Η ποιητική γενιά του 70: ιδεολογική και αισθητική διερεύνηση

Abstract

The aim of this thesis is the ideological and aesthetic investigation of the poetic generation of the 70's, via an interpretative approach of the poetic work, during the period 1970-2000. Firstly, a thorough "mapping" of this generation's work and of the composition of the poetic corpus was undertaken, based on specific criteria arising from the observation of the ideology and the form of its work, exploitating the historical-philological method. The term "generation", after having been defined in a theoretical frame, was utilized as a methodological practice being adequate to render both the special notions and the personal sense of history by young poets, related to each other with similar ideological and aesthetic quests, mainly during the first decade of their presence. By studying the relevant anthologies and their poetic collections three main ideological dimensions of their poetry distinguished by mutual coexistence. Political quests, social speculation and existential anguish prevail, in different priority in every time period, in their reflective poetic speech. Rejection (negation), as the main trend of their poetry and of their ideological attitude to life, is under lined through notional nuances of different intensity in matters of political accusation, social speculation as well as in matters of poetry, where the communicative potential of standard literary language to render the irrational portrait of the world. After the presentation poems of poetic, the aesthetic investigation focused thoroughly on the form of poetic speech. The linguistic features at their outset were defined. Original linguistic features, pointing out irony as a means of provocation and satire and of highlighting the irrationality of the world, using prosaic speech, vivid ways and special symbols, either new or old, come into surface in a different perspective. Beatnik writing, the "capsizing" of the form and the multiple suggestions for the organization of the poem collection, the rejection of different poetic kinds, the intense presence of prosaic poems, the re-use of traditional verse and the advance as language-centredness and visual poetry are highlighted. Finally, the ideological and aesthetic investigation of the subject confirms that the poetic generation of the 70's is a new poetic generation in the contemporary Greek literary reality which restores poetic speech along with continuing its creative route.

Στόχος της διατριβής είναι η ιδεολογική και αισθητική διερεύνηση της ποιητικής γενιάς του '70, μέσω της ερμηνευτικής προσέγγισης του ποιητικού της έργου, κατά την περίοδο 1970-2000. Αξιοποιώντας την ιστορικοφιλολογική μέθοδο επιχειρήθηκε κατ' αρχάς η διεξοδική χαρτογράφηση του χώρου και η σύνθεση του ποιητικού corpus αυτής της γενιάς, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, που προέκυψαν κατά κύριο λόγο από παρατηρήσεις ιδεολογίας και μορφής του έργου της. Ο όρος γενιά, αφού προσδιορίστηκε θεωρητικά, αξιοποιήθηκε ως μεθοδολογική πρακτική που μπορεί να αποδώσει την ιδιαίτερη αντίληψη της εποχής και την προσωπική αίσθηση της ιστορίας της, από τους νέους ποιητές, που τους συνδέουν ανάλογες ιδεολογικές και αισθητικές αναζητήσεις, κυρίως στην πρώτη δεκαετία της παρουσίας τους. Μέσα από τη μελέτη των ανθολογιών που τους αφορούν, αλλά και μέσα από τις ποιητικές συλλογές τους, αναδείχτηκαν τρεις βασικές ιδεολογικές διαστάσεις της ποίησής τους, σε μια ιδιότυπη αμοιβαία διαλεκτική συνύπαρξη. Πολιτικές αναζητήσεις, κοινωνικός προβληματισμός και υπαρξιακή αγωνία κυριαρχούν, με διαφορετική προτεραιότητα κατά εποχές, στον στοχαστικό ποιητικό τους λόγο. Η αμφισβήτηση, ως τάση της ποίησης τους και ιδεολογική στάση ζωής, επισημαίνεται μέσα από διαφοροποιημένης έντασης εννοιολογικές αποχρώσεις, σε θέματα πολιτικής καταγγελίας και κοινωνικού προβληματισμού, αλλά και θέματα ποιητικής, όπου αμφισβητείται ιδεολογικά η επικοινωνιακή δυνατότητα της καθιερωμένης λογοτεχνικής γλώσσας να αποδώσει την παράλογη εικόνα του κόσμου. Η αισθητική διερεύνηση, αφού παρουσίασε ποιήματα ποιητικής, εστίασε ιδιαίτερα και διεξοδικά στη μορφή του ποιητικού λόγου. Προσδιορίστηκαν τα χαρακτηριστικά του γλωσσικού ιδιώματος που χαρακτηρίζει το ξεκίνημα τους. Πρωτότυποι γλωσσικοί χειρισμοί, που αξιοποιούν την ειρωνεία για να προκαλέσουν την πρόκληση και τη σάτιρα, να προβάλουν το παράλογο του κόσμου τους ή να υπαινιχθούν τις θέσεις τους, με λόγο πεζολογικό, ευρηματικούς παραστατικούς τρόπους και σύμβολα ιδιαίτερα, νέα ή παλιά, ιδωμένα από μια νέα προοπτική, αναδεικνύονται. Η μπητνική γραφή, το σπάσιμο της φόρμας και οι ευρηματικές πολλαπλές προτάσεις οργάνωσης του ποιήματος ή της ποιητικής συλλογής, η αμφισβήτηση των ειδών, η αυξημένη παρουσία πεζών ποιημάτων, η επαναλειτουργία της παραδοσιακής στιχουργίας, αλλά και η συμμετοχή σε σύγχρονες εκδοχές πρωτοπορίας (γλωσσοκεντρισμός, οπτική ποίηση), επισημαίνονται. Η ιδεολογική και αισθητική διερεύνηση του θέματος τελικά επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για μια καινούργια ποιητική γενιά στη νεότερη ελληνική λογοτεχνική πραγματικότητα, που ανανεώνει τον ποιητικό λόγο, συνεχίζοντας τη δημιουργική πορεία της.