Κοιτασματογένεση πλατινοειδών ορυκτών και χρωμιτών συνδεόμενων με την πετρογενετική εξέλιξη των οφιολιθικών συμπλεγμάτων Βούρινου και Πίνδου

Abstract

In the present thesis the processes of the genesis of the chomitite occurrences of the Vounnos and Pindos ophiolite complexes combined with their content in platinum group elements are studied Special attention is given to the petrogenetic evolution of the mantle units of both ophiolitesequences in an attempt to understand better the origin and the formation of the ophiolites of the NW Greek area In geotectonic terms the ophiolite complex of Vounnos belongs to the Ypopelagonic isopic zone while the Pindos ophiolites are tectonically thrusted onto the Eocenic flysch of the Pindos zone Both complexes are considered as remnants of a certain ocean which today are found tectonically thrusted over the west margin of the Pelagonic micro plate Beyond the fact that both complexes show characteristics of intense tectonic deformation they do preserve all the types of the petrologie sequences that compose a complete ophiolite complex All the formations that have been studied in the present thesis are coming from the mantle units of both complexes The main part of the Vounnos ophiolite complex is composed of mantle tectonites while the mantle formations in thePindos ophiolite complex compose the so called Dramala unit In the Vounnos complex the samplingcovered the most important ore hosting areas of its northern and southern part while in the Pindoscomplex several samples were taken from the central southern parts of the Dramala unit and fromexotic blocks of mantle origin of the Avdella melange unit The field investigation in both complexes has led to the following conlusions a) The northern part of the Vounnos ophiolite complex shows clearly more characteristics of plastic deformation compared to its southern part in which characteristics of brittle to semi plastic deformation prevail A similar but not so well expressed discrimination can be made as far as concerns the structure of the areas of Miha and Pefki in the Pindos complex b) The statistical analysis of several motional indicators shows a NE thrust direction for the northern sector of the Vounnos complex and the area of Miha and a SE direction of motion for southern Vounnos and Pefki c) The chromitites are hosted in dunites and in the majority of the chromitite occurrences the accompanying rock type is thingrained dunite (serpentinised or not) In contrast to coarse grained dunite the thin-grained variety of dunite is not foliated d) The chromitites of northern Vounnos and Miha are usually of podiform type discordantly to sub-concordantly developed to their neighbouring thick-grained dunitic to harzburgitic pendotites The chromite ores of southern Vounnos and Pefki are stratiform having a concordant to sub concordant structure e) Chromitites of both complexes show a great variety of chromite textures although in each deposit a certain type of texture predominates In northern Vounnos and Miha the dominant textural type is massive and leopard chromitite while in southern Vounnos and Pefki the most common texture in chromitite is schlieren f) In southern Vounnos and Pefki are commonly observed interlayered bodies of harzburgite and dunite which are indicative of a stratified structure of the residual mantle superimposed on these areas The number of the pyroxenite dykes (rodingitised or not) is higher in these areas compared to those in northern Vounnos and Miha In their vast majority these dykes cut chromitite bodies which indicates that they are not genetically related to the ores except for one case of a chromitite that is hosted in a pyroxenite dyke in the northern part of the area of Pefki g) Always in the vicinity of the chromitites the lithology follows the sequence ±Clinopyroxene bearing harzburgite normal harzburgite transitional harzburgite coarse grained dunite thin-grained dunite chromitite A different lithological transition is quite unusual h) The common entrapment of harzburgite blocks in dunites indicates that the latter comes from the former although replacements of foliated harzburgites from thin grained dunite that show no mark of foliation supports the fact that some rocks may not be simply of residual origin I) The presence of clinopyroxene bearing harzburgites is more common in the Pindos ophiolite complex while in the Vounnos ophiolite complex bodies of thin-grained dunite in the form of dykes layers or lenses are more commonly observed The pétrographie investigation of the mantle pendotites has shown that the clinopyroxenebeanng harzburgites and the normal harzburgites are characterized by protogranular texture However the transition from normal to transitional harzburgites is marked by the appearance and the dominance of the porphyroclastic texure Porphyroclastic to mylonitic is the texture of the coarsegrained dunites while their thin grained variety shows (equi )granular texture The most important pétrographie feature of all the investigated rock types except for the thin grained dunites is the replacement of the orthopyroxene porphyroclasts by olivine and generally their enrichment in olivine Sparsely neo-formation of pyroxene has been observed and especially replacement of orthopyroxene by clinopyroxene and of olivine by orthopyroxene The changes in the morphology of accessory Cr spinels with the type of the pendotite is another significant feature of the investigated rocks The most fertile rocks preserve anhedral brown Cr spinels while the most depleted euhedral dark Cr rich spinels In very few cases anhedral pyroxene spinel pairs which are interpreted as break down product of a garnet precursor have been observed Serpentinisation effects in various extents are common as well In the Pindos ophiolite complex was noticed the occurrence of serpentinites that show clear features of re crystallisation like hour glass and interpenetrating texture high contents of magnetite and chlorite In the assemblage of the chromitites participates olivine and rarely other mineral phases as pyroxenes The serpentinisation effect leads to the transformation of the silicate matrix of the chromitites into serpentine tremolite and chlorite In both chromitites and pendotites primary hydrous minerals were not found except for one case of Mg rich horneblende in a harzburgite from the Pindos massif The inclusions that were found in the chromite crystals of the chromitites are both primary and secondary in origin Except for olivine pyroxenes serpentine chlorite actinolite tremolite rare base metal sulfide (BMS) and