Η βασική εκπαίδευση στο νομό Πρέβεζας (1913-1940)

Abstract

The objective of the said doctoral thesis on "Primary education in Preveza 1913-1940" is to highlight the actual condition of the function of the primary education in the Prefecture of Preveza as it was shaped by the implementation of the central educational policy during the intervening period between the First Balkan and the Second World War. Its structure is based on the archival material of the Metropolis of Nicopolis and Preveza, of the Association for the Diffusion of Greek Letters and the Elementary Schools of the Prefecture, on the unpublished material of the General State Archives of Preveza, Ioannina and Athens, in the publications of the Greek Primary Teachers' Federation, the Hellenic Statistical Authority, newspapers, newsletters, inspections and magazines of the time.For the investigation of the real operation of basic education and the reconstruction of the image of the institution in the specific time period, historical research was considered as the most suitable type.Τhe understanding and analysis of the evidence, as well as the interpretation of the opinions and decisions at the local level is attempted by applying the hermeneutical method, under the prism of political, ideological, social and economic factors.Τhe research showed that the school funds were supported by financial contributions from collections and fraternities, benefactors and legacies, from the allocation of part of the income of the churches and from the mandatory contributions of the municipality, communities and the state.The Karamanios Kindergarten was initially operated as a charitable institution and later as a private kindergarten, which did not adequately serve the purposes of Mr. Karamanis' will and the teaching staff who served there were not satisfied with the salary and working conditions, as the the number of students was very large.Τhe institution of supervision was linked to the role of the inspector, who had an administrative and supervisory role. Based on the legislation and archival material, it does not appear that regular administrative and supervisory control was carried out. Τhe basic education school network of the prefecture consisted of state primary schools ( mal, female, mixed, common and complete) of a full kindergarten, of threeothomanprimary schools (2 male and 1 female), of the Israeli elementary school (mixed), of private Italian elementary school, and of the philanthropic-private Karamanio kindergarten. Most of these existed before 1913. The school network, during the examined time period, did not develop in parallel with the increase in the population of the prefecture. Foundations, promotions and divisions of school units were lost due to mergers and abolition of schools. Τhis had the result that the needs of the prefecture were not adequately covered.The teaching staff was initially appointed by the associations of the ephorates and demogers and by the Prefect of Ioannina. In 1915, when Preveza was established as a prefecture, appointments were made by the prefects of Preveza, Arta and Ioannina, as the boundaries of the prefecture did not coincide with the boundaries of the educational districts.The to schools that had an operational deficit.Τhe inspector checked the documents of the candidates and the supervisory board proposed the appointment, while the Ministry of Education approved it.Τhe main hiring criteria were locality and the formal qualifications determined each time by the relevant legislation. Τhe appointments that were made were minimal and did not cover the needs of the prefecture.Τhe student strength of the schools was proportional to the fluctuation of the population. Τhe ups and downs of enrollments, students, progress or stagnation as well as the interruption of studies is affected by the educational level of the residents and the active productive population of the prefecture in combination with the geographical location.Dropping out of school mainly involved orphaned students and children from the middle or lower social layers. Τhe province is characterized by the homogeneity of its student population in contrast to the schools of the city where one would talk about intercultural schools. Disciplinary penalties were imposed by the competent disciplinary bodies (minister, supervisory board, inspector, director, teachers' association).Penalties imposed on teachers and students and no penalty on parents for violating the compulsory schooling law.

