Φραγκίσκου Σκούφου, Τέχνη Ρητορικής (1681): εισαγωγή, κριτική έκδοση, σχόλια, γλωσσάριο

Abstract

The aim of the present thesis is the critical edition of Techne Rhetorikes (1681) by Frangiskos Skoufos. The thesis is divided into four parts: Introduction, critical edition, commentary and glossary. In the introduction, after presenting the life and works of Skoufos, the printed edition and the manuscripts of the text are examined. Two 18th century manuscripts are described and studied; they seem not to play an important role for the text delivery. At the study of structure and content, the texts which Skoufos possibly used as basis for his dedicatory prologue and note to the readers are identified. The study of the rhetorical material shows that the author drew for its compilation from De arte Rhetorica (1562) of the Jesuit Suarez, while the several prooimia are taken from Pantheon argutae elocutionis (1670) of Verani and the Jesuit manual Tyrocinium (1647) of Paiot. Then, the exemplary stories − exempla are studied, while their classification is proposed according to the criteria of the handling of the sources by Skoufos and the narrative practice that he adopts. Searching for the real sources of the work it turns out that Skoufos draws mainly from intermediate Latin sources. The sources’ detection enriches the discussion on specifying the genre of Techne Rhetorikes with the elements of the emblematic standardization of speech, the encyclopedicity and the image rhetoric that are presented in the so-called “Grand Style” at epideictic speech. The language of the text is studied and its dominant stylistic elements are analyzed. At the investigation of the narrative technique the−probably pioneering for the literature of the 17th century− technique of the internal monologue of the heroes’ is identified. The critical edition is attempted in the monotonic system and is conservative in terms of any phonetic or spelling interventions. The thesis is completed by the critical notes, the glossary, as well as the indexes of the main names and subjects of the exempla.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η κριτική έκδοση της Τέχνης Ρητορικής (1681) του Φραγκίσκου Σκούφου. Η εργασία χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: Εισαγωγή, κριτική έκδοση, σχόλια και γλωσσάριο. Στην Εισαγωγή, αφού παρουσιάζονται τα εργο-βιογραφικά στοιχεία του Σκούφου, εξετάζεται η έντυπη και η χειρόγραφη παράδοση του κειμένου. Περιγράφονται δύο χειρόγραφα του 18ου αιώνα και αποδεικνύεται ότι δεν επηρεάζουν την παράδοση του έργου. Κατά την εξέταση της δομής και της θεματικής εντοπίζονται κείμενα από τα οποία αφορμάται ο Σκούφος για τη συγγραφή του αφιερωματικού προλόγου και του σημειώματος προς τον αναγνώστη. Από τη μελέτη της ρητορικής ύλης προκύπτει ότι για την κατάρτισή της ο συγγραφέας άντλησε από την De arte Rhetorica (1562) του ιησουίτη Suarez, ενώ οι τρόποι προοιμίων λαμβάνονται από το Pantheon argutae elocutionis (1670) του Verani και το ιησουιτικό εγχειρίδιο Tyrocinium (1647) του Paiot. Στη συνέχεια μελετώνται οι παραδειγματικές ιστορίες (exempla), ενώ προτείνεται η κατάταξή τους με κριτήρια τον χειρισμό των πηγών από τον Σκούφο και την αφηγηματική πρακτική που ακολουθεί. Από την αναζήτηση των πραγματικών πηγών του έργου αποδεικνύεται ότι ο Σκούφος αντλεί κυρίως από ενδιάμεσες λατινικές πηγές. Η ανίχνευση των πηγών εμπλουτίζει τη συζήτηση για την ειδολογική ένταξη της Τέχνης Ρητορικής με τα στοιχεία της εμβληματικής τυποποίησης του λόγου, της εγκυκλοπαιδικότητας και της ρητορικής της εικόνας που εκφέρονται με το υψηλό ύφος του επιδεικτικού λόγου. Κατά τη μελέτη της γλώσσας του κειμένου αναλύονται τα χαρακτηριστικά της καθώς και τα κυρίαρχα υφολογικά στοιχεία, ενώ στο πλαίσιο της διερεύνησης της αφηγηματικής τεχνικής εντοπίζεται η −πιθανώς πρωτοποριακή για τη λογοτεχνία του 17ου αιώνα− τεχνική του εσωτερικού μονόλογου των ηρώων. Η κριτική έκδοση επιχειρείται σε μονοτονικό σύστημα και είναι συντηρητική ως προς τις οποιεσδήποτε επεμβάσεις, φωνητικές και ορθογραφικές. Τη διατριβή συμπληρώνουν οι κριτικές σημειώσεις, το γλωσσάριο, καθώς και τα ευρετήρια κύριων ονομάτων και θεματικής των exempla.