Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και μετασχηματίζουσας μάθησης στους ενήλικες: η περίπτωση των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας

Abstract

In the modern era we are going through, it is necessary the students of S.C.S. to be equipped with social skills and transform their previous, consolidated perceptions, attitudes and assumptions, so that they are ready to face the challenges that arise on both personal and professional level. This work concerns the development of transformative learning and social skills in innovative adult schools, the S.C.S. The research was carried out with qualitative methods and the biographical narrative interview with 15 active trainees and graduates of S.C.S. and the semi-structured interview with 12 teachers and management staff of S.C.S used as research tools. The analysis of the biographical findings was carried out with the method of narrative analysis, at a holistic and thematic level and a triangulation of the data was achieved for the validity and reliability of the research. The research questions asked concerned the following issues:- if there are any and which the transformations that have occurred to the learners of S.C.S. are, during the process of learning and education at the adult school- in what ways the teachers and the administration of S.C.S. support or not practices of transformative learning and cultivation of social skills in adult school- what are the social skills developed in the trainees through the administrative and educational process- how the transformation of opinions, perceptions and stereotypes and social skills are integrated into their personal and professional lives- how social skills or other skills and transformations were developed in the trainees of S.C.S. during distance learning and in what way.The findings of the research showed that indeed in S.C.S. effective, transformative, learning processes take place and transformations are observed, mainly in the personality, behavior and lifestyle of the trainees and less radical transformations. The social skills that are cultivated in the trainees in S.C.S. focus on teamwork, cooperation, development of critical thinking, problem solving skill, active listening, emotional regulation skill, communication skills, empathy, self-confidence, socializing and making more friends, communication skill in foreign language, in the development of leadership characteristics, the development of digital skills but also in the "learning how to learn" skill. The techniques of transformation and cultivation of social skills used by teachers in the educational process concern techniques such as: the disorienting dilemma, the technique of debate, teamwork, argumentation and dialectics, role-playing, experiential learning, the use of educational films, education through art, dialogue and debate. The school leadership was shown to support the transformational actions and the cultivation of social skills by providing appropriate equipment, the organization of extra-curricular and intra-school activities, the participation of the school management itself in these actions, the support, motivation, encouraging and strengthening the teachers for the implementation of such actions, informing school teachers about adult learning theories, organizing seminars for the training of school teachers on differentiated learning methods, organizing educational activities (visits to museums, exhibitions) extroversion actions (projects, workshops, school holidays, excursions, dances), as well as the formation of volunteer groups in the S.C.S. The school leadership, the teachers and the counselors guide and support the personal and professional development of the students . An important factor for the above actions was the good, cooperative, school climate and the school leader's characteristics, such as humanity, sociability and empathy. The opinions of teachers and management executives were positive for the development of transformations and the cultivation of social, but also digital skills in learners, during the period of the pandemic and distance education.

