Ανάπτυξη του βαθμού αυτοαποτελεσματικότητας της γυναίκας στο μητρικό θηλασμό και βελτίωση της έκβασής του μέσω προγράμματος προγεννητικής εκπαίδευσης

Abstract

Exclusive breastfeeding is the optimal mode of feeding for the first six months of a child’s life. Modifiable factors associated with increased breastfeeding may be addressed through antenatal breastfeeding education. Breastfeeding self- efficacy has emerged as an important psychometric factor for improving breastfeeding outcomes. In Greece, the rates of exclusive breastfeeding remain rather low.Aim: The aim of the current study is to investigate whether an antenatal breastfeeding educational session on breastfeeding, in terms of antenatal preparation classes, improves the level of self-efficacy in breastfeeding, and to what extent this affects its outcome (initiation, duration, and exclusivity).Material and Methods: This was a Pre test-Post test-Control designed, quasi-experimental study, with two study groups. The intervention group consisted of 103 pregnant women that followed a four-hour antenatal breastfeeding programme, in terms of antenatal preparation classes, at a public hospital in Athens. The control group consisted of 100 pregnant women, that did not attend this programme and received only routine care, in the same setting. The study lasted for a total of 15 months (April 2016 - June 2017). The data collection was performed at 4 time points by using the following tools: Socio-demographic data and medical history questionnaire, the Breastfeeding Self-Efficacy Scale-Short Form-(BSES-SF), the Iowa Infant Feeding Attitude Scale-(IIFAS), the Edinburgh Postnatal Depression Scale-(EPDS), the Breast Feeding Knowledge Questionnaire, the Perceived Breastfeeding Barriers Questionnaire, the Satisfaction with the Educational Programme Scale and the Breastfeeding outcomes Questionnaire. Data analysis was conducted using SPSS 19.0 Statistical Software. Statistical significant level was set at 0.05.Results: The reliability of Breastfeeding Self-Efficacy Scale-Short Form and The Iowa Infant Feeding Attitude Scale was acceptable (Cronbach's a 0.93 and 0.71, respectively). Pre-intervention there were no significant differences between control and intervention group in any of the scales. Post-intervention, women in the intervention group had a more positive attitude towards breastfeeding (73.59% versus 66.14%, p<0.001), greater knowledge (14.65% versus 13.11%, p<0.001) and more breastfeeding self-efficacy (51.40% versus 45.65%, p<0.001) compared to the control group. Furthermore, they had significantly less perceived barriers regarding breastfeeding (27.40% versus 31.00%, p<0.001). Moreover, the 3rd day after their delivery, 63.10% of women in the intervention group, breastfed exclusively compared to 56.00% of women in the control group. 6 months after delivery, the percentages of complementary breastfeeding were 54.40% and 32.00%, respectively.Conclusion: Antenatal breastfeeding educational programme, in terms of antenatal parenthood education classes, was effective in increasing breastfeeding self-efficacy and improving the breastfeeding outcomes. It is recommended to integrate antenatal parenthood education in the context of routine midwifery care at the primary and secondary healthcare level of care in Greece.

