Μορφολογική και ανοσοϊστοχημική διερεύνηση βιοψιών δέρματος σε ασθενείς με σπογγοειδή μυκητίαση

Abstract

The aim of the present thesis was to investigate the composition of the cellular microenvironment in skin-infiltrating lesions of mycosis fungoides, to more closely identify the T-cell and other subpopulations using specific immunohistochemical markers, as well as to potentially correlate any findings with clinical parameters. The sampled material consisted of 50 cases of patients with mycosis fungoides diagnosis, including a total of 56 skin biopsies. In almost all cases, immunostains were performed for the following markers: CD2, CD3, CD4, CD5, CD7, CD8, CD20, CD25, CD30, CD45RA, CD45RO, CD56, CD68, CD68, CD99, CD1a, FOXP3 and TOX1. A positive correlation was observed between the number of eosinophils and the progression of the cutaneous lesions, as well as the clinical stage. FOXP3 dermal immunopositivity of 10-25% was the commonest finding regardless of stage, while the highest percentage of FOXP3+ cells was observed in plaque lesions, without however statistically significant correlation with stage or effect on the prognosis of patients. In addition, no significant difference was found between patch and plaque samples. The presence of intraepidermal FOXP3+ cells was rare. The intensity of TOX1 immunopositivity in lymphocytes was moderate or strong. An increased presence of TOX1+ dermal cells was found in all tumour samples. CD25+ lymphocytes were generally limited in dermis and epidermis, with a relatively even distribution in the clinical subgroups. CD8+ cases have essentially the same clinical behaviour and prognosis as CD4+ cases and should not be considered as a separate entity. The reported significant increase of the CD4:CD8 ratio is not always observed, with findings further suggesting the difficulty of differential diagnosis between early disease and inflammatory dermatoses. The evaluation of the CD4:CD8 ratio may be questionable and requires special attention, given that cells of monocytic origin are potentially CD4+. The use of the CD3:CD8 ratio is suggested as a safer approach to determining the proportion of T-cell subpopulations. The preservation of CD2 expression to a greater extent compared to other markers regardless of stage, the more frequent expression losses of CD7 and CD45RO and a high percentage of aberrant immunophenotypes in plaque lesions are findings that are generally consistent with the existing literature. The neoplastic lymphocyte population is probably not derived from T-regulatory cells. The rarely observed CD25+/FOXP3+ intraepidermal lymphocytes appear to be accompanying cells of the immune response repertoire. The uniquely observed atypical lymphoid FOXP3+ cells in Darier nests (Pautrier microabscesses) complicate the immunophenotypic profile and raise unanswered questions. The recently reported presence of the TOX1 gene as the most amplified in early disease lesions was confirmed, noting that in controversial cases this marker may contribute to the diagnosis of early disease, when highlighted by moderate/strong nuclear positivity in lymphoid cells. The finding of rare eosinophils in initial stages may potentially be an underutilized additional criterion and could be co-evaluated together with T-marker expression loss, linear infiltration, Darier nests and strong TOX1 immunopositivity, for the differential diagnosis of borderline cases and the distinction of early mycosis fungoides from reactive lesions.

Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση της σύστασης του κυτταρικού μικροπεριβάλλοντος των δερματικών διηθητικών εστιών της σπογγοειδούς μυκητίασης, η ταυτοποίηση των Τ-κυτταρικών και λοιπών υποπληθυσμών με την χρήση διαφόρων ανοσοϊστοχημικών δεικτών, καθώς και η δυνητική συσχέτιση των ευρημάτων με κλινικοεργαστηριακές παραμέτρους. Το δείγμα του υλικού αποτέλεσαν 50 περιπτώσεις ασθενών με σπογγοειδή μυκητίαση, περιλαμβανομένων συνολικά 56 δερματικών βιοψιών. Στο σύνολο σχεδόν των περιστατικών διενεργήθηκαν οι ανοσοχρώσεις για τους εξής δείκτες: CD2, CD3, CD4, CD5, CD7, CD8, CD20, CD25, CD30, CD45RA, CD45RO, CD56, CD68, CD99, CD1a, FOXP3, TOX1. Παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ του αριθμού των ηωσινόφιλων πολυμορφοπύρηνων λευκοκυττάρων και της εξέλιξης των δερματικών εκδηλώσεων, καθώς και του κλινικού σταδίου. Η παρουσία FOXP3+ κυττάρων στο χόριο και σε ποσοστό 10-25% ήταν η πιο συχνά παρατηρούμενη ανεξαρτήτως σταδίου, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό FOXP3+ κυττάρων παρατηρήθηκε σε δείγματα πλακών, χωρίς όμως να υπάρχει στατιστικώς σημαντική συσχέτιση με στάδιο ή πρόγνωση. Επιπλέον, δεν ανευρέθηκε σημαντική διαφορά μεταξύ βλαβών κηλίδας και πλάκας. Η παρουσία ενδοεπιδερμιδικών FOXP3+ κυττάρων ήταν σπάνια. Η ένταση της ανοσοθετικότητας του TOX1 στα λεμφοκύτταρα ήταν μέτρια έως έντονη. Σε όλα τα δείγματα όγκων ανευρέθηκε αυξημένη παρουσία ΤΟΧ1+ κυττάρων του χορίου. Τα CD25+ κύτταρα ήταν γενικώς ολιγάριθμα σε χόριο και επιδερμίδα, με σχετική ισοκατανομή στις κλινικές υποομάδες. Οι CD8+ περιπτώσεις έχουν κατά βάσιν όμοια κλινική συμπεριφορά και πρόγνωση με τις CD4+ και δεν θα πρέπει να θεωρούνται ξεχωριστή οντότητα. Η βιβλιογραφικώς αναφερόμενη σημαντική αύξηση του λόγου CD4:CD8 δεν παρατηρείται πάντοτε, με ευρήματα που υποδηλώνουν ακόμη περισσότερο την δυσχέρεια της διαφορικής διάγνωσης πρώιμης νόσου με φλεγμονώδεις δερματοπάθειες. Η αξιολόγηση του λόγου CD4:CD8 δύναται να είναι αμφισβητήσιμη και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα κύτταρα μονοκυτταρικής προέλευσης είναι εν δυνάμει CD4+. Προτείνεται ως ασφαλέστερη προσέγγιση του καθορισμού της αναλογίας των Τ-κυτταρικών υποπληθυσμών η χρήση του λόγου CD3:CD8. Η διατήρηση έκφρασης CD2 στον μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικώς με άλλους δείκτες ανεξαρτήτως σταδίου, οι συχνότερες απώλειες των CD7 και CD45RO και η ανεύρεση υψηλού ποσοστού ανοσοφαινοτυπικής απόκλισης σε βλάβες πλακών αποτελούν ευρήματα που γενικώς συμβαδίζουν με την βιβλιογραφία. Ο νεοπλασματικός λεμφοκυτταρικός πληθυσμός μάλλον δεν προέρχεται από τα T-ρυθμιστικά κύτταρα. Τα σπανίως παρατηρηθέντα CD25+/FOXP3+ ενδοεπιδερμιδικά λεμφοκύτταρα φαίνεται να είναι συνοδευτικά κύτταρα του ρεπερτορίου της ανοσοαπάντησης. Τα άπαξ παρατηρηθέντα, σε φωλεές Darier (μικροαποστημάτια Pautrier) συμμετέχοντα, άτυπα λεμφοειδή FOXP3+ κύτταρα επιπλέκουν την ανοσοφαινοτυπική εικόνα και γεννούν αναπάντητα ερωτηματικά. Επιβεβαιώθηκε η προσφάτως αναφερθείσα παρουσία του γονιδίου TOX1 ως το πιο ενισχυμένο σε βλάβες πρώιμης νόσου, επισημαίνοντας ότι σε αμφισβητούμενες περιπτώσεις ο ανοσοϊστοχημικός δείκτης αυτός δύναται να συνεισφέρει στην διάγνωση πρώιμης ή μη σπογγοειδούς μυκητίασης, εφόσον αναδειχθεί με μέτρια/έντονη πυρηνική θετικότητα στα λεμφοειδή κύτταρα. Το εύρημα των σπανίων ηωσινόφιλων στα αρχικά στάδια αποτελεί ενδεχομένως ένα αναξιοποίητο επιπλέον κριτήριο και θα μπορούσε να συνεκτιμάται με την απώλεια έκφρασης Τ-δεικτών, την γραμμοειδή διήθηση στο χοριοεπιδερμιδικό όριο, την παρουσία φωλεών Darier και την έντονη ανοσοθετικότητα ΤΟΧ1 στην διαφορική διάγνωση οριακών περιπτώσεων και την διάκριση πρώιμης νόσου από αντιδραστικές αλλοιώσεις.