Στην σύγχρονη εποχή που διανύουμε, οι εκπαιδευόμενοι των Σ.Δ.Ε. είναι απαραίτητο, να εφοδιαστούν με κοινωνικές δεξιότητες και να μετασχηματίσουν πρότερες, παγιωμένες αντιλήψεις, στάσεις και παραδοχές τους, ώστε να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αναφύονται σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Η εργασία αυτή αφορά την ανάπτυξη της μετασχηματίζουσας μάθησης και των κοινωνικών δεξιοτήτων στα καινοτόμα σχολεία ενηλίκων, στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με ποιοτικές μεθόδους και χρησιμοποιήθηκαν ως ερευνητικά εργαλεία, η βιογραφική αφηγηματική συνέντευξη σε 15 εν ενεργεία εκπαιδευόμενους και απόφοιτους των Σ.Δ.Ε. και η ημιδομημένη συνέντευξη σε 12 εκπαιδευτικούς και στελέχη διοίκησης των Σ.Δ.Ε. Η ανάλυση των βιογραφικών ευρημάτων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της αφηγηματικής ανάλυσης, σε ολιστικό και θεματικό επίπεδο και επιτεύχθηκε τριγωνισμός των δεδομένων για την εγκυρότητα και αξιοπιστία της έρευνας. Τα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν αφορούσαν τα παρακάτω ζητήματα:-αν υπάρχουν και ποιοι είναι οι μετασχηματισμοί που έχουν επέλθει στους εκπαιδευόμενους των Σ.Δ.Ε., κατά τη διαδικασία της μάθησης και εκπαίδευσης στο σχολείο ενηλίκων-με ποιους τρόπους οι εκπαιδευτικοί και η διοίκηση των Σ.Δ.Ε. υποστηρίζουν ή όχι πρακτικές μετασχηματίζουσας μάθησης και καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων στο σχολείο ενηλίκων-ποιες είναι οι κοινωνικές δεξιότητες που επιχειρείται να αναπτυχθούν στους εκπαιδευόμενους μέσα από τη διοικητική και εκπαιδευτική διαδικασία-πώς ενσωματώνεται ο μετασχηματισμός απόψεων, αντιλήψεων και στερεοτύπων και οι κοινωνικές δεξιότητες στη προσωπική και επαγγελματική τους ζωή -πώς αναπτύχθηκαν κοινωνικές δεξιότητες ή άλλες δεξιότητες και μετασχηματισμοί στους εκπαιδευόμενους των Σ.Δ.Ε. κατά την τηλεκπαίδευση και με ποιον τρόπο. Τα ευρήματα της έρευνας ανέδειξαν ότι πράγματι στα Σ.Δ.Ε. πραγματοποιούνται αποτελεσματικές, μετασχηματιστικές, μαθησιακές διαδικασίες και παρατηρούνται μετασχηματισμοί, κυρίως στην προσωπικότητα, την συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής των εκπαιδευομένων και λιγότερο ριζικοί μετασχηματισμοί. Οι κοινωνικές δεξιότητες που καλλιεργούνται στους εκπαιδευόμενους στα Σ.Δ.Ε. εστιάζονται στην ομαδικότητα, στη συνεργασία, στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, στην δεξιότητα επίλυσης προβλημάτων, στην ενεργητική ακρόαση, στην δεξιότητα της συναισθηματικής ρύθμισης, σε επικοινωνιακές δεξιότητες, στην ενσυναίσθηση, στην αυτοπεποίθηση, στην κοινωνικοποίηση και απόκτηση περισσότερων φίλων, στη δεξιότητα επικοινωνίας σε άλλη γλώσσα, στην ανάπτυξη ηγετικών χαρακτηριστικών, στην ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, αλλά και στη δεξιότητα «μαθαίνω πώς να μαθαίνω». Οι τεχνικές μετασχηματισμού και καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων που χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί στην εκπαιδευτική διαδικασία αφορούν τεχνικές όπως: το αποπροσανατολιστικό δίλημμα, τη τεχνική του debate, των ομαδοσυνεργατικών εργασιών, της επιχειρηματολογίας και διαλεκτικής, τα παιχνίδια ρόλων, τη βιωματική μάθηση, την αξιοποίηση εκπαιδευτικών ταινιών, την αξιοποίηση της Τέχνης, το διάλογο και τη συζήτηση. Η ηγεσία του Σ.Δ.Ε., αναδείχθηκε ότι στηρίζει τις μετασχηματιστικές δράσεις και την καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων με την παροχή κατάλληλου εξοπλισμού, την οργάνωση εξωσχολικών και ενδοσχολικών δραστηριοτήτων, τη συμμετοχή της ίδιας της διεύθυνσης του σχολείου στις δράσεις αυτές, την υποστήριξη, παρότρυνση, ενθάρρυνση και ενίσχυση των εκπαιδευτών για την εφαρμογή τέτοιων δράσεων, την ενημέρωση των εκπαιδευτικών του σχολείου για τις θεωρίες μάθησης ενηλίκων, τη διοργάνωση σεμιναρίων για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών του σχολείου πάνω σε διαφοροποιημένες μεθόδους μάθησης, τη διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων (επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις) δράσεων εξωστρέφειας (πρότζεκτ, εργαστήρια, σχολικές εορτές, εκδρομές, χοροί), όπως και τη σύσταση ομάδων εθελοντισμού στο Σ.Δ.Ε. Η ηγεσία του σχολείου, οι εκπαιδευτικοί και οι σύμβουλοι καθοδηγούν και υποστηρίζουν την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευομένων. Σημαντικός παράγοντας για τις παραπάνω δράσεις αναδείχθηκε το καλό, συνεργατικό, σχολικό κλίμα και τα χαρακτηριστικά του σχολικού ηγέτη, όπως η ανθρωπιά, η κοινωνικότητα και η ενσυναίσθηση. Θετικές υπήρξαν οι απόψεις των εκπαιδευτικών και των στελεχών διοίκησης για την ανάπτυξη μετασχηματισμών και την καλλιέργεια κοινωνικών, αλλά και ψηφιακών δεξιοτήτων στους εκπαιδευόμενους, κατά την περίοδο της πανδημίας και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.