alloy crystals in the Vounnos chromitites edenitic amphibole was also found as inclusion In the Pindos chromitites edenitic amphibole phlogopite and hydrogamet also take part as inclusions The presence of hydrous minerals in the form of inclusions in the chromitites of both complexes indicates the hydrous nature of the magma that lead to their formation Additionally the absence of phlogopite in the Vounnos chromite ore deposits is indicative of a high ratio of fluid/rock The majority of the inclusions was found in chromitites of massive and leopard texture The general absence of BMS as inclusions in the mantle phases and their restncted occurrence in interstitial places in the pendotites of both complexes indicates a) Depletion of the pendotites in sulfides because they have been affected by high degrees of melting b) later processes of impregnation of the pendotites by melts that were efficient at crystallising interstitially grains of Fe Ν ι sulfides As for the chromitites only these of Korydallos do clearly present syncrystallisation phenomenae of chromite with sulfides The sulfides occur both as inclusions in chromite and in interstitial places as well which means that the magma could generate immiscible sulfide droplets even at the time of chromite crystallisation However the common assemblge Awaruite pentlandite miliente that was described in the mantle pendotites of Vounnos and Pindos can not be formed as product of the fractionation process of a sulfide melt that is exsolved from a silicate magma This assemblage represents the final product of two combined processes a) The local reduction of primary sulfide grains and b) the neo formation of part of them via hydrothermal fluids The accessory Cr-beanng spinels of the ultrabasic rocks from Vounnos and Pindos are classified as magnesiochromites as do the chromite crystals of the ores The same phases of the pendotites and a part of those in the chromitite from the area of Korydallos are classified as spinels due to their more ΑΙ-rich composition The magnesiochromites of the clinopyroxene bearing and normal harzburgites have Cr# smaller than 0 60 and are usually depleted in Ti02 The magnesiochromites of the other formations are richer in Ti02 and have Cr# greater than 0 60 The spinels of the Korydallos pendotites have Cr# that ranges between 0 36-0 42 The magnesiochromites of the Vounnos chromitites have Cr# that range from 0 58 up to 0 83 while those from the Pindos ores have Cr# between 0 74 0 84 The spinels of the chromitite from Korydallos have Cr# that range from 0 43 to 0 69 The compositions of the accessory magnesiochromites from the clinopyroxene bearing and the majority of the normal harzburgites reflect the residual origin of these pendotite types which have been formed in a mid-ocean ridge (MOR) The magnesiochromites of higher Cr# indicate that the pendotites that host them constituted part of a mantle wedge above a supra subduction zone (SSZ) These magnesiochromites are similar in compositional terms to spinels in equilibrium with boninite melts The compositions of the mantle spinels from the area of Korydallos are similar to those from Ν MOR basalts Mantle pyroxenes of both complexes show compositional characteristics representative ofthose from SSZ and especially fore arc pendotites Additionally mantle clinopyroxenes presentanomalous compositional core-nm zoning The Vounnos mantle clinopyroxenes show an increase inSi02 Ti02 and CaO contents from core to rim while mantle clinopyroxenes from Pindos show anincrease in Ti02 and CaO contents towards their rims The fact that mantle clinopyroxenes of bothcomplexes exhibit high Mg# (>0 94) (higher than that of the other mantle phases) is indicative of an episode of cryptic metasomatism by which the pendotites have been affected Another important compositional characteristic of the pyroxenes is their depleted nature in REE+Y The depletion is extreme for the LREE-MREE which is supportive of their residual rather than of their magmatic origin The olivine crystals of the pendotites of both complexes exhibit high Mg# which is characteristic of olivines from pendotites of SSZ origin Their high NiO content does not follow thenormal compositional trend of mantle olivines a feature that supports the addition of olivine in therocks by metasomatic processes The olivine crystals that are hosted in the chromitites of sourthernVounnos chromitites tend to be poorer in NiO and richer in MnO compared to those of the chromitites of the northern part of the complex The plots of the compositions of chromite crystals of all the mantle formations in the projections Cr#Mg^hr Fooi indicate that the magnesiochromites of the chromitites and of some pendotites of the Vounnos massif do not follow the expected compositional trend of mantle spinelolivine pairs In particular their plots follow the fractionation line of boninites which means that they have been crystallised from a bonmite melt that had the opportunity to react with the hosting depleted pendotites because of a lack of thermo chemical equilibrium For the Pindos massif the same plot shows that some magnesiochromite olivine pairs correspond to unexpectedly high degrees of partial melting The positive correlations of Cr# with DR# the relatively high Ti02 contents and the high Fe+3# of magnesiochromites of both complexes do not agree with their residual origin but indicate that metasomatic processes have also played role in their formation The morphological change from vermicular and anhedral to euhedral magnesiochromites with the hthological transition from chnopyroxene bearing harzburgites and normal harzburgites to dunites indicate significant differences in the process of their genesis The high Cr# Ti02 Fe+3# and DR# of the dunitic magnesiochromites means that they are crystallisation products of a boninitic melt The magnesiochromite crystals of the transitional harzburgites from the Vounnos complex that have high Cr# and DR# are of magmatic origin as well In contrast the magnesiochromites of the same pendotite type from the Pindos ophiohtes are not well shaped (DR# <0 4) and have a residual origin The smaller dimensions of the Pindos chromitites compared to those from Vounnos reflect lower melt/rock ratios and more restricted lateral modifications of the neighbouring pendotites caused by the impregnating meltAlteration phenomena have affected the magnesiochromite spinel crystals of severalpendotites and chromitites of both complexes The accessory magnesiochromites of the intenselyserpentmised pendotites have been marginally altered to femt chromite showing