Το αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής με θέμα «Η βασική εκπαίδευση στο Ν. Πρέβεζας 1913-1940» είναι η ανάδειξη της πραγματικής κατάστασης λειτουργίας της βασικής εκπαίδευσης του Ν. Πρέβεζας όπως αυτή διαμορφώθηκε με την εφαρμογή της κεντρικής εκπαιδευτικής πολιτικής κατά τη χρονική περίοδο που μεσολάβησε ανάμεσα στο πρώτο βαλκανικό και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το οικοδόμημά της στηρίζεται στο αρχειακό υλικό της μητρόπολης Νικοπόλεως και Πρεβέζης, του Συλλόγου προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων και των δημοτικών σχολείων του νομού, στο ανέκδοτο υλικό των Γ.Α.Κ. Πρέβεζας, Ιωαννίνων και Αθηνών, στα δημοσιεύματα της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος, της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, των εφημερίδων, δελτίων, επιθεωρήσεων και περιοδικών της εποχής. Για τη διερεύνηση της πραγματικής λειτουργίας της βασικής εκπαίδευσης και την ανασυγκρότηση της εικόνας του θεσμού τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ως καταλληλότερο είδος θεωρήθηκε η ιστορική έρευνα. Η κατανόηση και ανάλυση των τεκμηρίων, καθώς και η ερμηνεία των απόψεων και αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο επιχειρείται με την εφαρμογή της ερμηνευτικής μεθόδου, υπό το πρίσμα των πολιτικών, ιδεολογικών, κοινωνικών και οικονομικών συγκυριών. Η έρευνα ανέδειξε ότι τα σχολικά ταμεία ενισχύονταν από χρηματικές εισφορές συλλόγων και αδελφοτήτων, ευεργετών και κληροδοτημάτων, από την παραχώρηση μέρους των εσόδων των εκκλησιών και από τις υποχρεωτικές εισφορές δήμου, κοινοτήτων και κράτους. Το Καραμάνειο νηπιαγωγείο λειτουργούσε αρχικά ως φιλανθρωπικό ίδρυμα και μετέπειτα ως ιδιωτικό νηπιαγωγείο, το οποίο δεν εξυπηρέτησε επαρκώς τους σκοπούς της διαθήκης του Σπ. Καραμάνη και το διδακτικό προσωπικό που υπηρετούσε σ’ αυτό δεν ήταν ικανοποιημένο με τις μισθολογικές και εργασιακές συνθήκες, καθότι ο αριθμός των μαθητών ήταν πολύ μεγάλος. Ο θεσμός της εποπτείας ήταν συνδεδεμένος με το ρόλο του επιθεωρητή, ο οποίος είχε διοικητικό και εποπτικό ρόλο. Βάσει της νομοθεσίας και του αρχειακού υλικού, δεν προκύπτει να γινόταν τακτικός διοικητικός και εποπτικός έλεγχος. Το σχολικό δίκτυο βασικής εκπαίδευσης του νομού αποτελούταν από κρατικά δημοτικά σχολεία (αρρένων, θηλέων, μικτά, κοινά και πλήρη), από πλήρη νηπιαγωγεία, από τρία οθωμανικά δημοτικά σχολεία (2 αρρένων και 1 θηλέων), από το ισραηλιτικό δημοτικό σχολείο (μικτό), από το ιδιωτικό ιταλικό δημοτικό σχολείο και από το φιλανθρωπικό-ιδιωτικό Καραμάνειο νηπιαγωγείο. Τα περισσότερα από αυτά προϋπήρχαν πριν το 1913. Το σχολικό δίκτυο, κατά την εξεταζόμενη χρονική περίοδο, δεν αναπτύχθηκε παράλληλα με την αύξηση του πληθυσμού του νομού. Οι ιδρύσεις, οι προαγωγές και οι διαιρέσεις των σχολικών μονάδων χάνονταν από τις συγχωνεύσεις και τις καταργήσεις των σχολείων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες του νομού. Το διδακτικό προσωπικό διοριζόταν αρχικά από τα σωματεία των εφορειών και των δημογεροντιών και από το Νομάρχη Ιωαννίνων. Το 1915 που η Πρέβεζα συστάθηκε σε νομό, οι διορισμοί γίνονταν από τους νομάρχες Πρέβεζας, Άρτας και Ιωαννίνων καθότι τα όρια του νομού δεν συνέπιπταν με τα όρια των εκπαιδευτικών περιφερειών. Η Γενική Διοίκηση Ηπείρου διόριζε προσωρινά εκπαιδευτικούς σε σχολεία που αργούσαν ή σε σχολεία που δημιουργούνταν κάποιο λειτουργικό κενό. Ο επιθεωρητής έλεγχε τα δικαιολογητικά των υποψηφίων και το εποπτικό συμβούλιο πρότεινε το διορισμό, ενώ το υπουργείο παιδείας τον επικύρωνε. Βασικά κριτήρια πρόσληψης ήταν η εντοπιότητα και τα τυπικά προσόντα που καθορίζονταν κάθε φορά από τη σχετική νομοθεσία. Οι διορισμοί που γινόταν ήταν ελάχιστοι και δεν κάλυπταν τις ανάγκες του νομού. Η μαθητική δύναμη των σχολείων ήταν ανάλογη με την αυξομείωση του πληθυσμού. Η αυξομείωση των εγγραφών, της φοίτησης, του προβιβασμού ή της στασιμότητας καθώς και της διακοπής σπουδών επηρεάζεται από το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων και τον ενεργό παραγωγικό πληθυσμό του νομού σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση. Η εγκατάλειψη σχολείου αφορούσε κυρίως ορφανούς μαθητές και παιδιά που προέρχονταν από τα μεσαία ή κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η επαρχία χαρακτηρίζεται από την ομοιογένεια του μαθητικού πληθυσμού της σε αντίθεση με τα σχολεία της πόλης όπου θα μιλούσε κανείς για διαπολιτισμικά σχολεία. Οι πειθαρχικές ποινές επιβάλλονταν από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα (υπουργό, εποπτικό συμβούλιο, επιθεωρητή, διευθυντή, σύλλογο διδασκόντων). Επιβλήθηκαν σε εκπαιδευτικούς και μαθητές και καμία ποινή σε γονέα για παραβίαση του νόμου περί υποχρεωτικής φοίτησης.