θεωρία του νού στη σχιζοφρένεια

Abstract

Theory of Mind (ToM) refers to our ability to attribute mental states such as beliefs, intentions and desires to others, allowing us to explain, manipulate and predict others’ behaviour. ToM is considered a component of social cognition, a domain in which patients with schizophrenia are often significantly impaired. The aim of the present study was to explore ToM deficits in Greek patients with schizophrenia and the relationship between ToM and patients’ clinical profile, cognitive functioning, demographic variables and social functioning. We assessed 40 patients with schizophrenia (in remission) and 30 healthy participants with a neuropsychological battery including the following: ToM tasks exploring the comprehension of false beliefs, deception, empathy, irony, metaphor and hinting, tests of basic neurocognitive functioning and a measure of social functioning. Patients with schizophrenia performed more poorly than healthy controls across most ToM tests, even after controlling for deficits in basic neurocognitive functions. Performance on ToM was correlated only with the cognitive impairment symptoms dimension derived from patients’ clinical symptoms. Patients’ performance on the social functioning task was only associated with their performance on ToM tests and not with their clinical, demographic and cognitive characteristics. These results suggest that ToM deficits are independent of patients’ clinical characteristics, and are most evident in more complex aspects of ToM. Furthermore, our findings shed light on some of the difficulties patients may have in their everyday functioning and have implications for the design of therapeutic interventions in order to promote their social functioning.

Η Θεωρία του Νου (ΘτΝ) αναφέρεται στην ικανότητά μας να κατανοούμε ότι οι άλλοι διαμορφώνουν τις δικές τους νοητικές αναπαραστάσεις, οι οποίες διαφοροποιούνται τόσο από τις δικές μας όσο και από την πραγματικότητα. Η ΘτΝ αποτελεί συστατικό κομμάτι της κοινωνικής νόησης και συνδέεται άμεσα με τομείς της κοινωνικής λειτουργικότητας. Η νόσος της σχιζοφρένειας χαρακτηρίζεται από τη σημαντική κοινωνική έκπτωση των ασθενών, για την οποία φαίνεται να ευθύνονται και τα ελλείμματα των ασθενών στη ΘτΝ. Στόχο της παρούσας μελέτης αποτελεί η πολύπλευρη εξέταση της ΘτΝ σε Έλληνες ασθενείς με σχιζοφρένεια, καθώς και η σύνδεση των ενδεχόμενων ελλειμμάτων στη ΘτΝ με τα κλινικά στοιχεία των ασθενών, τη γνωστική τους λειτουργία, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους αλλά και την κοινωνική τους λειτουργικότητα. Στην έρευνα συμμετείχαν 40 ασθενείς με σχιζοφρένεια (με ύφεση των συμπτωμάτων τους) και 30 υγιείς συμμετέχοντες· εξετάστηκαν με μια εκτενή νευροψυχολογική συστοιχία που περιλάμβανε δοκιμασίες ΘτΝ για την κατανόηση ψευδών πεποιθήσεων, εξαπάτησης, ειρωνείας, μεταφοράς, υπαινιγμών και ενσυναίσθησης, δοκιμασίες βασικών γνωστικών λειτουργιών και μια δοκιμασία εκτίμησης της διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης, που αποτελεί μέρος της κοινωνικής λειτουργικότητας. Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια υπολείπονταν στις περισσότερες δοκιμασίες ΘτΝ. Τα περισσότερα ελλείμματα παρέμειναν σημαντικά και αφότου συνυπολογίστε η επίδραση των γνωστικών τους ελλειμμάτων. Τα ελλείμματα στη ΘτΝ φάνηκε να είναι ανεξάρτητα από τη γνωστική τους λειτουργία, και τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά τους, εκτός από τον παράγοντα των συμπτωμάτων γνωστικής διαταραχής. Επίσης, από όλους τους παραπάνω παράγοντες, μόνο οι δοκιμασίες της ΘτΝ φάνηκαν να συνδέονται με τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση των ασθενών. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι τα ελλείμματα στη ΘτΝ είναι ανεξάρτητα των κλινικών συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας και ότι αφορούν στις πιο πολύπλοκες πλευρές της ΘτΝ. Ακόμα, μπορούν να ερμηνεύσουν τις δυσκολίες των ασθενών στην καθημερινή τους επικοινωνία και να κατευθύνουν ανάλογες θεραπευτικές παρεμβάσεις με απώτερο στόχο τη βελτίωση της κοινωνικής τους λειτουργικότητας.