increasing Cr#Fe+3# Fe+2# Fe+3/Fe+2 and decreasing Mg# towards their rims The magnesiochromite crystals of the chromitites from the areas of Voidolakkos and Xerolivado in the Vounnos massif commonlyexhibit marginal de colounsation zones From core to rim are characterised by increase of Cr# andrestricted increase of Fe+3# and Fe+3/Fe+2 The spinel grains of the chromitite from the area ofKorydailos in the Pindos massif are marginally altered to fernt chromite showing the followingmodifications from core to rim Increase in Cr# Fe+3# Fe+2# Fe+3/Fe+2 and reduction of Mg# The fact that the magnesiochromite crystals of this ore body do not present such alteration effects may be due to their less vulnerable structure to secondary processes (magnesiochromite normal & spinelinverse molecular structure) In all cases of altered magnesiochromite spinel grains the neighbouring silicate phase is Cr-bearing chlorite that is serpentine which has been transformed to chlorite due to metasomatic addition of Af 3 and Cr+3 to it with the progress of the alteration process The assemblage Femt-chromite+antigonte+tremolite+chlonte+chrysotile in the chromite ores which is representative of lower amphibolite facies metamorphism is in accordance with the assemblage Tremolite-talc-antigonte recognised in the pendotites The absence of fernt-chromite rims in the magnesiochromites of the chromitites from Voidolakkos and Xerolivado shows that these ore bodies have been altered at lower conditions (greenschist facies) The geothermometnc study of olivine spinel pairs of the chromitites from both complexes revealed Τ s between 650-850 C which do not respond to the magmatic Τ s but represent Γ s of re equilibration recrystalhsation However the chromitites of the southern Vounnos massif are characterized by lower Τ s of re-equilibration than those of the northern part Moreover the geothermometnc results show that the Τ s that are taken from the marginal compositions of the orthopyroxenes are systematically lower (767-1006 C) than those from the compositions of their cores (821 1126 °C) This difference may also represent a feature of metasomatic processes on the pendotites The compositions of the orthopyroxene cores respond to Ρ s of pendotite formation between 30-40 kbar The range of AlogffO^FMQ values is wide enough for the pendotites of both massifs Actually it covers the whole range of AlogffO^FMQ values between abyssal and SSZ type pendotites However higher nlogifO^FMo values are taken from the chromitites ( 2 to +1 ) which is in accordance with the high f02 conditions that prevail in an SZZ environment The pendotites of both ophiolite sequences are highly depleted This is indicated by their low concentrations in low melting point elements (Al 2 03 CaO Ti02 V Se REE) and their enrichment in compatible elements (Cr Ni Mg) The low concentrations in REE and the different normalized REEpatterns of the pendotites reflect their formation after several episodes of melt extraction The enrichment of certain pendotites in LREE combined with the restricted presence of newly formed phases in them indicate their affection by cryptic metasomatism The characteristic U shaped normalized REE patterns of some harzburgites reveal impregnation processes of these rocks by boninitic melts under open system conditions The different levels of pendotite enrichment in LREE especially in the Vounnos complex reflect variations in the degree of the metasomatism The melt/rock ratio was progressively reduced from the reaction front (transitional harzburgites) to the more fertile ultrabasic rocks (normal harzburgites and chnopyroxene bearing harzburgites) The process of percolative fractional crystallisation is responsible for the lower levels of enrichment of the more fertile pendotites in LREE Thus the so called REE paradox which is when the LREE content of the pendotites and their degree of depletion are not positively correlated is quite common in Vounnos and Pindos mantle pendotites The small degree of impregnation of the pendotites of both complexes with melts is also reflected in the fact that pendotite samples with anomalous REE contents have been rarely found However the small melt/rock ratios are able to perturb the composition of the pendotites in major elements Infact the mantle rocks of both massifs are enriched in Ti02 and less in CaO and Al 2 03 in comparison with their experimentally expected concentrations in depleted pendotites The Τι Sc AI2O3 versus Ni plots reflect a possible affection of the pendotites by two different melts during two distinct episodes of mantle metasomatism REE modeling shows that the pendotites of the Vounnos and Pindos ophiolites have been formed by several episodes of partial melting of a relatively fertile source The completely depleted nature of the pyroxene porphyroclasts in LREE-MREE indicates a possible origin of the pendotites from a garnet-bearing mantle protolith The low concentrations of REE in mantle pyroxenes combined with the fact that these pyroxenes are contained in rocks relatively enriched in LREE supports the presence of interstitially trapped melts in the pendotites The ultra depleted nature of the pendotites is in accordance with their SSZ origin The rich in Cr chromitites of both complexes have total PGE concentrations which are typical of ophiolitic chromitites (<400ppb) and negatively slopped normalised PGE patterns The lower chromitite horizon from the area of Korydallos has lower PGE concentrations (294 1 ppb) compared to the highe one which exhibit extreme PGE abundance (28830 ppb) The former has relatively flat normalised PGE patterns while the latter positively slopped PGE patterns The relative enrichment of the rich in Cr chromitites in IPGE is due to the mechanical entrapment of rich in IPGE phases in them The high content of the Al rich chromitite horizon of Korydallos in PPGE (>13 ppm) is attributed to the exsolution of immiscible sulfide droplets from the magma contemporaneously with the crystallisation of spinel The sulfide droplets scavenged the highly chalcophile PGE from the magma The decrease of the PGE content of the southern Vounnos chromitites with the Cr# of their magnesiochromite grains indicates crystal fractionation processes The high Cr# of the magnesiochromites of the chromite ores from the Vounnos massif and the areas of Milia and Pefki from the Pindos massif in combination with their high contents in IPGE are indicative of their formation from boninitic melts The Al rich character of the chromitite of Korydallos and it s high content in PPGE and BMS are supportive of their formation from a tholeitic magma These two different types of melts can be produced in a SSZ environment In particular the boninites can be formed straight under the arc and in the fore arc area of a SSZ while the MOR basalts can be produced in the opening back arc basin (BAB basalts) The PGM study was based on both the in situ and m-concentrates investigation The poor nature of the studied chromitites in PGE made the application of the recovery methods (hydroseparation and superpanners) necessary for obtaining representative results about the real PGM assemblage of each chromitite body The Vounnos chromitites host PGM assemblages typical of ophiolitic chromitites These are characterised by the predominance of members of the launte erhchmanite series and alloys of Os Ir composition The launte crystals of the southern Vounnos chromitites represent a wider range of OsRu substitution and are more Os enriched compared to those from the northern Vounnos chromitites This is indicative of the fact that the former have been formed under conditions of higher fS2 and/or lower Τ Phenomena of transformation of bi-sulfides into Ru-Os Ir Fe Ni bearing oxides are common due to hydrothermal alteration and/or weathering effects Some of these oxides exhibit internally strange and unknown until now in such minerals uncommon rosette textures Rare composite crystals consisting of erhchmanite Os Ir alloys and sulfasrenides which have been recovered from the chromitites of Voidolakkos and Xerolivado areas are indicative of the rapid rise of the fS2 locally in the magma during the formation of these chromite ore deposits The PGM assemblage of the chromitites from the area of Miha is quite similar to that of theVounnos chromitites The PGM assemblage of the area of Pefki is different with bi-sulfidessulfarsenides bi arsenides and PPGM The restricted number of Os Ir alloys in the Pefki schromitites and the high amount of sulfarsenides and bi-arsenides indicate conditions of higher fS2fAs and/or lower Τ than those prevailing during the formation of the chromitites of the area of MiliaDe arsenication and de sulphurisation phenomenae have also been observed but are restrictedSome Os Ir alloy crystals from the chromitites of Milia represent anomalously enriched compositionsin Ru+PPGE and relatively flat primitive mantle mormalised PGE patterns These anomalouscompositions are indicative of their residual instead of their magmatic origin which means that thePGM may exist as independent grains even in the residual pendotites of that certain areaThe less differentiated chromitite horizon of the Korydallos chromite ore contain inclusions oflaunte erhchmanite and sperrylite a feature that indicates it s genesis under conditions of very highfS2 fAs and/or low Τ Their serpentinised chlontised matrix hosts several Pt Fe alloys and Rh-ncharsenides of secondary origin From the upper stratigraphie level of the chromitite Pt Pd and Auphases have been recovered Pt phases occur as exsolutions from altered grains of BMS while thePd and Au phases occur as epitaxic growths onto the altered BMS crystals as well as independentgrains Hydrothermally altered zoned grains of Pd rich tetraauncupnde and PdCu4 have also beenfound The process of the hydrothermal alteration of chromitites was responsible for the depletiontransport and re-deposition of Pt Pd Au Cu and Fe The combined results of the present thesis are supportive of the higher stratigraphie position of the southern part of the Vounnos ophiolite complex compared to the northern one as well as of a stratigraphie evolution from Milia to Pefki as far as the Pindos ophiolite complex is concerned The chromitite of the area of Korydallos in the Pindos massif has similar characteristics to the chromitites from the upper parts of the mantle section or those from the lower crustal section of the ophiohtes That is why the area of Korydallos represents the higher-most mantle levels in the whole mantle unit of the Pindos ophiolite complex Finally taking into account all the available geological mineral chemistry and penological data it can be said that the mantle units of both complexes have been initially formed in a mid ocean ridge and then have been furtherly affected by the processes that take place in the mantle wedge above a SSZ Thus the transition from Vounnos to Milia and Pefki and then to Korydallos is obviously equivalent to the passage from a fore arc basin to the arc and finally to a small back arc basin.

Στα πλαίσια της παρούσας διατριβής μελετήθηκαν οι διεργασίες κοιτασματογενεσης των χρωμιτιτικων εμφανίσεων των οφιολιθικων συμπλεγμάτων του Βουρινου και της Πίνδου σεσυνδυασμό με τη συνδεόμενη με αυτές μεταλλοφορια των στοιχείων της ομάδας του λευκοχρυσου(PGE) Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε επίσης στην πετρογενετικη εξέλιξη των μανδυακων ενοτήτων τωνδυο οφιολιθικων ακολουθιών προκείμενου να εξαχθούν γενικότερα συμπεράσματα σχετικά με τηνπροέλευση και τη διαμόρφωση των οφιολιθων του ΒΑ Ελλαδικού χώρου Γεωτεκτονικα το οφιολιθικο σύμπλεγμα του Βουρινου τοποθετείται στην Υποπελαγονικη ζώνη ενω εκείνο της Πίνδου βρίσκεται τεκτονικά επωθημενο επι του Ηωκαινικης ηλικίας φλυσχη της ομονυμης ισοπικης ζώνης Αμφότερα τα συμπλέγματα θεωρείται οτι αντιπροσωπεύουν υπολείμματα του ενός ενιαίου ωκεανού τα οποία σήμερα βρίσκονται επωθημενα επι του δυτικού περιθωρίου της Πελαγονικης μικροπλακας Αν και εμφανίζουν έντονα χαρακτηριστικά τεκτονικής καταπόνησης και οι δυο ακολουθίες διατηρούν ολο τους τύπους πετρολογικων ενοτήτων που συνθέτουν το φάσμα ενός πλήρως ανεπτυγμένου οφιολιθικου συμπλέγματος Όλοι οι σχηματισμοί που μελετήθηκαν στα πλαίσια της παρούσας διατριβής προέρχονται απο τις μανδυακες σειρές των δυο οφιολιθικων συμπλεγμάτων Οι μανδυακοι τεκτονιτες αποτελούν τον κύριο όγκο του συμπλέγματος του Βουρινου ενω οι μανδυακης προέλευσης σχηματισμοί στο οφιολιθικο σύμπλεγμα της Πίνδου συνθέτουν την επονομαζόμενη ενότητα της Δραμαλας Στον Βουρινο η δειγματοληπτική έρευνα κάλυψε τις σημαντικότερες απο κοιτασματολογικης άποψης περιοχές του βορείου και νοτίου τμήματος του ενω στην Πίνδο δείγματα συλλέχθηκαν απο τα κεντρικά και νοτιά τμήματα της όλης ενότητας της Δραμαλας καθώς και απο μανδυακης προέλευσης ευμεγέθη εξωτικά τεμαχη εντός της ενότητας της Αβδέλλας melangeΗ υπαίθρια μελέτη των μανδυακων ενοτήτων και στα δυο συμπλέγματα οδήγησε στις ακόλουθες διαπιστώσεις α) το βόρειο τμήμα του οφιολιθικου συμπλέγματος του Βουρινου εμφανίζει σαφώς εντονότερα χαρακτηριστικά πλαστικής παραμόρφωσης σε σχέση με το νότιο στο οποίο επικρατούν χαρακτήρες εύθραυστης ημιπλαστικης παραμόρφωσης Μια ανάλογη διάκριση