Καντιανή δεοντοκρατία και θανατική ποινή: μια κριτική θεώρηση υπό το πρίσμα της Ορθόδοξης χριστιανικής έννοιας του προσώπου

Abstract

The examination of Kantian ethics, either dialectically with the moral philosophy of utilitarianism or the tradition of aristotelian moral philosophy (virtue ethics) or individually, regarding modern moral problems, can even today, if examined exploratory, offer remarkable conclusions.Kant's pioneering ethics, characterized by his commitment to the production of ethical rules with reference to demands for practical rationality, and the idea that practical reason must be "emancipated" from external dependencies by ensuring objectivity without the need of endorsements on heteronomous metaphysical foundations. Nevertheless, there is a special point which even today raises questions.This is the retributive theory of punishment. Kantian theory of punishment, which goes so far as to defend the death penalty, seems in some way incompatible with the categorical imperative. This important issue is basically the main subject of this proposed doctoral dissertation.That is how the reinterpreted concept of freedom and the requirement for a logical consequence to be fulfilled is incompatible with the injunction for a death sentence. This critical analysis will not only take place within strictly philosophical positions, but also under the position of Christian theology, on which Kantian ethics found external support.

H εξέταση της καντιανής ηθικής, είτε διαλεκτικά με την ηθική φιλοσοφία του ωφελιμισμού ή την παράδοση της αριστοτελικής ηθικής φιλοσοφίας (αρεταϊκή ηθική) είτε μεμονωμένα, αναφορικά με τα σύγχρονα ηθικά προβλήματα, μπορεί ακόμη και σήμερα, αν εξεταστεί διερευνητικά, να προσφέρει αξιόλογα συμπεράσματα. Η καντιανή ηθική έχει εξεταστεί πολλάκις, ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα, τόσο που σήμερα θα μας επιτρεπόταν να κάνουμε λόγο για μια πλούσια βιβλιογραφία σχετιζόμενη πρωτογενώς με το ζήτημα της καντιανής ηθικής. Εντούτοις δεν παύει να θέτει αρκετά ζητήματα τόσο σε ερμηνευτικό όσο και σε ευρύτερα φιλοσοφικό πεδίο. Η πρωτοποριακή ηθική του Kάντ, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την προσήλωση στην παραγωγή ηθικών κανόνων με αναφορά σε αιτήματα πρακτικής ορθολογικότητας, και την ιδέα πως ο πρακτικος λόγος πρέπει να χειραφετηθει από εξωτερικές εξαρτήσεις διασφαλίζοντας μια αντικειμενικότητα χωρίς να υπάρχει πλέον ανάγκη θεμελίωσης πάνω σε ετερόνομες μεταφυσικές στηρίξεις, ανανοηματοδοτεί την έννοια της ελευθερίας, η οποία νοείται πλέον ως μια μορφή ανεξαρτησίας από τη φυσική και κάθε άλλη αναγκαιότητα και ακριβέστερα ως αυτονομία και αυτενέργεια. Παρ'όλα αυτά, υφίσταται ένα ιδιαίτερο σημείο το οποίο ακόμα και σήμερα δημιουργεί ερωτήματα. Πρόκειται για την ανταποδοτική θεωρία της ποινής. Η καντιανή θεωρία της ποινής, με τον ανταποδοτικό της χαρακτήρα, ο οποίος φτάνει μέχρι σημείου υπεράσπισης της θανατικής ποινής, φαίνεται κατά κάποιον τρόπο ασύμβατη με το σύνολο της καντιανής ηθικής. Αυτό το μεγάλο ζήτημα είναι κατά βάση το υπό εξέταση κύριο αντικείμενο της προτεινόμενης αυτής διδακτορικής διατριβής. Το πώς δηλαδή η ανανοηματοδοτημένη έννοια της ελευθερίας και η επιταγή για μια λογική συνέπεια που πρέπει να πληρούται είναι ασύμβατη με την προσταγή για μια θανατική ποινή. Η κριτική αυτή ανάλυση, δεν θα γίνει μόνο εντός ακραιφνώς φιλοσοφικών θέσεων, αλλά και υπό τη θέση της χριστιανικής θεολογίας, πάνω στην οποία η καντιανή ηθική βρήκε εξωτερική στήριξη.