Ελληνικός υπερρεαλισμός: ιθαγένεια και οικουμενικότητα

Abstract

With the use of a close-reading and a comparative methodology, my PhD is based on empirical observation as well as on primary and secondary bibliography. The aim of this research is to indicate both the national and universal traits of Greek surrealism. For this purpose, the theoretical part of the analysis is consisted of a comparative chronicle of Greek and French surrealism, a definition of what is considered as Greek and an introduction in the characteristics of surrealism in Greece and in Europe. The hypothesis of the double nature of this phenomenon in Greece is examined through the following poetic examples; Nikos Gatsos, Amorgos, Nikos Engonopoulos, Bolivar, a Greek poem and Odysseus Elytis, To Axion Esti. The above poets and works have been chosen because their orientation is both surrealistic and traditional. In conclusion, following a short summary and analysis of Greek and French surrealism similarities and differences, further debatable issues are also being discussed. On the whole, the theoretical and empirical data verify the originality of the Greek phenomenon together with its innovative perspective of tradition. Furthermore, Greek surrealism is demonstrated to be revolutionary in its anticlassicism and to prove the evolving nature of the surrealistic movement.

Εφαρμόζοντας μια ενδοκειμενική και συγκριτική μεθοδολογία, και αξιοποιώντας εμπειρικά και βιβλιογραφικά δεδομένα από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, η διατριβή μου στοχεύει στην ανάδειξη των ιθαγενών και ευρωπαϊκών χαρακτηριστικών του ελληνικού υπερρεαλισμού. Γι’ αυτόν τον σκοπό, το θεωρητικό μέρος της ανάλυσης περιλαμβάνει την ιστορικοσυγκριτική επισκόπηση του ελληνικού υπερρεαλισμού, τον ορισμό της ελληνικότητας και την εισαγωγή στα χαρακτηριστικά του ελληνικού κι ευρωπαϊκού υπερρεαλιστικού ρεύματος. Η υπόθεση της διπλής φύσης του εγχώριου φαινομένου εξετάζεται παραδειγματικά μέσω της ανάλυσης των ακόλουθων έργων: Νίκου Γκάτσου, Αμοργός, Νίκου Εγγονόπουλου, Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα και Οδυσσέα Ελύτη, Άξιον Εστί. Η επιλογή των συγκεκριμένων δημιουργών και έργων γίνεται με κριτήριο τον υπερρεαλιστικό και συνάμα παραδοσιακό προσανατολισμό τους. Στα συμπεράσματα, πραγματοποιείται μια σύντομη ανακεφαλαίωση και ανάλυση των συγκλίσεων κι αποκλίσεων ανάμεσα στον ελληνικό και στον γαλλικό υπερρεαλισμό, ενώ επίσης σχολιάζονται ορισμένοι προβληματισμοί που προέκυψαν κατά την ερευνητική πορεία. Εν συνόλω, από τα θεωρητικά και τα εμπειρικά δεδομένα, στοιχειοθετείται η αυθεντικότητα του ελληνικού ρεύματος, η ανανεωμένη σχέση του με την παράδοση, η διπλή επαναστατικότητά του στην προώθηση του αντικλασικισμού και η εξελικτική διάσταση του υπερρεαλιστικού φαινομένου