Ο ρόλος της μετασχηματίζουσας μάθησης στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης: διερεύνηση του μετασχηματισμού οπτικής και των παραδοχών των προϊσταμένων του Δήμου Κομοτηνής αναφορικά με τον ρόλο τους μέσω εκπαίδευσης κατά την ενήλικη ζωή

Abstract

Mezirow’s (1978) theory of transformative learning is increasingly attracting the interest of researchers from different disciplines, as it can be applied beyond educational settings to other fields, such as in business and public organizations. It is an innovative approach for individual change and development of employees, but also for organisational transformation and modernisation of the public sector.The aim of this thesis is to investigate the factors that have influenced and shaped the perspectives and assumptions of senior managers of the Municipality of Komotini regarding their executive role, and whether any personal transformation through education in adulthood occurred, according to the theory of transformative learning, that led to an organizational and/or functional transformation of the Municipality.The research material was collected by conducting qualitative research and the data was gathered from the personal narratives of the educational autobiographies of eight supervisors of the Municipality of Komotini. It is worth noting that four “old” and four “new” supervisors participated in the survey, in order to better detect the similarities and differences between them, and after capturing the current situation, suggestions for improvement were then presented.The results of the research highlight the uniqueness of each educational biography and the variety of factors that influenced the formation of the functional role of the executive staff of the Municipality of Komotini. In particular, it confirms the influence of their early learning experiences, their family, social and cultural environment, their gender, as well as their organizational culture and permanent working relationship on their way of thinking, perception and action. It is also found that their frame of reference includes not only the mental habits acquired during their socialisation and their personal course, but also those of their professional course.Moreover, the research shows the great predominance of the formal qualifications and educational level of the “new” supervisors, which encourages them to participate in further educational processes (postgraduate studies and seminars), but these are pursued only for utilitarian purposes, to increase their formal qualifications and to secure a position of responsibility with corresponding financial rewards, while the majority of the “old” supervisors refrain from educational processes. Also, for both of the above mentioned categories of supervisors, a work-shy, passive and responsibility-fearing, non-leading behaviour is observed, which in no way can be described as transformational leadership; in addition, no transformation is achieved through education in adult life that would lead to a revision of problematic mental habits of the research participants and in turn would lead to improvements in theorganizational and functional structure of the Municipality of Komotini. This makes it difficult to increase the effectiveness and efficiency of the services providedby the Municipality, thus hindering its modernisation.Further findings of the present research raise important concerns regarding the content and role of formal education, as well as the lack of effective school-based vocational guidance in Greece, which highlights the need to redefine the relationship between education and the labour market.Therefore, the present research establishes the undeniable value of learning and the need for targeted educational interventions as a means of change, emphasizing the understanding and utilization of team dynamics in the context of modern public organizations, the development of empathy as a means of understanding and accepting diversity, the understanding of the role of senior managers in achieving desired organizational change and in-house training and education. It is also proposed to use the educational biography as a transformative tool, which will contribute to the improvement of the working climate and to the disengagement from outdated stereotypes and dysfunctional beliefs and assumptions hindering the modernization of the Municipality of Komotini, and could be adopted by other public institutions as well.

Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης του Mezirow (1978) προσελκύει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον ερευνητών διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, καθώς μπορεί να αξιοποιηθεί πέρα από τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και σε άλλα πεδία, όπως στον χώρο των επιχειρήσεων και των δημόσιων οργανισμών. Αποτελεί μια καινοτόμα προσέγγιση για την ατομική αλλαγή και ανάπτυξη των εργαζομένων, αλλά και για τον οργανωσιακό μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό του δημοσίου τομέα. Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει τους παράγοντες που έχουν επιδράσει και διαμορφώσει τις οπτικές και παραδοχές των ανώτερων στελεχών του Δήμου Κομοτηνής αναφορικά με τον επιτελικό τους ρόλο, και αν επήλθε κάποιος προσωπικός μετασχηματισμός μέσω εκπαίδευσης κατά την ενήλικη ζωή, σύμφωνα με τη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, που να οδήγησε σε κάποιο οργανωσιακό ή και λειτουργικό μετασχηματισμό του Δήμου.Η συλλογή του ερευνητικού υλικού πραγματοποιήθηκε μέσω της διεξαγωγής ποιοτικής έρευνας και τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν από τις προσωπικές αφηγήσεις των εκπαιδευτικών αυτοβιογραφιών οχτώ προϊσταμένων του Δήμου Κομοτηνής. Αξίζει να επισημανθεί ότι στην έρευνα συμμετείχαν τέσσερις «παλαιοί» και τέσσερις «νέοι» προϊστάμενοι, προκειμένου να ανιχνευθούν καλύτερα οι μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές, και αφού αποτυπώθηκε η υφιστάμενη κατάσταση, στη συνέχεια υποβλήθηκαν προτάσεις βελτίωσης.Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν τη μοναδικότητα κάθε εκπαιδευτικής βιογραφίας και την ποικιλία των παραγόντων που επέδρασαν στη διαμόρφωση του λειτουργικού ρόλου των επιτελικών στελεχών του Δήμου Κομοτηνής. Ειδικότερα, επιβεβαιώνεται η επίδραση των πρώτων μαθησιακών εμπειριών, του οικογενειακού, κοινωνικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους, του φύλου, αλλά και της οργανωσιακής κουλτούρας και της μόνιμης σχέσης εργασίας τους στον τρόπο σκέψης, αντίληψης και δράσης τους. Επίσης, διαπιστώνεται ότι το πλαίσιο αναφοράς τους δεν εμπεριέχει μόνο τις νοητικές συνήθειες που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της κοινωνικοποίησής τους και της προσωπικής τους διαδρομής, αλλά και αυτές της επαγγελματικής τους διαδρομής.Επιπλέον, η έρευνα καταδεικνύει τη μεγάλη υπεροχή των τυπικών προσόντων και του μορφωτικού επιπέδου των «νέων» προϊσταμένων, γεγονός που ενθαρρύνει τη συμμετοχή τους σε περαιτέρω εκπαιδευτικές διεργασίες (ΠΜΣ και σεμινάρια), οι οποίες όμως επιδιώκονται μόνο για ωφελιμιστικούς σκοπούς, για την αύξηση των τυπικών τους προσόντων και για την εξασφάλιση μιας θέσης ευθύνης με αντίστοιχες οικονομικές απολαβές, ενώ η πλειονότητα των «παλαιών» απέχει από εκπαιδευτικές διεργασίες. Επίσης, και για τις δύο ανωτέρω κατηγορίες προϊσταμένων διαπιστώνεται μια φυγόπονη, παθητική και ευθυνόφοβη, μη ηγετική συμπεριφορά, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μετασχηματίζουσα ηγεσία, και επιπρόσθετα δεν επιτυγχάνεται κάποιος μετασχηματισμός μέσω εκπαίδευσης κατά την ενήλικη ζωή που να οδηγεί σε αναθεώρηση προβληματικών νοητικών συνηθειών των συμμετεχόντων στην έρευνα, ο οποίος με τη σειρά του να οδηγεί σε βελτιώσεις στην οργανωσιακή και λειτουργική δομή του Δήμου Κομοτηνής. Αυτό δυσχεραίνει την αύξηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητάς των παρεχόμενων υπηρεσιών του, παρακωλύοντας τον εκσυγχρονισμό του. Περαιτέρω ευρήματα της παρούσας έρευνας δημιουργούν σημαντικούς προβληματισμούς αναφορικά με το περιεχόμενο και τον ρόλο της τυπικής εκπαίδευσης, αλλά και την έλλειψη αποτελεσματικού σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού στην Ελλάδα, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας.Συνεπώς, με την παρούσα έρευνα διαπιστώνεται η αναμφισβήτητη αξία της μάθησης και η ανάγκη στοχευμένων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων ως μέσου αλλαγής, δίνοντας έμφαση στην κατανόηση και αξιοποίηση της δυναμικής της ομάδας στα πλαίσια των σύγχρονων δημόσιων οργανισμών, στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης ως μέσου κατανόησης και αποδοχής της διαφορετικότητας, στην κατανόηση του ρόλου των ανωτέρων στελεχών για την επίτευξη επιθυμητών οργανωσιακών αλλαγών και στην ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση και επιμόρφωση. Επίσης, προτείνεται η αξιοποίηση της εκπαιδευτικής βιογραφίας ως μετασχηματιστικού εργαλείου, που θα συμβάλει στη βελτίωση του εργασιακού κλίματος και στον απεγκλωβισμό από παρωχημένα στερεότυπα και δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και παραδοχές που παρακωλύουν τον εκσυγχρονισμό του Δήμου Κομοτηνής και θα μπορούσε να υιοθετηθεί και από άλλους δημόσιους φορείς.