεύσουν ως όχημα για την επέκταση και την προώθηση της συνειδητοποίησης της εταιρικής κουλτούρας. Με συντονισμένη προσπάθεια από την πλευρά της κεντρικής διοίκησης, τα EΣΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο επικοινωνίας της ανάγκης για αναδιάρθρωση, της οικοδόμησης εταιρικής κουλτούρας, του συντονισμού μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής πολιτικής ανθρώπινου δυναμικού (HR) και της προώθησης της συνεργασίας στις σχέσεις των εργαζομένων.