Διερεύνηση της επιβάρυνσης των προϊόντων κυψέλης από φυτοπροστατευτικές ουσίες στο περιβάλλον της μέλισσας

Abstract

The scope of this research was to investigate the presence of pesticide residues originating from adjacent to the apiary crops. The necessity of protection of bees from pests and diseases that threaten them, leads beekeepers to use chemically synthesized substances within the hive or in the storehouses. To answer the questions, that this research rose, individual experiments were grouped into: a) Development and validation of four analytical methods used for pesticide and acaricide residue analysis in beehive products (honey, wax and royal jelly). Particular emphasis was given in methods so they were consistent and repeatable and could be used in future research on beehive products. b) Investigation of distribution of acaricides that had been applied to the hive. Three acaricide formulations widely used by the beekeepers (Apistan, Perizin and CheckMite +) were applied, the presence of residues in honey and royal jelly, and their distribution in the hive were studied. The highest concentration of residues in honey and royal jelly was observed after application of CheckMite +. Apistan was the formulation that contaminated bee products in lower concentrations. c) Investigation of transfering pesticide residues in honey. The contamination of honey by pesticide residues that had been applied in fields where bees forage was investigated by transferring colonies to cotton plants and by analyzing the collected honey for the presence of 25 different active substances. Furthermore, 82 samples of various types of cotton honey were analyzed in order to investigate the presence of pesticide residues. In any case only acaricides used by beekeepers in the hive were detected. d) Investigation of acaricide residues that are caused by beekeeping practices and correlation of contamination with the botanical origin of samples. Samples of various types of honey were analyzed for the presence of acaricides used by beekeepers, and the results were used to draw conclusions. Honey that is harvested early in the season (orange, thyme, fir) showed higher concentrations of acaricide residues than the honey collected latter (cotton, pine). e) 728 samples of honey from the Greek market were analyzed and their contamination was recorded. Coumaphos was detected in 52.6% and was the most frequently detectable acaricide, but its concentration rarely exceeded the established MRL. Tau fluvalinate, which was detected in 27.1% of the samples, might become a problem for beekeepers because of the absence of MRL. Based on the results presented in this thesis, honey could be regarded as safe for consumers. There was no contamination of honey with pesticides that had been applied to cotton plants and the concentrations of acaricide residues did not usually exceed the MRL. The concentrations of acaricides found in royal jelly exceeded the LOQ and could create concerns about the compliance of the product to EU legislation.

Αντικείμενο της έρευνας αποτέλεσε η διερεύνηση της επιβάρυνσης των προϊόντων κυψέλης από φυτοπροστατευτικές ουσίες στο περιβάλλον της μέλισσας. Πιο συγκεκριμένα, διερευνήθηκε η πιθανότητα επιβάρυνσης των προϊόντων κυψέλης από φυτοπροστατευτικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται σε παρακείμενες στο μελισσοκομείο καλλιέργειες, καθώς επίσης και η επιβάρυνση από χημικές ουσίες τις οποίες χρησιμοποιεί ο μελισσοκόμος για να αντιμετωπίσει ασθένειες των μελισσών. Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της παρούσας διατριβής, πραγματοποιήθηκαν επιμέρους πειράματα που συνοψίζονται σε: α) ανάπτυξη και επικύρωση τεσσάρων μεθόδων μεθόδων προσδιορισμού υπολειμμάτων ακαρεοκτόνων και φυτοπροστατευτικών ουσιών σε προϊόντα κυψέλης (μέλι, κερί, βασιλικό πολτό). Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη επικύρωση των μεθόδων, προκειμένου αυτές να είναι σύντομες, σταθερές, επαναλήψιμες και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές έρευνες σχετικά με τα προϊόντα της κυψέλης. β) διερεύνηση της διασποράς και κατανομής των ακαρεοκτόνων που χρησιμοποιούνται εντός της κυψέλης. Προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα πραγματοποιήθηκαν επεμβάσεις με τρία διαδεδομένα σκευάσματα ακαρεοκτόνων ουσιών (Apistan, Perizin και CheckMite+) και μελετήθηκε η παρουσία υπολειμμάτων τους στο μέλι και στο βασιλικό πολτό, καθώς και η διασπορά των δραστικών ουσιών στην κυψέλη. γ) διερεύνηση της επιβάρυνσης του μελιού με υπολείμματα φυτοπροστατευτικών ουσιών. Η μεταφορά των φυτοπροστατευτικών ουσιών προς το μέλι διερευνήθηκε με τη μεταφορά μελισσιών σε βαμβακοκαλλιέργειες και την ανάλυση του μελιού που συλλέχθηκε για την παρουσία 25 διαφορετικών δραστικών ουσιών. Επιπλέον, αναλύθηκαν 82 δείγματα διαφόρων αμιγών κατηγοριών μελιού, προκειμένου να διερευνηθεί η παρουσία υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών ουσιών. Σε κάθε περίπτωση ανιχνεύτηκαν μόνο τα ακαρεοκτόνα που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι στην κυψέλη. δ) διερεύνηση υπολειμμάτων ακαρεοκτόνων που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι και συσχέτιση με την βοτανική προέλευση του μελιού. Σε αμιγείς κατηγορίες μελιού που συλλέγονται χρονικά πρώτες (πορτοκάλι, θυμάρι, έλατο) διαπιστώθηκε ότι τα ποσοστά επιβάρυνσης ήταν υψηλότερα συγκριτικά με το μέλι που συλλέγεται σε επόμενο τρύγο (βαμβάκι, πεύκο). ε) ανάλυση 728 δειγμάτων μελιού από την Ελληνική αγορά και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης. Το coumaphos ήταν το συχνότερα ανιχνεύσιμο ακαρεοκτόνο με ποσοστό 52.6%, αλλά σε ελάχιστες περιπτώσεις ξεπέρασε το θεσπισμένο MRL. Το tau fluvalinate, για το οποίο δεν έχει θεσπιστεί MRL, εντοπίστηκε στο 27.1% των δειγμάτων και η μέση συγκέντρωση ήταν μόλις 0.008 mg kg-1. Με βάση τα αποτελέσματα που παρατίθενται στην παρούσα διατριβή το μέλι αξιολογείται ως απολύτως ασφαλές για τον καταναλωτή, καθώς δεν ανιχνεύτηκαν υπολείμματα φυτοπροστατευτικών ουσιών σε αυτό, ενώ οι προσδιορισθείσες συγκεντρώσεις υπολειμμάτων των ακαρεοκτόνων δεν ξεπέρασαν τα MRLs. Οι συγκεντρώσεις ακαρεοκτόνων που ανιχνεύτηκαν στο βασιλικό πολτό ξεπέρασαν το LOQ και σε συνδυασμό με την απουσία MRL για το συγκεκριμένο προϊόν δημιουργούν προβληματισμό σχετικά με τη συμμόρφωση του με την κείμενη νομοθεσία.