ασθενέστερα ωστόσο εκπεφρασμένη θα μπορούσε να ειπωθεί πως ισχύει και όσον άφορα στην διάρθρωση των περιοχών Μηλιας-Πευκης αντίστοιχα στην Πίνδο β) Η στατιστική ανάλυση των κινηματικών δεικτών συμφωνεί με μια προς τα ΒΑ διεύθυνση επωθησης για τον βόρειο Βουρινο και τη Μηλιά και με μια ΝΑ διεύθυνση τοποθέτησης για τον νότιο Βουρινο και το υπερβασικο τεμαχος της Πεύκης γ) Οι χρωμιτιτικες εμφανίσεις φιλοξενούνται απο δουνιτες και συγκεκριμένα στην πλειονότητα των θέσεων που παρατηρείται η ανάπτυξη χρωμιτικης μεταλλοφοριας το συνοδό είδος περιδοτιτη είναι ο λεπτοκρυσταλλικος δουνιτης (υγιής η σερπεντινιωμενος) Πέρα απο την σε ορούς κοκκομετρικου μεγέθους διάφορα του σε σχέση με τον αντίστοιχο αδροκρυσταλλικο λιθοτυπο μια επιπλέον διαφοροποίηση του απο αυτόν είναι η έλλειψη φολιωμενης δομής στον πρώτο δ) Οι χρωμιτιτες του βορείου Βουρινου και της Μηλιάς είναι συνήθως θυλακοειδους μορφής ασυμφωναπαρασυμφωνα ανεπτυγμένοι σε σχέση με τους πιο άμεσους προς αυτούς αδροκρυσταλλικους δουνιτικους χαρτσβουργιτικους περιδοτιτες ενω τα χρωμιτικα κοιτάσματα του νοτίου Βουρινου και της Πεύκης ακολουθούν στρωματοειδη σύμφωνη παρασυμφωνη δομική ανάπτυξη ε) Οι χρωμιτιτες και των δυο συμπλεγμάτων εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία ιστολογικής ανάπτυξης ωστόσο διαπιστώθηκε μια συστηματική διαφοροποίηση όσον άφορα στο κύριο τύπο ιστού της κάθε χρωμιτικης μεταλλοφοριας Ετσι στους χρωμιτιτες του βορείου Βουρινου και της Μηλιάς επικρατεί ο συμπαγής και ο ιστός τύπου λεοπαρδαλεως ενω στους χρωμιτιτες του νοτίου Βουρινου και της Πεύκης το επικρατέστερο είδος είναι ο ιστός κατά πλάκες στ) Στο νότιο Βουρινο και στην Πεύκη παρατηρούνται συχνά εναλλασσόμενοι χαρτσβουργιτικοι δουνιτικοι πάγκοι ενδεικτικοί μιας στρωματομενης κατάστασης του υπολειμματικού τμήματος του μανδύα που εκτίθεται επι των συγκεκριμένων περιοχών Επίσης ο αριθμός των πυροξενιτικων (ροδινγκιτιωμενων και μη) φλεβών είναι υψηλότερος στις περιοχές αυτές σε σχέση με εκείνων του βορείου Βουρινου και της Μηλιάς Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι φλέβες διατέμνουν τα κοιτάσματα χρωμίτη στοιχείο που υποδεικνύει οτι δεν συνδέονται γενετικά μαζί τους με μονή εξαίρεση μια χρωμιτικη εμφάνιση που φιλοξενείται σε πυροξενιτικη φλέβα στην περιοχή της Πεύκης ζ) Πάντα κοντά στις περιοχές εμφάνισης των κοιτασμάτων η τυπική λιθολογικη διάδοχη προς αυτά είναι η ±κλινοπυροξενομιγης χαρτσβουργιτης κανονικός χαρτσβουργιτης μεταβατικός χαρτσβουργιτης αδροκρυσταλλικος δουνιτης λεπτοκρυσταλλικος δουνιτης χρωμιτιτης Η οποιαδήποτε απόκλιση απο την γενική αυτή διαδοχή είναι σπάνια ακόμη και σε περιπτώσεις μικρών χρωμιτικων φακών η) Η συχνή παγίδευση χαρτσβουργιτικων τεμαχων εντός αδροκρυσταλλικων δουνιτων υποδηλώνει την προέλευση των τελευταίων απο τους πρώτους ωστόσο περιπτώσεις αντικατάστασης φολιωμενων χαρτσβουργιτων απο λεπτοκρυσταλλικους δουνιτες υποδεικνύουν οτι κάποιοι λιθοτυποι δεν έχουν όπως αναμένεται υπολειμματική προέλευση θ) Η παρουσία κλινοπυροξενομιγων χαρτσβουργιτων είναι πιο συστηματική στην Πίνδο ενω στον Βουρινο απαντώνται πιο συχνά στείροι λεπτοκρυσταλλικοι δουνιτες κυρίως υπο τη μορφή φλεβών πάγκων η φακών ι) Το χρωμιτικο κοίτασμα του Κορυδαλλού φιλοξενείται μέσα σε ενα εξωτικό δουνιτικο τεμαχος το οποίο περιέχεται εντός της οφιολιθικης melange της ενότητας της Αβδέλλας που αναπτύσσεται στη συγκεκριμένη περιοχή Η πετρογραφικη μελέτη των μανδυακων περιδοτιτων έδειξε οτι οι κλινοπυροξενομιγεις και οι κανονικοί χαρτσβουργιτες χαρακτηρίζονται κυρίως απο την επικράτηση του πρωτοκοκκωδους ιστού Ωστόσο το πέρασμα απο τους κανονικούς στους μεταβατικούς χαρτσβουργιτες σημαδεύεται πετρογραφικα απο την ανάπτυξη και επικράτηση του πορφυροκλαστικου ιστού Πορφυροκλαστικοςμυλονιτικος ιστός χαρακτηρίζει και τους υδροκρυσταλλικους δουνιτες ενω οι λεπτοκρυσταλλικοι λιθοτυποι αυτής της κατηγορίας χαρακτηρίζονται απο (ισο-)κοκκωδη ιστό Κύριο ορυκτό πετρογραφικο χαρακτηριστικό όλων των πετρωμάτων με εξαίρεση τους λεπτοκρυσταλλικους δουνιτες είναι η αντικατάσταση των πορφυροκλαστων ορθοπυροξενου απο ολιβινη και γενικότερα ο εμπλουτισμός τους σε ολιβινη Σε πολύ μικρό βαθμό παρατηρήθηκαν περιπτώσεις νεοσχηματισμου πυροξενων όπως αντικατάσταση ορθοπυροξενου απο κλινοπυροξενο και ολιβινη απο ορθοπυροξενο Ιδιαίτερης σημασίας είναι επίσης η συστηματική αλλαγή που παρατηρείται στο κρυσταλλικό σχήμα των σπινελιων ανάλογα με το είδος του περιδοτιτη Οι πιο γόνιμοι περιδοτιτικοι λιθοτυποι περιέχουν ξενομορφους κεχριμπαρενιους μαγνησιοχρωμιτες ενω οι πιο εκχυμωμενοι ιδιόμορφους κρυστάλλους της ίδια φάσης Σε σπάνιες περιπτώσεις διαπιστώθηκαν αλλοτριομορφα ζεύγη πυροξενου-σπινελιου τα οποία ερμηνεύονται ως προϊόντα διάσπασης αρχικών κρυστάλλων γρανάτη Η σερπεντινιωση είναι ιδιαίτερα συνήθης ως φαινόμενο ποικιλοντα βαθμού εξαλλοιωσης των περιδοτιτων χρωμιτιτων Στην Πίνδο διαπιστώθηκε η ύπαρξη σερπεντινιτων οι οποίοι εμφανίζουν σε συστηματική βάση ιστολογικά χαρακτηριστικά ανακρυσταλλωσης όπως κλεψυδροειδη και ενδοδιεισδυτικο ιστό υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνητίτη και παρουσία χλωριτη Στην παραγενεση των χρωμιτιτων συμμετέχει ο ολιβινης και σπανιότερα άλλα ορυκτολογικά συστατικά όπως οι πυροξενοι Η διεργασία της σερπεντινιωσης συχνά προσβάλλει και τους χρωμιτιτες οδηγώντας στην καθολική μετατροπή της ενδιάμεσης πυριτικής μάζας τους σεσερπεντινη τρεμολιτη άλλα και χλωριτη Τόσο στους χρωμιτιτες οσο και στους περιδοτιτες δενεντοπίστηκαν ένυδρα πυριτικά ορυκτά πρωτογενούς προέλευσης έκτος από μια περίπτωση εύρεσηςκρυστάλλου μαγνήσιο κεροστιλβης σε κανονικό χαρτσβουργιτη απο την Πίνδο Τα εγκλείσματα που βρέθηκαν στους κρυστάλλους μαγνησιοχρωμιτη-σπινελιου των χρωμιτιτων περιλαμβάνουν τόσο πρωτογενείς οσο και δευτερογενείς φάσεις Πέρα απο τον ολιβινη τον πυροξενο το σερπεντινη το χλωριτη τον ακτινολιθο-τρεμολιτη τα σουλφιδια και κράματα βασικών μέταλλων (BMS) στους χρωμιτιτες του Βουρινου διαπιστώθηκε η επιπλέον η συμμέτοχη εγκλεισμάτων εδενιτικης αμφίβολου και σε εκείνους της Πίνδου η συμμέτοχη εγκλεισμάτων αμφίβολου φλογοπιτη και υδρο γρανάτη Η παρουσία των ένυδρων εγκλεισμάτων στους χρωμιτιτες και των δυο συμπλεγμάτων υποδηλώνει την ένυδρη φύση του μαγματος που οδήγησε στο σχηματισμό των χρωμιτιτων Επιπρόσθετα η απουσία φλογοπιτη απο την παραγενεση των εγκλεισμάτων των μαγνησιοχρωμιτικων κρυστάλλων απο τους χρωμιτιτες του Βουρινου συμφωνεί με συνθήκες υψηλής αναλογίας ένυδρου τηγματος/πετρωματος κατά το σηχματισμο τους Σημαντικό δε είναι να αναφερθεί και το γεγονός πως σχετική αφθονία εγκλεισμάτων εντοπίστηκε κυρίως σε χρωμιτικα κοιτάσματα συμπαγούς και ιστού τύπου λεοπαρδαλεως Η απουσία σουλφιδιων βασικών μέταλλων ως εγκλεισμάτων εντός των μανδυακων