Ιδεολογική και αισθητική λειτουργία του θανάτου στη δραματουργία του Βασίλη Ζιώγα

Abstract

Vasilis Ziogas (1937-2001) is undoudtedly a unique and idiosyncratic figure in Greek post-war playwriting. After the Second World War, the majority of Greek dramatists were still preoccupied with themes of the Civil War; they attempted to restore traditional realism, and to depict the everyday life of the rising Greek middle class. They were following, albeit hesitantly, European psychological dramatic models while trying to establish their own theatrical identity. Vasilis Ziogas kept himself distanced from those mainstream tendencies. Influenced by surrealistic trends and the "Theatre of the absurd", he was innovative in many domains: themes, plot, technique, style, language. The present thesis examines the above-mentioned aspects of Ziogas's work through the aspect o death. The thesis examines the fables, the heroes and the circumstances, aming to the understanding of the "cosmic" plan -as Ziogas has conceived it- and, if possible, of the purpose and place of mankind in the universe. Plilosophical ideas -especially those of Heraclitus-, ideas from the domains of psychoanalysis, Buddism, Hinduism,Sartre and Kamus, as well as quantum physics, are traceable in many of his works. Furthermore, through his plays Ziogas tried to guide the audience towards self-awareness and social action.

Ο Βασίλης Ζιώγας είναι, αναμφισβήτητα, η πιο ιδιότυπη δραματουργική φωνή της μεταπολεμικής περιόδου. Σε μια εποχή που οι περισσότεροι θεατρικοί συγγραφείς ξοφλούσαν τα χρέη τους στο πρόσφατο μετεμφυλιακό παρελθόν, αποτύπωναν τον ανερχόμενο ελληνικό αστισμό, ακολουθούσαν, δειλά, τα σύγχρονα ευρωπαϊκά ρεύματα και προσπαθούσαν να χαράξουν τις νέες δραματουργικές συντεταγμένες, ο Βασίλης Ζιώγας, αποκόπηκε από τον ομφάλιο λώρο της μητρικής δραματογραφίας και καινοτόμησε σε πολλούς τομείς: κυρίως στη θεματολογία μύθο και στη γλώσσα. Επηρεασμένος από τον σουρρεαλισμό και το "θέατρο του παραλόγου", καινοτόμησε σε πολλούς τομείς: στη θεματική, στην πλοκή, στην τεχνική του, στο ύφος, στη γλώσσα. Ως ο κατεξοχήν μεταπολεμικός θανατοκεντρικός συγγραφέας, ο Ζιώγας μεταχειρίστηκε το φαινόμενο του θανάτου ποικιλοτρόπως. Η παρούσα διατριβή μελετά το φαινόμενο του θανάτου από ιδεολογική και αισθητική σκοπιά, καθώς και τις σημασιολογικές συνδηλώσεις που ο Ζιώγας του προσέδωσε. Μελετώνται, έτσι, οι καταστάσεις και οι πράξεις των δραματικών προσώπων, ώστε να προσεγγιστεί η ιδεολογία του Β. Ζιώγα, για το "κοσμικό" σχέδιο και για τον προορισμό του ανθρώπου στο σύμπαν. Κατά την ερμηνεία των θεατρικών του έργων ανιχνεύθηκαν στοιχεία από τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου, του Σαρτρ και του Καμύ, στοιχεία από τις φιλοσοφικές θεωρίες του Ινδουϊσμού και του Βουδισμού. Επίσης, στοιχεία από την ψυχαναλυτική οπτική του Γιουνγκ, καθώς και αναφορές σε επιστημονικές θεωρίες, όπως αυτή της Κβαντομηχανικής και της Σχετικότητας. Επιπλέον, κατέστη σαφές ότι ο Β. Ζιώγας προσπάθησε να αφυπνίσει το κοινό του και να το κατευθύνει δυναμικά προς τον πνευματικό και κοινωνικό προβληματισμό.