Σχέση πυλαίας υπέρτασης - οισοφαγικών αλλοιώσεων με ή χωρίς τη χορήγηση προπρανολόλης: πειραματική μελέτη σε επίμυες

Abstract

Portal hypertension is characterized by increased pressure in the portal venous system and is mainly due to the presence of portal cirrhosis. The complications of portal hypertension result from the association of a collateral venous flow development between the portal vein and systematic circulation together with a hyperdynamic flow. Variceal bleeding is the most serious complication of portal hypertension. It appears with as high mortality as 50%. Therefore, its treatment and prophylaxis are mandatory in clinical practice. Our study was designed in order to investigate the possible protective action of early propranolol administration in the development and degree of histologic changes in the lower esophagus of cirrhotic rats with portal hypertension. The experimental model developed by Sakadamis et al. was applied. In this model all animals were initially undergone ligation of the left adrenal vein and complete devascularisation of the left renal vein, while liver cirrhosis with portal hypertension was established next by intragastric administration of CCl₄. The cirrhosis induced by this model resembles more with both postnecrotic and alcoholic cirrhoses, which correspond to the larger percent of cirrhotic patients. At the same time collateral flow leads to porto-azygus direction and esophageal varices development. For the experiment two groups of 30 rats each were used. All rats were initially undergone ligation of the left adrenal vein, whereas two weeks later liver cirrhosis was induced by intragastric administration of CCl₄. The cirrhosis induced by this model resembles more with both postnecrotic and alcoholic cirrhosis, which correspond to the larger percent of cirrhotic patients. At the same time collateral flow leads to porto-azygous direction and esophageal varices development. For the experiment two groups of 30 rats each were used. All rats were initially undergone ligation of the left adrenal vein, whereas two weeks later liver cirrhosis was induced by intragastric administration of CCl₄. In group I, intragastric propranolol administration started one week after the initial administration of CCl4 and continued daily until the end of the experiment. In group II, normal saline (placebo) was administered instead. Cirrhosis was detected clinically by ascites development. All animals were sacrificed after portal venous pressure measurement. Esophageal sections were morphometrically studied. The following parameters were measured: total number of blood vessels in the submucosal layer, total surface of these vessels, average surface of vessels, percent of e submucosal surface occupied by these vessels, and the surface of the larger vessel among them. The statistical analysis revealed no statistically important difference (p<0.05) between the two groups for the morphometrically studied parameters. Portal venous pressure however was lower in group I. From these results we can conclude that early propranolol administration did not protect rats from developing esophageal varices. Since this topic is controversial in the literature, more studies may be necessary for its clarification.

Η πυλαία υπέρταση χαρακτηρίζεται από αύξηση της πίεσης στο σύστημα της πυλαίας φλέβας και οφείλεται κυρίως στην παρουσία ηπατικής κίρρωσης. Οι επιπλοκές της πυλαίας υπέρτασης, με κύρια την κιρσορραγία είναι το αποτέλεσμα αφενός της ανάπτυξης παράπλευρου φλεβικού δικτύου μεταξύ του συστήματος της πυλαίας φλέβας και της συστηματικής κυκλοφορίας, και αφετέρου της εμφάνισης υπερδυναμικής κυκλοφορίας. Η κυριότερη επιπλοκή, η αιμορραγία των κιρσών του οισοφάγου, συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα που αγγίζει το 50%. Επομένως, η αντιμετώπιση, αλλά και η πρόληψη της, αποτελεί το κύριο μέλημα για τον κλινικό γιατρό. Η μελέτη μας σχεδιάσθηκε με σκοπό να αναζητηθεί η πιθανή προστατευτική δράση της πρώιμης χορήγησης προπρανολόλης στην ανάπτυξη και το μέγεθος των αλλοιώσεων στον κατώτερο οισοφάγο επίμυων με πυλαία υπέρταση απότοκη ηπατικής κίρρωσης. Για τη διενέργεια της πειραματικής μελέτης επιλέχθηκε ένα νέο πειραματικό μοντέλο, το οποίο αναπτύχθηκε από τους Sakadamis και συν. Στο πειραματικό αυτό μοντέλο διενεργείται αρχικά απολίνωση της αριστερής επινεφριδικής και αποσκελετοποίηση της αριστερής νεφρικής φλέβας ενώ ακολουθεί πρόκληση ηπατικής κίρρωσης και πυλαίας υπέρτασης με χορήγηση τετραχλωράνθρακα. Στο μοντέλο αυτό προκαλείται κίρρωση που παρουσιάζει περισσότερες ομοιότητες τόσο με τη μετανεκρωτική όσο και με την αλκοολική κίρρωση που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των κιρρωτικών ασθενών. Ταυτόχρονα στο μοντέλο αυτό εξασφαλίζεται η δημιουργία πυλαιοάζυγης παράπλευρης κυκλοφορίας και η ανάπτυξη οισοφαγικών κιρσών. Για τη διεξαγωγή του πειραματισμού χρησιμοποιήθηκαν δύο ομάδες των 30 επίμυων. Όλοι οι επίμυες προηγουμένως υποβλήθηκαν σε απολίνωση της αριστερής επινεφριδικής φλέβας και δύο εβδομάδες αργότερα σε διαδικασία πρόκλησης κίρρωσης του ήπατος με τη χορήγηση τετραχλωράνθρακα. Στους επίμυες της ομάδος Ι, άρχισε χορήγηση προπρανολόλης την δεύτερη εβδομάδα μετά την έναρξη χορήγησης τετραχλωράνθρακα και συνεχίστηκε για όλη τη διάρκεια του πειράματος. Στους επίμυες της ομάδος ΙΙ, αντί για προπρανολόλη, χορηγήθηκε με τον ίδιο τρόπο φυσιολογικός ορός (placebo).Μετά την πρόκληση κίρρωσης του ήπατος στους επίμυες, όπως αυτή έγινε αντιληπτή με την ανάπτυξη μη αντιρροπούμενου ασκίτη, οι επίμυες θυσιάστηκαν, αφού πρώτα μετρήθηκε η πυλαία πίεση, και μελετήθηκε ιστοπαθολογικά ο οισοφάγος με τη μέθοδο της μορφομετρίας. Παράμετροι που μελετήθηκαν ήταν: o συνολικός αριθμός των αγγείων του υποβλεννογόνιου χιτώνα, η συνολική επιφάνεια που καταλαμβάνουν τα αγγεία, η μέση επιφάνεια των αγγείων, το επί τοις εκατό (%) ποσοστό του υποβλεννογόνιου που καταλαμβάνεται από τα αγγεία και επιφάνεια του μεγαλύτερου από τα αγγεία του υποβλεννογόνιου. Από τη στατιστική ανάλυση δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (p<0,05) μεταξύ της ομάδας Ι (χορήγηση προπρανολόλης) και της ομάδας ΙΙ (ομάδα ελέγχου) για καμία από τις παραπάνω μελετώμενες παραμέτρους πλην της πυλαίας πίεσης η οποία ήταν χαμηλότερη στην ομάδα Ι. Από τα αποτελέσματα αυτά μπορούμε να συμπεράνουμε πως η πρώιμη χορήγηση προπρανολόλης δεν προφύλαξε τους επίμυες από την ανάπτυξη οισοφαγικών κιρσών. Επειδή όμως το θέμα είναι αντικρουόμενο στη βιβλιογραφία χρειάζονται περισσότερες μελέτες για την αποσαφήνιση του.