φάσεων και η περιορισμένη συμμέτοχη τους σε διακρυσταλλικες θέσεις στους μανδυακους περιδοτιτες και των δυο οφιολιθικων συμπλεγμάτων συμφωνεί α) Με διεργασίες απομάκρυνσης τους απο τους περιδοτιτες λόγω υψηλόβαθμης τήξης των τελευταίων και β) με απώτερες διεργασίες εμποτισμού των περιδοτιτων με τηγματα τα οποία είχαν την δυνατότητα να κρυσταλλώνουν Fe-Ni σουλφιδια σε ενδιάμεσες θέσεις των υπερβασικων πετρωμάτων Όσον άφορα στους χρωμιτιτες μονό στην περίπτωση του χρωμιτικου κοιτάσματος του Κορυδαλλού διαπιστώθηκαν σε εκτεταμένο βαθμόφαινόμενα συνκρυσταλλωσης σουλφιδιων και σπινελιου Τα σουλφιδια εντοπίζονται τόσο ωςεγκλείσματα οσο και σε ενδιάμεσες θέσεις μεταξύ των κρυστάλλων των σπινελιων του κοιτάσματοςγεγονός που σημαίνει οτι το μαγμα είχε τη δυνατότητα να απομειγνυει σταγονίδια σουλφιδιων ακόμη και κατά τη διάρκεια της κρυστάλλωσης του χρωμίτη Ωστόσο η τυπική παραγενεση Πεντλανδιτης αβαρουιτης μιλλεριτης που περιγραφηκε στους μανδυακους σχηματισμούς του Βουρινου και της Πίνδου δεν μπορεί να σχηματιστεί από την απομειξη ενός σουλφιδικου τηγματος απο το μαγμα Η παραγενεση αυτή αντιπροσωπεύει το τελικό προιον ενός συνδυασμού διεργασιών επι τοπιας (m situ) ανάγωγης των αρχικών σουλφιδικων κρυστάλλων και του νεοσχηματισμου μέρους αυτών μέσω διεργασιών υδροθερμικης απόθεσης Οι περιδοτιτικοι Cr ουχοι σπινελιοι του Βουρινου και της Πίνδου ταξινομούνται ως μαγνησιοχρωμιτες όπως και εκείνοι των χρωμιτικων τους κοιτασμάτων Εξαίρεση αποτελούν οι σπινελιοι των δουνιτων και ορισμένοι εκ του χρωμιτιτη της περιοχής του Κορυδαλλού στην Πίνδο οι οποίοι κατατάσσονται χημικά στην κατηγορία του σπινελιου λόγω της εμπλουτισμένης σύστασης τους σε ΑΙ Οι μαγνησιοχρωμιτες των κλινοπυροξενομιγων και κανονικών χαρτσβουργιτων και των δυο οφιολιθων έχουν Cr# συνήθως μικρότερους απο 0 60 και είναι σχετικά αποπτωχευμενοι σε Τι02 Οι δε μαγνησιοχρωμιτες των υπολοίπων περιδοτιτικων λιθοτυπων είναι πλουσιωτεροι σε Τι02 και έχουν Cr# υψηλότερους απο 0 60 Οι σπινελιοι των δουνιτων του Κορυδαλλού έχουν τιμές Cr#μεταξύ 0 36-0 42 Οι τιμές Cr# των κρυστάλλων μαγνησιοχρωμιτη απο τους χρωμιτιτες του Βουρινου κυμαίνονται μεταξύ 0 58 0 83 ενω αυτών απο τους χρωμιτιτες της Πίνδου μεταξύ 0 74 0 84 Οι μαγνησιοχρωμιτες σπινελιοι του χρωμιτιτη του Κορυδαλλού έχουν διακύμανση τιμών Cr# 0 43 0 69 Οι συστάσεις των μαγνησιοχρωμιτων των κλινοπυροξενομιγων και της πλειονότητας των κανονικών χαρτσβουργιτων και των δυο συμπλεγμάτων δείχνουν οτι πρόκειται για υπολειμματικής καταγωγής περιδοτιτες οι οποίοι σχηματίστηκαν σε ενα κέντρο ωκεανειας διάνοιξης (MOR) Οι υψηλές τιμές Cr# των υπολοίπων τύπων περιδοτιτων υποδηλώνουν πως πρόκειται για σχηματισμούς οι οποίοι δομούσαν τμήμα ενός μανδυακου περιθωρίου πάνω απο μια ζώνη καταβύθισης (SSZ) Οι συστάσεις των μαγνησιοχρωμιτων τόσο των εκχυμωμενων περιδοτιτων οσο και των φιλοξενουμένων σε αυτούς χρωμιτιτων είναι ανάλογες με εκείνες των σπινελιων που βρίσκονται σε ισορροπία με μπονινιτικα τηγματα Οι δε συστάσεις των σπινελιων των δουνιτων και του χρωμιτικου κοιτάσματος του Κορυδαλλού είναι ανάλογες με εκείνες των σπινελιων των Ν MOR βασαλτων Οι πυροξενοι (ενστατιτες και διοψιδιοι) των μανδυακων περιδοτιτων και των δυο οφιολιθικων ακολουθιών φέρουν συστασιακα χαρακτηριστικά ανάλογα με εκείνα των πυροξενων απο εμπροσθοτοξικους και γενικότερα SSZ περιδοτιτες Οι μανδυακοι κλινοπυροξενοι μπορεί να παρουσιάζουν επιπλέον ανώμαλες συστασιακες ζωνωσεις απο τον πυρήνα προς τα περιθώρια τους Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε αύξηση των SiÓ2 Τι02 και του CaO προς τα περιθώρια των μανδυακων κλινοπυρόξενων του Βουρινου καθώς και αύξηση των Τι02 και CaO απο το πυρήνα στην περιφέρεια των μανδυακων κλινοπυρόξενων της Πίνδου Το γεγονός ότι οι κλινοπυροξενοι και των δυο συμπλεγμάτων χαρακτηρίζονται απο υψηλές τιμές Mg# (>0 94) (υψηλότερες απο οτι των αντίστοιχων ολιβινων και ορθοπυρόξενων) θεωρείται συνυποδηλωτικο ενός επεισοδίου κρυπτικης μετασωματωσης που έχει επιδράσει στους σχηματισμούς Κύριο χαρακτηριστικό της σύστασης των πυροξενων είναι τα χαμηλά περιεχόμενα τους σε REE+Y Η αποπτωχευση είναι υψηλότερη όσον άφορα στις LREE MREE γεγονός που δείχνει οτι οι συστάσεις των πυρήνων των μανδυακων πυροξενικων πορφυροκλαστων του Βουρινου και τηςΠίνδου αντιστοιχούν σε υπολειμματικές συστάσεις και οχι σε νεοσχηματισμενους απο κάποιοελεύθερο τηγμα κρυστάλλους Οι ολιβινικοι κρύσταλλοι των περιδοτιτων και των δυο συμπλεγμάτων χαρακτηρίζονται απο υψηλούς Mg# αντιπροσωπευτικούς των ολιβινων απο περιδοτιτες τύπου SSZ Η δε υψηλή συγκέντρωση τους σε ΝιΟ δεν ακολουθεί την κανονική τάση εξέλιξης της περιεκτικότητας σε ΝιΟ των μανδυακων ολιβινων στοιχείο που υποδεικνύει την προσθήκη ολιβινη στα πετρώματα μέσω μαγματικων-μετασωματικων διεργασιών Όσον άφορα στους ολιβινες των χρωμιτικων κοιτασμάτων του Βουρινου οι ολιβινες των χρωμιτιτων του νοτίου τμήματος του συμπλέγματος τείνουν να είναι φτωχότεροι σε ΝιΟ και πλουσιωτεροι σε ΜηΟ σε σχέση με εκείνους του βόρειουΟι προβολές των συστάσεων των μαγνησιοχρωμιτικων κρυστάλλων όλων των μανδυακωνσχηματισμών στο διάγραμμα Cr#spn Fooi δείχνουν πως οι μαγνησιοχρωμιτες των χρωμιτιτων τωνδουνιτων και των μεταβατικών χαρτσβουργιτων του Βουρινου δεν ακολουθούν την κανονικήσυστασιακη τάση εξέλιξης των ζευγών σπινελιου ολιβινη του μανδύα Συγκεκριμένα παραλληλίζονται προς την γραμμή κλασματοποιησης των μπονινιτικων τηγματων πράγμα που υποδηλώνει την κρυστάλλωση τους απο κάποιο μπονινιτικο τηγμα το οποίο είχε τη δυνατότητα να αντιδρά με τους εκχυμωμένους περιδοτιτες στο περιβάλλον σχηματισμού των χρωμιτιτων λόγω έλλειψης θερμοδυναμικής ισορροπίας μαζί τους στο σημείο αυτό Απο το αντίστοιχο διάγραμμα για τους χρωμιτιτες-περιδοτιτες της Πίνδου προκύπτουν υψηλοί βαθμοί τήξης οι οποίοι δεν μπορούν νααποδοθούν μονοσήμαντα σε ενα επεισόδιο μανδυακης τήξης Οι θετικές συσχετίσεις του Cr# με τον DR# οι σχετικά αυξημένες περιεκτικότητες σε Τι02 και οι υψηλέ τιμές του Fe+ # των μαγνησιοχρωμιτων και των δυο ακολουθιών δεν συμφωνούν με την υπολειμματική καταγωγή τους άλλα απαιτούν την εμπλοκή και μετασωματικων διεργασιών στο σχηματισμό τους Η τροποποίηση στο σχήμα των περιδοτιτικων μαγνησιοχρωμιτων απο αλλοτριομορφο αμοιβαδοειδες σε ιδιόμορφο με την μετάβαση στη λιθολογια απο τους κλινοπυροξενομιγεις και κανονικούς χαρτσβουργιτες στους δουνιτες μάρτυρα τη διαφορετική φύση των διεργασιών γένεσης τους Οι υψηλού Cr# και DR# δουνιτικοι μαγνησιοχρωμιτες αντιπροσωπεύουν κυρίως προϊόντα κρυστάλλωσης ενός μπονινιτικου τηγματος Οι μαγνησιοχρωμιτες των μεταβατικών χαρτσβουργιτων του Βουρινου διατηρούν υψηλές τιμές Cr# και DR# και είναι συνήθως μαγματικης επίσης προέλευσης Αντίθετα οι κρύσταλλοι μαγνησιοχρωμιτη των Πινδικων