Το ευχαριστιακό δείπνο ως συγκεφαλαίωση του κατ'εικόνα και της δυνατότητας μετοχής στο καθ' ομοίωσιν

Abstract

The aim of this doctoral thesis, is the typesetting of the concept of "Eucharistic anthropology" and the clarification of the fact, that the Divine Liturgy in its structure and ordinance, summarizes the entire identity of the Church as a gift of Divine Providence. Through this codification, the orthodox theology - hence the anthropology grounded in it - can be understood and accepted by modern man, answering in the modern aspects of the anthropological question.For this purpose, there are two anthropological approaches taken into consideration, (the postmodern and Orthodox Christian) in their synchronicity. Understanding the contemporary postmodern cultural context and the anthropological terms it forms, is a contact point of the Theology with modern data of human existence. On the other hand, we have the description and analysis of the fundamental biblical position of the "in the image” of God, creation of man and his calling in “by grace likeness” of God. Furthermore it is fundamental that Christian anthropology is formulated on human wholeness as psychosomatic existence: the coexistence of soul and body. The Incarnate Logos freely received human nature, which was already subjected in decay, sin and death and made it alive again by granting it the chance to turn to God again, living in His will. The Church is the "Body of Christ" and a call to a congregation of man and creation, into that Body.The configuration of the semiotics of the Mystery of the Eucharist is examined too, as delivered by Christ at the Last Supper (which was a “Chaburah”), and then followed by the establishment of the structure of the Eucharistic Anaphora, to which was attached the function of “proanaphora” (Antiphons, Biblical readings etc.) and so we come to the 4th century, when we have a full and final recording of liturgical type by St. Basil of Caesarea. Christ is the first and ultimate meaning of existence and into the Divine Liturgy, man comes face to face with the mystery of Christ and really participates in the salvific work of Divine Providence.

Στόχος της εκπονηθείσας διατριβής είναι η στοιχειοθέτηση της έννοιας της ευχαριστιακής ανθρωπολογίας και η διασαφήνιση του γεγονότος ότι, η Θεία Λειτουργία στη δομή και διάταξή της, συγκεφαλαιώνει ολόκληρη την ταυτότητα της Εκκλησίας ως δωρεάς της Θείας Οικονομίας, κωδικοποιώντας έτσι την ορθόδοξη θεολογία, επομένως και την ανθρωπολογία που θεμελιώνεται σε αυτήν, κατά τρόπον ώστε, να μπορεί να προσληφθεί γόνιμα από τον σύγχρονο άνθρωπο, απαντώντας παράλληλα με ολοκληρωμένο τρόπο, στην σύγχρονη τοποθέτηση του ανθρωπολογικού ερωτήματος. Για το σκοπό αυτό συνεξετάζονται δύο ανθρωπολογικές προσεγγίσεις (η μετανεωτερική και η ορθόδοξη χριστιανική) στη συγχρονικότητά τους. Η κατανόηση του σύγχρονου πολιτισμικού πλαισίου και των ανθρωπολογικών όρων που αυτό διαμορφώνει, τίθεται ως σημείο επαφής της θεολογίας με τα σύγχρονα δεδομένα της ανθρώπινης ύπαρξης, ώστε να προαχθεί ο διάλογος της Θεολογίας με τα μετανεωτερικά ανθρωπολογικά προτάγματα και αιτήματα. Περιγράφεται και αναλύεται η θεμελιώδης βιβλική θέση περί της «κατ’ εικόνα» Θεού, πλάσεως του ανθρώπου και η κλήση του στην κατά χάριν ομοίωση του με τον Θεό. Διατυπώνεται η θεμελιώδης χριστιανική ανθρωπολογική θέση, περί της ολότητας του ανθρώπου, ως ψυχοσωματικής ύπαρξης: το «συναμφότερον» ψυχής και σώματος. Ο Ενσαρκωμένος Λόγος προσέλαβε ελευθέρως την ανθρώπινη φύση, η οποία υπόκειται, στην φθορά, στην αμαρτία και στον θάνατο και την ζωοποίησε, χορηγώντας της εκ νέου την δυνατότητα να στραφεί στον Θεό ζώντας κατά το θέλημά Του. Η Εκκλησία είναι το «Σώμα Χριστού» και αποτελεί κλήση σε σύναξη του ανθρώπου και της κτίσεως, στο Σώμα του Χριστού.Καταγράφεται επίσης η διαμόρφωση της σημειολογίας του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας όπως αυτό παραδόθηκε από τον Χριστό, στον Μυστικό Δείπνο (ο οποίος ήταν ένα δείπνο Chaburah), οπότε και συνεστήθη η δομή της Ευχαριστιακής Αναφοράς, στην οποία προσαρτήθηκε η λειτουργία της προαναφοράς (αντίφωνα, αναγνώσματα) και φθάνουμε έτσι έως τον 4ο αιώνα, οπότε έχουμε την πλήρη και τελική καταγραφή του λειτουργικού τύπου από τον Μ. βασίλειο. Ο Χριστός, αποτελεί το πρώτο και έσχατο νόημα της ύπαρξης και στην Θεία Λειτουργία ο άνθρωπος έρχεται ενώπιος ενωπίω, με το μυστήριο του Χριστού, μετέχοντας όντως του σωτηριώδους έργου της Θείας Οικονομίας.