Μελέτη μοριακών παραγόντων που σχετίζονται με την απόπτωση σε παθήσεις του ήπατος

Abstract

Background and aims: The aim of this thesis was the study of certain apoptosis-related molecules in chronic hepatitis Β (CHB), chronic hepatitis C (CHC) and non-alcoholic steatohepatitis (NASH). The particular molecules studied were TL1A, a ligand of the TNF superfamily with proapoptotic, immunostimulant and angiostatic actions, as well as its inhibitory decoy receptor DcR3. Serum CK18 fragments were used as a quantitative marker of hepatocellular apoptosis. Methods: liver biopsies and serum samples were collected from 46 patients with CHB, 32 patients with CHC and 22 patients with NASH. Respective enzyme-linked immunosorbent assays (ELISAs) were used to measure TL1A, DcR3 and CK18 in serum samples of patients, as well as normal controls. Immunohistochemical detection of DcR3 protein was performed in liver biopsy specimens from 32 CHB patients and 22 CHC patients, in order to study the cellular origin of DcR3 in the liver. Correlations among the levels of the 3 molecules were studied using Pearson's correlation, whereas their variation according to the patients' histological parameters was analysed with ANOVA, followed by multiple Bonferroni comparisons, respectively. Results and conclusions: There was an increased rate of hepatocellular apoptosis (serum CK18) in all the 3 diseases under study, the highest rates being observed in NASH CK18 levels varied according to the histological grade of inflammation in CHB, whereas a tendency for such a variation was also observed in CHC and NASH. Any relation of CK18 with the stage of fibrosis was absent, in all the 3 diseases studied. None of the two molecules DcR3 and TL1A was correlated with hepatocellular apoptosis. The expression of the DcR3 protein was similar in CHB and CHC, concerning mainly non-parenchymatic liver cells (epithelial cells of bile ducts, endothelial cells of arteries and lymphocytes). DcR3 and TL1A levels showed a strong positive correlation in all 3 diseases. Their role is probably different in chronic viral hepatitis than in NASH, since significantly higher levels of the two molecules where on the one hand observed in CHB patients with absence of fibrosis, and on the other hand in NASH patients with cirrhosis. Conclusively, DcR3 and TL1A serum levels could potentially be used as noninvasive markers for the assessment and follow-up of both CHB and NASH.

Υπόβαθρο και Στόχος: Στόχος της διατριβής ήταν η μελέτη ορισμένων μοριακών παραγόντων που σχετίζονται με την απόπτωση στη χρόνια ηπατίτιδα Β (ΧΗΒ), τη χρόνια ηπατίτιδα C (XHC) και τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (ΜΑΣΗ.) Συγκεκριμένα μελετήθηκαν ο TL1A, που αποτελεί συνδέτη της οικογένειας του TNF με προαποπτωτικές, ανοσοδιεγερτικές και αγγειοστατικές ιδιότητες, καθώς και ο ανασταλτικός του υποδοχέας παραπλάνησης DcR3. Ως ποσοτικός δείκτης ηπατοκυτταρικής απόπτωσης χρησιμοποιήθηκαν τα θραύσματα CK18 ορού. Μεθοδολογία: Συλλέχθηκαν βιοψίες ήπατος και δείγματα ορού από 46 ασθενείς με ΧΗΒ, 32 ασθενείς με XHC και 22 ασθενείς μεΜΑΣΗ. Χρησιμοποιήθηκαν αντίστοιχες ανοσοενζυμικές μέθοδοι (ELISA) για την ποσοτική μέτρηση των μορίων TL1A, DcR3 και CK18 στον ορό των ασθενών, καθώς και φυσιολογικών μαρτύρων. Έγινε επίσης ανοσοϊστοχημική ανίχνευση της πρωτεΐνης DcR3 σε 32 δείγματα βιοψιών ήπατος από ασθενείς με ΧΗΒ και 22 από ασθενείς με XHC για τη διαπίστωση της κυτταρικής προέλευσης του DcR3 στο ήπαρ. Η συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα των 3 μορίων διερευνήθηκε με το συντελεστή συσχέτισης του Pearson και η διακύμανσή τους ανάλογα με τις ιστολογικές παραμέτρους των ασθενών αναλύθηκε με ANOVA με επακόλουθο έλεγχο πολλαπλών συγκρίσεων Bonferroni, αντίστοιχα. Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: Υπήρχε σημαντική αύξηση της ηπατοκυτταρικής απόπτωσης (CK18 ορού) και στα 3 νοσήματα που μελετήθηκαν, με τη μεγαλύτερη αύξηση στη ΜΑΣΗ. Τα επίπεδα της CK18 συσχετίζονταν με τον βαθμό φλεγμονής ιστολογικά στη ΧΗΒ, ενώ υπήρχε επίσης τάση τέτοιας συσχέτισης στη XHC και στη ΜΑΣΗ Και στα 3 νοσήματα υπήρχε απουσία συσχέτισης της CK18 με την ίνωση. Κανένα από τα δύο μόρια DcR3 και TL1A δε συσχετιζόταν με την ηπατοκυτταρική απόπτωση. Η έκφραση της πρωτεΐνης DcR3 ήταν παρόμοια στη ΧΗΒ και την XHC, και αφορούσε κυρίως μη παρεγχυματώδη κύτταρα του ήπατος (επιθηλιακά κύτταρα χοληφόρων πόρων, ενδοθήλια των αγγείων και λεμφοκύτταρα). Τα επίπεδα των δύο μορίων DcR3 και TL1A συσχετίζονταν ισχυρά μεταξύ τους και στα 3 νοσήματα. Πιθανώς ο ρόλος τους να είναι διαφορετικός στις χρόνιες ιογενείς ηπατίτιδες από ότι στη ΜΑΣΗ, δεδομένου ότι στη ΧΗΒ παρατηρήθηκαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα των μορίων σε απουσία ίνωσης, ενώ στη ΜΑΣΗ παρατηρήθηκαν υψηλότερα επίπεδα στην κίρρωση. Συμπερασματικά, τόσο στη ΧΗΒ, όσο και στη ΜΑΣΗ, τα επίπεδα των DcR3 και TL1A ορού έχουν δυνητική χρησιμότητα ως μη-επεμβατικοί δείκτες αξιολόγησης και παρακολούθησης των χρόνιων αυτών ηπατικών νόσων.