Το ερμηνευτικό πλαίσιο της χριστολογίας του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού

Abstract

The thesis investigates on a historical and doctrinal level the textual sources that St. Maximus the Confessor uses to draw his christological expressions. One of the basic arguments of the thesis is that the doctrine of the two activities and wills in Christ exposed by St. Maximus is inconceivable unless a thorough analysis of the antichalcedonian polemics of the Confessor precedes. This is the main theme of the first part. The transcription of the Cappadocian Trinitarian presuppositions to Christology, expressions that are used for the two natures of Christ, the interpretation of St. Cyril of Alexandria by the Confessor as well as by Severus of Antioch and the inclusion of the postchalcedonian tradition reflected in maximian texts as a defense of the Chalcedonian definition against antichalcedonians and nestorians are some of the issues discussed. The second part concerns the hermeneutical principles and the theological axioms upon which the doctrine of two activities in Christ is founded. There is an analysis of the patristic sources that St. Maximus relies on. The antiseveran polemics is manifested as the foundation of antimonoenergism. The third part exposes the patristic sources that were biased in order for the exegetical phenomenology of the monotheletes to be articulated. There is an analysis of the former patristic trintarian theology and anthropology that was used by the Confessor to establish the doctrine of two wills in Christ. The distinction between gnomic and natural will is investigated historically. The hermeneutics of hypostatic identity and natural difference manifesting the exchange of idioms cancels the nucleus monotheletic principles.

Σκοπός της διατριβής είναι η ιστορικοδογματική διερεύνηση των πηγών των χριστολογικών διατυπώσεων του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού. Βασική θέση της διατριβής είναι ότι καθίσταται αδύνατη η κατανόηση του δόγματος των δύο θελήσεων και των δύο ενεργειών στο Χριστό κατά τον άγιο Μάξιμο, αν δεν προηγηθεί μια εξαντλητική ανάλυση της αντιρρητικής του Ομολογητή απέναντι στην αντιχαλκηδόνια Χριστολογία. Το τελευταίο αποτελεί και το Α' Μέρος της διατριβής. Σε αυτό περιλαμβάνονται η μεταφορά των καππαδοκικών τριαδολογικών προϋποθέσεων στη χριστολογία, οι διατυπώσεις που αφορούν στις δυο φύσεις του Χριστού, η ερμηνεία του αγίου Κυρίλλου από τον άγιο Μάξιμο και το Σεβήρο Αντιοχείας, η συμπερίληψη όλης της μεταχαλκηδόνιας παράδοσης στα κείμενα του Ομολογητή ως απολογητική απέναντι σε αντιχαλκηδόνιους και νεστοριανούς. Το Β' Μέρος αφορά τις ερμηνευτικές αρχές και τα θεολογικά αξιώματα πάνω στα οποία θεμελιώνεται το δόγμα των δύο ενεργειών στο Χριστό. Διερευνάται αναλυτικά το πλαίσιο των πηγών της ορθόδοξης παράδοσης πάνω στο οποίο βασίζεται ο Ομολογητής πατέρας. Αποδεικνύεται η αντισεβηριανή αντιρρητική ως το θεμέλιο της αντιμονοενεργητικής αντιρρητικής. Στο Γ' μέρος εκτίθενται οι πατερικές πηγές πάνω στις οποίες αρθρώθηκε η εξηγητική φαινομενολογία των μονοθελητών. Αναλύεται η αξιοποίηση της προγενέστερης τριαδολογικής και ανθρωπολογικής παράδοσης από τον άγιο Μάξιμο, προκειμένου ο άγιος να εκθέσει το δόγμα των δύο θελήσεων στο Χριστό. Γίνεται μια έρευνα στους ιστορικούς λόγους οι οποίοι γέννησαν την διάκριση φυσικού και γνωμικού θελήματος. Αναδεικνύεται η ερμηνευτική της υποστατικής ταυτότητας και της φυσικής διαφοράς στο σαρκωμένο Λόγο, με συνεπόμενη την αντίδοση των ιδιωμάτων, ως βασική θέση αναίρεσης των κυριότερων μονοθελητικών αξιωμάτων.