Μη δικαιούχοι και μη υπόχρεοι διάδικοι στην πολιτική δίκη

Abstract

The objective of the thesis is to research exceptional legalization in civil proceedings. The teleological method of interpretation was primarily applied. Conclusions drawn from the research: The adoption by the Code of Civil Procedure of the formal theory on litigants has confirmed its correctness among the other supported theories, and has “created” the procedural construct of non-beneficiary or non-liable litigants. Cases of non-beneficiary or non-liable litigants are set out in various legislative provisions within and without the Code of Civil Procedure. As part of public procedural law, exceptional legalization cannot be founded on the autonomy of private will. Exceptional legalization can either exclude or include (be concurrent with) the powers of the true beneficiary or liable party. As regards exclusive exceptional legalisation, the exclusion of the true beneficiary or liable party from the power to conduct a trial for his own right or obligation is considered in light of its compatibility with the party’s constitutional right to be heard. Provision for the mandatory notification of the non-beneficiary litigant’s trial to the actual holder of the right or obligation has only been made in cases involving the Technical Chamber of Greece. Of course, the mandatory notification of every trial conducted by a non-beneficiary litigant to the true beneficiary would serve to protect the latter’s right to be heard. The hearing of the non-beneficiary litigant’s trial in parallel with that conducted by the true beneficiary for the same matter is justifiably rejected under the objection of a pending trial due to the “relation” between the principles of pendency and res judicata, the need for legal certainty, the avoidance of the risk of conflicting rulings and the holding of unnecessary trials. Greek procedural law lacks a (general) provision on the extension of res judicata to the true beneficiary or liable party. The extension of res judicata to the true holder of the right or obligation indirectly results from various provisions of substantive or procedural law, which choose to grant the power to conduct a trial for the same matter cumulatively to more persons. In any case, the extension of res judicata to a third party can only be implied on the condition that this extension does not affect his right to protection and to be heard in court. The adoption of the view on extending only favourable res judicata to the true beneficiary or liable party genuinely serves the purpose of procedural economy and is completely in line with the concept of legal interest, which must apply to any person claiming legal protection. In the case of an adverse precedent for the true beneficiary or liable party, such an extension can only be justified if he had intervened in the preceding trial or if there is evidence that he was notified of the commencement of the trial by way of a third-party notice. Lastly, in the event that the true beneficiary or liable party is affected by favourable precedent, he may intervene independently in the trial of the non-beneficiary or non-liable party.

Ο στόχος της διατριβης συνίσταται στην έρευνα της εξαιρετικής νομιμοποιήσεως στην πολιτική δίκη. Ακολουθήθηκε κυρίως η τελολογική μέθοδος ερμηνείας. Συμπεράσματα της έρευνας: Η υιοθέτηση από τον ΚΠολΔ της τυπικής θεωρίας περί διαδίκων επιβεβαίωσε την ορθότητά της, μεταξύ των λοιπών υποστηριζόμενων θεωρίων, και «δημιούργησε» το δικονομικό μόρφωμα των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων. Οι περιπτώσεις των μη δικαιούχων ή μη υπόχρεων διαδίκων προβλέπονται σε ποικίλες νομοθετικές διατάξεις, εντός και εκτός του ΚΠολΔ. Η εξαιρετική νομιμοποίηση, ως μέρος του δημοσίας φύσεως δικονομικού δικαίου δεν μπορεί να θεμελιωθεί στην αυτονομία της ιδιωτικής βουλήσεως. Η εξαιρετική νομιμοποίηση μπορεί να είναι είτε αποκλειστική είτε παράλληλη (συντρέχουσα) με την εξουσία του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου. Επι αποκλειστικής εξαιρετικής νομιμοποιήσεως, ο αποκλεισμός του αληθούς δικαιούχου ή υπόχρεου από την εξουσία διεξαγωγής δίκης για δικό του δικαίωμα ή υποχρέωση ελέγχεται από τη σκοπιά της συμβατότητας με το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα ακροάσεως του. Yποχρεωτική ανακοίνωση της δίκης του μη δικαιούχου διαδίκου στον πραγματικό φορέα προβλέπεται μόνο στην περίπτωση του ΤΕΕ. Η πρόβλεψη βέβαια υποχρεωτικής ανακοινώσεως κάθε δίκης που διεξάγει μη δικαιούχος διάδικος στον πραγματικό δικαιούχο θα υπηρετούσε την προστασία του δικαιώματος ακροάσεώς του τελευταίου. Η παράλληλη εκδίκαση της αγωγής του μη δικαιούχου διαδίκου με εκείνη που ασκεί για το ίδιο αντικείμενο δίκης ο αληθής δικαιούχος αποκρούεται βάσιμα με την ένσταση εκκρεμοδικίας, λόγω «συγγένειας» μεταξύ των θεσμών εκκρεμοδικίας και δεδικασμένου, ανάγκης περί ασφάλειας δικαίου, αποφυγής του κινδύνου εκδόσεως αντιφατικών αποφάσεων και διεξαγωγής περιττών δικών. Στο Ελληνικό δικονομικό δίκαιο απουσιάζει (γενική) διάταξη περί επεκτάσεως του δεδικασμένου στον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο. Η επέκταση του δεδικασμένου στον πραγματικό φορέα τους δικαιώματος ή της υποχρεώσεως απορρέει εμμέσως από τις διάφορες διατάξεις του ουσιαστικού ή του δικονομικού δικαίου, που επιλέγουν να προσδώσουν σωρευτικά σε περισσότερα πρόσωπα την εξουσία διεξαγωγής δίκης για το ίδιο δικαίωμα. Σε κάθε περίπτωση, η επέκταση του δεδικασμένου σε τρίτο μπορεί να νοηθεί μόνον υπό την προϋπόθεση ότι η επέκταση αυτή δεν θίγει το δικαίωμα δικαστικής ακροάσεως και προστασίας του. Η υιοθέτηση της απόψεως περί επεκτάσεως του ευνοϊκού μόνο δεδικασμένου στον αληθή δικαιούχο ή υπόχρεο, υπηρετεί πραγματικά την οικονομία της δίκης και συμπορεύεται απόλυτα με τη διδασκαλία περί εννόμου συμφέροντος που απαιτείται να συντρέχει στο πρόσωπο όποιου αξιώνει δικαστική προστασία. Σε περίπτωση δυσμενούς, για τον πραγματικό δικαιούχο ή υπόχρεο, δεδικασμένου, η επέκτασή του μπορεί να δικαιολογηθεί, μόνον αν αυτός άσκησε παρέμβαση στη δίκη που προηγήθηκε ή αποδεδειγμένα του έγινε, με ανακοίνωση δίκης, γνωστή η έναρξή της. Τέλος, υπό την εκδοχή ότι ο αληθής δικαιούχος ή υπόχρεος καταλαμβάνεται από το ευνοϊκό δεδικασμένο παρεμβαίνει αυτοτελώς προσθέτως στη δίκη του μη δικαιούχου ή μη υποχρέου.