μεταβατικών λιθοτυπων δεν είναι καλοσχηματισμενοι (DR# « 0 4) και παρουσιάζουν εντονότερα υπολειμματικά χαρακτηριστικά Οι μικρότερες διαστάσεις των χρωμιτικων κοιτασμάτων στην Πίνδο σε σχέση με αυτών του Βουρινου αντανακλούν επιπλέον μικρότερους λογούς τηγματος/πετρωματος και συνεπώς πιο περιορισμένες μεταβολές στους Πινδικους περιδοτιτες λόγω του πλευρικού εμποτισμού τους απο διεισδυον/τα τηγμα/τα Φαινόμενα εξαλλοιωσης έχουν επηρεάσει τους κρυστάλλους μαγνησιοχρωμιτη σπινελιων τόσο των περιδοτιτων οσο και ορισμένων εκ των χρωμιτικων κοιτασμάτων του Βουρινου και της Πίνδου Οι μαγνησιοχρωμιτες των έντονα σερπεντινιωμενων περιδοτιτων έξαλλοιωνονται σε σιδηροχρωμιτη παρουσιάζοντας αύξηση των Cr# Fe+3# Fe+2# Fe+3/Fe+2 και μείωση του Mg# προςτα περιθώρια τους Οι μαγνησιοχρωμιτες των χρωμιτικων κοιτασμάτων του Βοιδολακκου και τουΞερολιβαδου συχνά επιδεικνύουν αποχρωματισμένα περιθώρια Απο τον πυρήνα προς ταπεριθώρια τους χαρακτηρίζονται απο αύξηση του Cr# και περιορισμένη αύξηση των Fe+3# καιFe+3/Fe+2 Οι σπινελιοι του χρωμιτικου κοιτάσματος του Κορυδαλλού στην Πίνδο εξαλλοιωνονταιπεριφερειακά σε σιδηροχρωμιτη παρουσιάζοντας τις ακόλουθες μεταβολές απο τους υγιείς πυρήνεςπρος τα εξαλλοιωμενα περιθώρια τους Αύξηση των Cr# Fe # Fe+2# Fe+3/Fe+2 και μείωση τουMg# Το γεγονός οτι οι κρύσταλλοι μαγνησιοχρωμιτη του τελευταίου κοιτάσματος δεν παρουσιάζουναντίστοιχα περιθώρια εξαλλοιωσης οφείλεται πιθανότατα στη λιγότερο επιρρεπή στις δευτερογενείςδιεργασίες δομική ανάπτυξη τους (μαγνησιοχρωμιτες κανονική και σπινελιοι ανάστροφη δομή) Τοπεριβάλλον πυριτικό ορυκτό των εξαλλοιωμενων κρυστάλλων μαγνησιοχρωμιτη-σπινελιου είναι σεόλες τις περιπτώσεις ο Cr ουχος χλωριτης ο οποίος αντιπροσωπεύει σερπεντινη στον οποίομετασωματικα προστίθενται ΑΙ και Cr προς μετασχηματισμό του σε χλωριτη με την άνοδο τωνσυνθηκών εξαλλοιωσης Επιπλέον η παραγενεση Σιδηροχρωμιτης+αντιγοριτης+τρεμολιτης+χλωριτης+χρυσοτιλης στα χρωμιτικα κοιτάσματα η οποίαείναι αντιπροσωπευτική συνθηκών κάτω αμφιβολιτικης φάσης συμφωνεί με την παραγενεσηΤρεμολιτης+αντιγοριτης+ταλκης των περιδοτιτων Η απουσία περιθωρίων σιδηροχρωμιτη στουςμαγνησιοχρωμιτες των χρωμιτικων κοιτασμάτων του Βοιδολακκου και του Ξερολιβαδου υποδηλώνειοτι αυτοί τροποποιήθηκαν συστασιακα σε χαμηλότερες συνθήκες (πρασινοσχιστολιθικη φάση)Η γεωθερμομετρικη μελέτη των ζευγών ολιβινης σπινελιος των χρωμιτικων κοιτασμάτων καιτων δυο συμπλεγμάτων δίνει Τ 650 850 °C οι οποίες δεν αντιστοιχούν σε πραγματικές Τ sμαγματικης κρυστάλλωσης άλλα σε Τ s επαναισορροπησης ανακρυσταλλωσης Οι χρωμιτιτες τουνοτίου Βουρινου χαρακτηρίζονται απο χαμηλότερες Τ s επαναισορροπησης σε σχέση με εκείνους τουβορείου Επιπλέον άλλα γεωθερμομετρικα αποτελέσματα δείχνουν οτι οι Τ s που λαμβάνονται αποτις συστάσεις των ορθοπυροξενων στα περιθώρια τους (767-1006 C) είναι χαμηλότερες απο εκείνεςπου προκύπτουν βάσει της σύστασης του πυρήνα τους (821 1126 °C) Η διάφορα αυτή ίσωςαποτελεί ενα επιπλέον στοιχείο αποτύπωσης διεργασιών μετασωματωσης που έχουν επιδράσειστους περιδοτιτες Οι συστάσεις των πυρήνων των ορθοπυροξενων δίνουν Ρ s σχηματισμού τωνπεριδοτιτων περίπου 30 40 kbar Η διακύμανση των τιμών ÄiogffO^FMQ των περιοδτιτων και των δυο εξεταζόμενων συμπλεγμάτων είναι αρκετά ευρεία Καλύπτει δε το φάσμα τιμών àlogifO^FMQ απο τους αβυσσικους στους περιδοτιτες απο περιβάλλοντα SSZ Ωστόσο μεγαλύτερες τιμές ÄlogffO^FMo προκύπτουν για τους χρωμιτιτες (-2 εως +1) πράγμα που συμφωνεί με το σχηματισμό τους υπο συνθήκες σχετικά υψηλής f02 οι οποίες επικρατούν συνήθως σε περιβάλλοντα SSZΟι περιδοτιτες και των δυο οφιολιθικων σειρών είναι έντονα εκχυμωμενοι όπως αυτόκαταμαρτυραται απο τις ιδιαίτερα χαμηλές περιεκτικότητες τους σε ευτηκτα συστατικά (Al203 CaO Τι02 V Se REE) και τον εμπλουτισμό τους σε συμβατά στοιχεία (Cr Ni Mg) Οι ιδιαίτερα χαμηλέςσυγκεντρώσεις και οι διαφορετικές μορφές των κανονικοποιημενων ως προς τον χονδριτηγραφημάτων των REE των περιδοτιτων αντανακλούν τον σχηματισμό τους έπειτα απο περισσότερααπο ενα επεισόδια τήξης Ο δε εμπλουτισμός ορισμένων σε LREE σε συνδυασμό με την περιορισμένη παρουσία νεοσχηματισμενων φάσεων στους χαρτσβουργιτικους λιθοτυπους δηλώνει τον επηρεασμό τους απο διεργασίες κρυπτικης μετασωματωσης Οι χαρακτηριστικές U μορφές των κανονικοποιημενων γραφημάτων των REE ορισμένων εκ των χαρτσβουργιτικων περιδοτιτωνυποδηλώνουν διεργασίες εμποτισμού των περιδοτιτων με μπονινιτικα τηγματα σε συνθήκες ανοικτού συστήματος Τα διαφορετικά επίπεδα εμπλουτισμού των χαρτσβουργιτικων λιθοτυπων σε LREE ιδιαίτερα στην περίπτωση του συμπλέγματος του Βουρινου αντανακλούν μεταβολές στο βαθμό έντασης των μετασωματικων διεργασιών Ο λόγος τηγμα/πετρωμα μειώνονταν σταδιακά απο το μέτωπο της αντίδρασης του τηγματος με τους περιδοτιτες (μεταβατικοί χαρτσβουργιτες) προς τους πιο γονίμους υπερβασικους σχηματισμούς (κανονικοί και κλινοπυροξενομιγεις χαρτσβουργιτες) Η διεργασία της «percolative fractional crystallisation» είναι υπεύθυνη για τα χαμηλότερα επίπεδαεμπλουτισμού των πιο γονίμων περιδοτιτων σε LREE και γενικότερα για τη διαπίστωση τουλεγομένου παράδοξου των REE στην περίπτωση των περιδοτιτων και των δυο συμπλεγμάτωνκατά το οποίο το περιεχόμενο σε LREE των περιδοτιτων και ο βαθμός αποπλυσης τους δενσυμβαδίζουν Οι μικροί βαθμοί εμποτισμού των περιδοτιτων και των δυο ακολουθιών με τηγματααντανακλούνται επίσης και στο γεγονός οτι σπάνια διαπιστώθηκαν δείγματα περιδοτιτων μεανώμαλα περιεχόμενα σε REE Ωστόσο οι χαμηλοί λόγοι τηγματος/πετρωματος είναι ικανοί ναδιαταράξουν τη σύσταση των περιδοτιτων σε κυρία στοιχεία Πράγματι τα υπερβασικα πετρώματατου Βουρινου και της Πίνδου είναι εμπλουτισμένα κυρίως σε Τ1Ο2 και λιγότερο σε CaO και ΑΙ2Ο3αποκλίνοντας απο τις αντίστοιχες πειραματικές τάσεις συστασιακης εξέλιξης Η προβολή τωνπεριεκτικοτήτων τους σε Τι Sc και ΑΙ 2 03 σε σχέση με το Νι αντανακλά την πιθανότητα επηρεασμού των περιδοτιτων απο δυο διαφορετικής φύσης τηγματα σε δυο αντίστοιχα μετασωματικα επεισόδια Η μοντελοποιση των δεδομένων REE δείχνει οτι οι περιδοτιτες του Βουρινου και της Πίνδου έχουν προέλθει απο πολλαπλά επεισόδια τήξης μιας γόνιμης μανδυακης πηγής Η σχεδόν πλήρως εκχυμωμενη φύση των μανδυακων πυροξενων σε LREE MREE τάσσονται υπέρ μιας ενδεχομένης προέλευσης των περιδοτιτων απο κάποιο γρανατουχο πρωτολιθο Η δε χαμηλή περιεκτικότητα σε REE των πυροξενων απο πετρώματα τα οποία είναι εμπλουτισμένα σε LREE υποδεικνύει την πιθανότητα ύπαρξης παγιδευμένων εντός των περιδοτιτων τηγματων και μάλιστα σε διακρυσταλλικες θέσεις αυτών Ο έντονα εκχυμωμενος χαρακτήρας των περιδοτιτων συμφωνεί με το χαρακτηρισμό τους ως περιδοτιτων τύπου SSZ Οι πλούσιοι σε Cr χρωμιτιτες και των δυο συμπλεγμάτων χαρακτηρίζονται απο συνολικές