Μοντερνισμός και μετάφραση: η περίπτωση του T.S. Eliot στη Ελλάδα (1933-1974)

Abstract

The decision of choosing T.S. Eliot is based in the fact that he is one of the main protagonists of The modernism and one of the most important 20th and 21st century poets worldwide. The aim of this thesis is the comparative analysis of Eliot’s translations from 1933 to 1974. One issue is the question of ‘modern’ as far as is one of the main interests of Pound and Eliot’s Modernism and because is closely linked to their purposes to renew literature. Moreover what are the choices of Eliot’s translated poems, where the translations were published and their reception. One more point as target of the thesis is the hermeneutics of the main issues, characteristics and aspects of modernist poetry, their relationship with the modernist translation. Finally, the cultural interpretation of Eliot’s translated poetry in Modern Greek, as revealed through the use of cultural terms and metaphors. I follow comparative analysis of translations, comparative literature’s methods (included translation), cultural studies and hermeneutics, in order to achieve the objectives above. The introduction and reception of Eliot’s translated work in Modern Greek (1933-1974) is considered satisfactory due to the numerous translations presented. Some of the reasons that the poet is translated is the renewable interest for his poetry, the introduction of modern poetry, but also the need to form their poetics through his poetic paths. Characteristics of these translations are the emphasis on the demotic language, slang language and idiomatic expressions. After the effect in translating Eliot’s style and imitation of his style, in order to achieve an equivalent result. Furthermore I observe the poetic translation, certain freedoms, due to his tightness and difficulty of the poetic symbols of modernist poetry of Eliot and differences, modifications in cultural references and adjustments in order to being understood from the modern Greek literature readership.

Η επιλογή του ποιητή T.S.Eliot ξεκινάει από το γεγονός ότι πρόκειται για έναν από τους βασικούς πρωταγωνιστές του μοντερνισμού και έναν από τους πιο σημαντικούς ποιητές του 20ου και 21ου αιώνα παγκοσμίως. Στόχος της διατριβής είναι η συγκριτική ανάλυση των μεταφράσεων του Eliot από το 1933 έως το 1974. Ένα ζήτημα για διερεύνηση είναι το ζήτημα του μοντέρνου, καθώς απασχολεί τον μοντερνισμό των Pound και Eliot και συνδέεται στενά με τις προθέσεις τους για ανανέωση της λογοτεχνίας. Ακόμη σε ποιες επιλογές των ποιημάτων του Eliot για μετάφραση προχώρησαν και που διαβάζονται οι μεταφράσεις. Επιπλέον σημείο ως στόχος της διατριβής είναι η ερμηνεία των κυριότερων θεμάτων, χαρακτηριστικών της μοντερνιστικής ποίησης, η σύνδεση τους με τη μοντερνιστική μετάφραση και η πολιτισμική ερμηνεία της μεταφρασμένης ποίησης του Eliot στα νεοελληνικά, όπως αναδεικνύεται μέσα από τη χρήση των πολιτισμικών όρων και μεταφορών. Για την επίτευξη των στόχων της διατριβής ακολουθώ τη συγκριτολογική προσέγγιση με τη συγκριτική λογοτεχνία (η οποία χρησιμοποιεί τη μετάφραση), τις πολιτισμικές σπουδές και την ερμηνευτική. Η εισαγωγή και αφομοίωση του μεταφρασμένου έργου του Eliot στα νεοελληνικά την περίοδο 1933-1974 κρίνεται ικανοποιητική, καθώς παρουσιάζεται πληθώρα μεταφράσεων. Ορισμένοι από τους κυριότερους λόγους που μεταφράζουν τον ποιητή είναι η εκδήλωση ενδιαφέροντος για την ποιητική του, η γνωριμία με την μοντέρνα ποίηση, αλλά και η ανάγκη να διαμορφώσουν την ποιητική τους πορεία μέσα από τα ποιητικά του χνάρια. Χαρακτηριστικά των μεταφράσεων είναι η έμφαση στη δημοτική γλώσσα με αρκετούς ιδιωτισμούς από την καθημερινότητα και την αργκό. Έπειτα η προσπάθεια απόδοσης των υφολογικών τρόπων για να πετύχουν ισοδύναμο αποτέλεσμα, η ποιητικότητα της μετάφρασης με ορισμένες ελευθερίες που παρατηρούνται, κυρίως εξαιτίας της ερμητικότητας και της δυσκολίας των ποιητικών συμβόλων της μοντερνιστικής ποίησης του Eliot και οι τροποποιήσεις και προσαρμογές πολιτισμικών αναφορών και μεταφορών για να γίνουν κατανοητοί οι όροι από το αναγνωστικό κοινό της νεοελληνικής λογοτεχνίας.