Εισαγωγή: Ο αποκλειστικός θηλασμός αποτελεί το βέλτιστο τρόπο διατροφής για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής ενός παιδιού. Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα θηλασμού δύνανται να διαμορφωθούν μέσω της προγεννητικής εκπαίδευσης. Η μητρική αυτοαποτελεσματικότητα έχει αναδειχθεί ως ένας σημαντικός ψυχομετρικός παράγοντας για τη βελτίωση της έκβασης του ΜΘ. Στην Ελλάδα, τα ποσοστά του αποκλειστικού θηλασμού παραμένουν ιδιαίτερα χαμηλά.Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει εάν η προγεννητική εκπαίδευση των εγκύων για τον θηλασμό, στα πλαίσια των συνεδριών προετοιμασίας γονεικότητας κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, βελτιώνει το βαθμό της αυτοαποτελεσματικότητάς τους στο θηλασμό και επιπλέον σε ποιό βαθμό αυτό επιδρά στην έκβασή του (έναρξη, διάρκεια και τύπο θηλασμού).Μεθοδολογία: Πρόκειται για ημι-πειραματική μελέτη παρέμβασης με σχεδιασμό Pre test-Post test-Control, με δύο ομάδες μελέτης. Η ομάδα παρέμβασης αποτελείται από 103 έγκυες, οι οποίες παρακολούθησαν 4ωρο μάθημα για το μητρικό θηλασμό, στο πλαίσιο συνεδριών προετοιμασίας γονεϊκότητας, σε δημόσιο νοσοκομείο της Αθήνας. Η ομάδα ελέγχου αποτελείται από 100 έγκυες, οι οποίες δεν συμμετείχαν στο εν λόγω πρόγραμμα και έλαβαν μόνο τη συνήθη μαιευτική φροντίδα, στην ίδια δομή. Η μελέτη διήρκεσε συνολικά 15 μήνες (Απρίλιος 2016- Ιούνιος 2017). Η συλλογή των δεδομένων έγινε σε 4 χρονικές στιγμές και πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των εξής εργαλείων: Ερωτηματολόγιο κοινωνικο-δημογραφικών δεδομένων και μαιευτικού ιστορικού, Κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας για το μητρικό θηλασμό (Breastfeeding Self-Efficacy Scale-Short Form, BSES-SF), Κλίμακα Στάσης της Αιόβα για τη Νεογνική Διατροφή (The Iowa Infant Feeding Attitude Scale, IIFAS), Ερωτηματολόγιο για την Επιλόχεια Κατάθλιψη (Edinburgh Postnatal Depression Scale, EPDS), Ερωτηματολόγιο Γνώσεων σχετικά με τον μητρικό θηλασμό (Breast Feeding Knowledge Questionnaire), Ερωτηματολόγιο Για Τα Αντιληπτά Εμπόδια του μητρικού θηλασμού (Perceived Breastfeeding Barriers Questionnaire), Κλίμακα μέτρησης ικανοποίησης για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα (Satisfaction with the Educational Programme Scale), Ερωτηματολόγιο Δεικτών μητρικού θηλασμού. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 19.0. Η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο 0,05.Αποτελέσματα: Η αξιοπιστία των ερωτηματολογίων Breastfeeding Self-Efficacy Scale-Short Form και Iowa Infant Feeding Attitude Scale ήταν αποδεκτή (συντελεστής Cronbach's a 0,93 και 0,71, αντίστοιχα). Πριν την παρέμβαση δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων ελέγχου και παρέμβασης σε όλες τις κλίμακες. Μετά την παρέμβαση οι γυναίκες στην ομάδα παρέμβασης είχαν καλύτερη στάση (73,59% έναντι 66,14%, p <0,001), περισσότερη γνώση (14,65% έναντι 13,11%, p <0,001), μεγαλύτερη αυτοαυτοαποτελεσματικότητα σχετικά με το θηλασμό (51,40% έναντι 45,65%, p <0,001) και λιγότερα αντιλαμβανόμενα εμπόδια για το θηλασμό (27.40% έναντι 31.00%, p<0.001), σε σύγκριση με τις γυναίκες της ομάδας ελέγχου. Επίσης, την 3η ημέρα μετά τον τοκετό τους, οι γυναίκες στην ομάδα παρέμβασης θήλαζαν αποκλειστικά σε ποσοστό 63,10% σε σύγκριση με τις γυναίκες της ομάδας ελέγχου που θήλαζαν αποκλειστικά σε ποσοστό 56,00%. Στους 6 μήνες μετά τον τοκετό τους, τα ποσοστά του συμπληρωματικού θηλασμού ήταν 54,40% και 32,00%, αντίστοιχα.Συμπέρασμα: Η προγεννητική εκπαίδευση των εγκύων για το θηλασμό, στα πλαίσια των συνεδριών προετοιμασίας γονεϊκότητας κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, βελτιώνει το βαθμό της αυτοαποτελεσματικότητάς τους στο θηλασμό και επιπλέον επιδρά θετικά στην έκβασή του. Συστήνεται η ενσωμάτωση της προετοιμασίας γονεϊκότητας στο πλαίσιο της συνήθους μαιευτικής φροντίδας σε επιπέδο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας παροχής υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα.