Ο ρόλος της διασποράς στη χώρα υποδοχής: η πορεία της ελληνικής παροικίας στην Αίγυπτο

Abstract

This thesis analyses the relationship developed by the Greek Community in Egypt with the Egyptian people. This relationship between the two social groups is analysed through the perspective of Law, History and Sociology. The main themes of the thesis are: a. The diplomatic position of Egypt before 1950. b. The diplomatic position of Egypt after 1950. c. The position of the Greek people in Egyptian society before the Treaty of Montreux (1937). d. Citizenship of Greek people and Greek Foundations. e. Colonialism in Egypt and Middle East. f. The relationship between Greece and the Greek Community in Egypt. g. Religion and nationalism in Egypt. h. Exodus of Greeks from Egypt after 1957. The Greek Community in Egypt was founded in the 19th century. The Greek people in Egypt loved Egypt as a second home. Many Greeks benefactors helped Egypt become one of the strong economies of Southeast Mediterranean. When in 1954 took over governance of Egypt Nasser, the position of the Greek people in Egyptian society has changed altogether.This thesis uses files from the archives of the Greek Ministry of Foreign Affairs, the ELIA Foundation of the National Bank of Greece, the Society of Macedonian Studies of Thessaloniki, Greece, the Central Library of the Aristotle University of Thessaloniki, the Library of the Faculty of Law of the Aristotle University of Thessaloniki, the Library of Genadius in Athens, the National Library of France, the online library of Westlaw data base etc.

Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός αποτελεί πτυχή της εθνικής μας Ιστορίας που μετοίκησε στη Αίγυπτο, κυρίως κατά τον 19ο αι., με σκοπό να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά στο νότιο αυτό τμήμα της Μεσογείου. Η θέση του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού μέσα στην αιγυπτιακή κοινωνία και τελικά ο τρόπος που αυτός αντιμετωπίστηκε από το Νάσερ εντάσσεται στο ευρύτερο πολιτικό ζήτημα της Μέσης Ανατολής, το οποίο αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί ένα πολύπλοκο και δυσεπίλυτο διπλωματικό θέμα. Το Μεσανατολικό θεωρείται πολιτικό πρόβλημα, το οποίο κατ’ ευφημισμό και κατ’ επίφαση έγκειται στην κοινωνιολογική διάσταση του Έθνους και της Θρησκείας, ενώ στην πραγματικότητα εμπίπτει στη σφαίρα των πολιτικών χειρισμών και κυρίως των διπλωματικών, διακρατικών συσχετισμών. Η επίδραση της Διεθνούς Διπλωματίας στις διμερείς πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις Ελλήνων και Αιγυπτίων χρήζει περαιτέρω έρευνας και καταγραφής.Παρουσιάζοντας στο μεγαλύτερο μέρος της τα ιστορικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Ελλήνων και των Αιγυπτίων, η παρούσα διδακτορική διατριβή προσπαθεί να αποδείξει και να καταδείξει τη συμπλεκτική σχέση των δύο λαών. Οι δύο αυτοί λαοί αν και μεταξύ τους είχαν αναπτύξει στενούς δεσμούς κατά τη χρονική διάρκεια της συνύπαρξής τους στο ίδιο κράτος, την Αίγυπτο, ωστόσο οι πολιτικές εναλλαγές στο παγκόσμιο σκηνικό ήταν καταλυτικοί παράγοντες, ώστε κάποια στιγμή στο διάβα της Ιστορίας να διαρραγεί η στενή σχέση τους. Βλέποντας ο αναγνώστης την εκτενή παρουσίαση ιστορικών γεγονότων, όπως ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν η ανεξαρτητοποίηση της Αιγύπτου το 1922 και η Κρίση στο Σουέζ το 1956 ενδεχομένως να θεωρήσει ότι η παρούσα διατριβή είναι ένα ακόμα επιστημονικό πόνημα πάνω στα Ζητήματα, Μεσανατολικό και Αιγυπτιακό. Ωστόσο, διαβάζοντας επισταμένα τα κεφάλαια και τις θεματικές, ο μελετητής με ευκολία καταλαβαίνει, ότι η καταγραφή των ιστορικών, πολιτικών και κοινωνιολογικών γεγονότων στοχεύει στην ανάδειξη των επικρατέστερων λόγων που οδήγησαν στη διαρραγή των σχέσεων μεταξύ Ελλήνων και Αιγυπτίων και τελικά στην Έξοδο της πλειονότητας της Ελληνικής Αιγυπτιώτικης Παροικίας στα τέλη της δεκαετίας του 1950.Για την εκπόνηση της συγκεκριμένης διατριβής, αντλήθηκαν πληροφορίες από αρχέτυπα βιβλία και ανέκδοτα αρχεία, τα οποία βρίσκονται στις Βιβλιοθήκες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στη Βιβλιοθήκη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη, στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, στη Βιβλιοθήκη του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) – Τμήμα Αιγυπτιώτη Ελληνισμού, στην διαδικτυακή Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας Gallica και στη νομική διαδικτυακή βιβλιοθήκη Westlaw.