συγκεντρώσεις PGE που είναι τυπικές οφιολιθικων χρωμιτιτων (< 400ppb) και κανονικοποιημενες μορφές γραφημάτων PGE αρνητικής κλίσης απο τα IPGE στα PPGE Οι χρωμιτιτες του Κορυδαλλού χαρακτηρίζονται από σημαντική αύξηση της περιεκτικότητας τους σε PGE+Au απο τους ορίζοντες με μαγνησιοχρωμιτη (294 1 ppb) σε εκείνους με σπινελιο (28830 ppb) Οι πρώτοι ακολουθούν σχεδόν επίπεδης μορφής κανονικοποιημενα γραφήματα ενω οι τελευταίοι γραφήματα θετικής κλίσης απο ταIPGE στα PPGE Ο σχετικός εμπλουτισμός των χρωμιτιτων με μαγνησιοχρωμιτη και των δυοοφιολιθων σε IPGE οφείλεται στην παγίδευση σε αυτούς φάσεων πλουσίων σε IPGE Η ιδιαίτεραυψηλή περιεκτικότητα του πλουσίου σε ΑΙ χρωμιτικου ορίζοντα του Κορυδαλλού σε PPGE (>13 ppm) αποδίδεται σε διεργασίες απομειξης σταγονιδίων σουλφιδιων σχεδόν ταυτόχρονα με τηνκρυστάλλωση του σπινελιου τα οποία και σάρωσαν τα υψηλού χαλκοφιλου χαρακτήρα PGEΗ τάση μείωσης της περιεκτικότητας σε PGE των χρωμιτιτων του νοτίου Βουρινου σε σχέσημε τον Cr# των μαγνησιοχρωμιτικων τους κρυστάλλων υποδεικνύει διεργασίες κλασματοποιησης των αντιστοίχων χρωμιτικων μαγματων Οι υψηλοί Cr# των μαγνησιοχρωμιτων των χρωμιτιτων τουΒουρινου καθώς και της Μηλιάς και της Πεύκης στην Πίνδο σε συνδυασμό με τα υψηλά τουςπεριεχόμενα σε IPGE συμφωνούν επίσης με το σχηματισμό τους απο μπονινιτικα τηγματα Ο δε πιοΑΙ-ουχος χαρακτήρας των χρωμιτικων κοιτασμάτων του Κορυδαλλού η πλούσια σε PPGE φύσητους και το υψηλό περιεχόμενο τους σε πρώην BMS υποδηλώνουν το σχηματισμό τους απο κάποιοθολειτικο βασαλτικό μαγμα Τέτοια μαγματα μπορούν να παραχθούν σχεδόν ταυτόχρονα στοπεριβάλλον μιας SSZ και πιο συγκεκριμένα οι μπονινιτες στην περιοχή κάτω και μπροστά απο τοτόξο ενω οι MOR βασαλτες στη διανοιγομενη λεκάνη πίσω απο το τόξο (για την ακρίβεια ΒΑΒβασαλτες) Η μελέτη των PGM στηρίχθηκε τόσο στον επιτόπιο (in-situ) εντοπισμό οσο και στηνανάκτηση PGM κρυστάλλων απο αντίστοιχα ομογενοποιημένα δείγματα χρωμιτιτων Η χαμηλήπεριεκτικότητα της πλειονότητας των χρωμιτικων κοιτασμάτων που διερευνήθηκαν σε PGEκατέστησε αναγκαία την εφαρμογή μεθοδολογιών ανάκτησης (υδροδιαχωρισμος υπερκοσκινα) τωνPGM προκείμενης της εξαγωγής οσο το δυνατό πιο αντιπροσωπευτικών συμπερασμάτων σχετικάμε την πλατινοειδη παραγενεση του καθενός απο αυτά Η πλατινοειδής παραγενεση των χρωμιτιτων του Βουρινου είναι τυπική οφιολιθικων χρωμιτιτων χαρακτηριζόμενη κυρίως απο τη συμμέτοχη μελών της σειράς λωριτης ερλισμανιτης και κραμάτων σύστασης Os Ir Οι λωριτικοι κρύσταλλοι των χρωμιτιτων του νοτίου τμήματος παρουσιάζουν μεγαλύτερο εύρος συστασιακης υποκατάστασης Ru Os και υψηλότερη περιεκτικότητα ερλισμανιτικου μορίου σε σχέση με εκείνους των χρωμιτιτων του βορείου Βουρινου Το γεγονός αυτό σημαίνει οτι οι πρώτοι έχουν κρυσταλλωθεί απο ενα μαγμα στο οποίο επικρατούσαν συνθήκες υψηλότερης fS2 και/η χαμηλότερης Τ σε σχέση με εκείνο των τελευταίων Συχνά διαπιστώθηκαν φαινόμενα μετατροπής των δισουλφιδιων σε Ru-Os Ir Fe Ni ουχα οξείδια λόγω υδροθερμικης εξαλλοιωσης και/η αποσάθρωσης τα οποία μπορεί να επιδεικνύουν εσωτερικά σπάνιες δομές τύπου ροζεττας Οι σπάνιοι σύνθετοι κρύσταλλοι ερλισμανιτη κραμάτων Os Ir σουλφοαρσενιδιων που ανακτήθηκαν απο τους χρωμιτιτες του Βοιδολακκου και του Ξερολιβαδου υποδεικνύουν την απότομη άνοδο της fS2 τοπικά στο μαγμα κατά την περίοδο γένεσης των αντίστοιχων χρωμιτιτων Η πλατινοειδης παραγενεση των χρωμιτιτων της Μηλιάς είναι όμοια με εκείνη των χρωμιτιτων του Βουρινου Η πλατινοειδης παραγενεση της Πεύκης διαφέρει καθώς σε αυτή επικρατούν δισουλφιδια σουλφοαρσενιδια και διαρσενιδια ενω συμμετέχουν και PPGM Ηπεριορισμένη συμμέτοχη κραμάτων Os Ir στους χρωμιτιτες της Πεύκης και η υψηλή συμμέτοχη θειοαρσενιδιων-διαρσενιδιων υποδηλώνουν συνθήκες υψηλότερης /$2 και fAs και/η χαμηλότερης Ταπο αυτές που επικρατούσαν κατά το σχηματισμό των χρωμιτιτων της Μηλιάς Φαινόμενααποθειωσης και απαρσενικωσης παρατηρήθηκαν άλλα είναι περιορισμένα Ορισμένοι κρύσταλλοικραμάτων Os-lr απο τους χρωμιτιτες της Μηλιάς παρουσιάζουν ανώμαλα εμπλουτισμένες σεRu+PPGE συστάσεις και σχεδόν επίπεδες στο κλάδο μεταξύ Os-Pt μορφές κανονικοποιημενων ωςπρος το πρωτογενή μανδύα γραφημάτων PGE Οι ανώμαλες συστάσεις τους υποδηλώνουνυπολειμματική και οχι μαγματικη καταγωγή τους υποδεικνύοντας παράλληλα την ύπαρξη PGM ωςανεξάρτητων κρυστάλλων ακόμη και εντός των υπολειμματικών περιδοτιτων της συγκεκριμένηςπεριοχής Στον λιγότερο διαφοροποιημένο ορίζοντα του χρωμιτικου κοιτάσματος του Κορυδαλλούεντοπίστηκαν εγκλείσματα λωριτη ερλισμανιτη και σπερρυλιτη στοιχείο που υποδηλώνει τοσχηματισμό τους υπο συνθήκες εξαιρετικά υψηλής fS2 και/η αρκετά χαμηλής Τ Στη σερπεντινιωμενη χλωριτιωμενη ενδιάμεση μάζα τους βρέθηκαν κυρίως δευτερογενή αρσενιδια του Rh και δευτερογενή κράματα του Pt Απο τους ανωτέρους ορίζοντες τους ανακτήθηκαν κυρίως φάσεις κραμάτων των Pd Pt και Au Οι φάσεις του Pt αναπτύσσονται υπο τη μορφή απομειξεων αποτα υπάρχοντα εξαλλοιωμενα πλέον BMS ενω οι κυρίες μορφές ιστολογικής ανάπτυξης των φάσεωντου Pd και του Au είναι ως επιταξικες αναπτύξεις επι των κρυστάλλων των πρώην BMS άλλα και ωςανεξάρτητοι κρύσταλλοι Τα οποιαδήποτε δευτερογενή φαινόμενα εστιάζονται κυρίως στην ανάκτησηζωνωμενων κρυστάλλων σύστασης Pd ουχου tetraauricupnde η κράματος τύπου PdCu4 οι οποίοιπαρουσιάζουν περιθώρια απο Pd ουχο auricupnde και κράμα σύστασης Pd Cu αντίστοιχαΔιεργασίες αποπλυσης μεταφοράς και απόθεσης των Pt Pd Cu Au Fe κατά την υδροθερμικηεξαλλοιωση των χρωμιτικων κοιτασμάτων ευθύνονται για το σχηματισμό των ζωνωσεων αυτώνΤα συνδυασμένα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής υποστηρίζουν την ανώτερηστρωματογραφικη τοποθέτηση του νοτίου τμήματος του οφιολιθικου συμπλέγματος του Βουρινου σε σχέση με το βόρειο καθώς και μια μανδυακη στρωματογραφικη εξέλιξη απο Μηλιά προς Πεύκηστην Πίνδο Το χρωμιτικο κοίτασμα του Κορυδαλλού στην Πίνδο εμφανίζει χαρακτηριστικά όμοια μεεκείνα των χρωμιτιτων απο τα ανωτέρα τμήματα του μανδύα η τα κατωτέρα φλοικα τμήματα τωνοφιολιθων για αυτό και κατέχει την υψηλότερη θέση στη στρωματογραφικη στήλη της όληςμανδυακης ενότητας του αντίστοιχου συμπλέγματος Τέλος η συνολική αξιολόγηση όλων τωνδιαθέσιμων γεωλογικών ορυκτοχημικων πετρολογικων και κοιτασματολογικων στοιχείων υποδηλώνει οτι οι μανδυακες ενότητες και των δυο ακολουθιών γεννήθηκαν σε ενα κέντρο ώριμης διάνοιξης (MOR) και στη συνέχεια αναδιαμορφώθηκαν ως τμήματα ενός περιθωρίου πάνω απο μια ζώνη καταβύθισης (SSZ) Η μετάβαση απο τον Βουρινο στη Μηλιά και την Πεύκη και εν τέλει στονΚορυδαλλό πιθανά ισοδυναμεί με τη μετάβαση απο το περιβάλλον μιας λεκάνης μπροστά απονησιωτικό τόξο στο (χώρο κάτω απο το) ίδιο το τόξο και τέλος σε μια μικρών διαστάσεωνπεριθωρειακη λεκάνη πίσω απο αυτό.