Κρίση, τραύματα και κίνδυνοι: σύγχρονες δημοκρατικές θεωρίες και στρατηγικές αγωνισμού

Abstract

The aim of this dissertation thesis is to critically assess recent democratic theories and to evaluate the forms of collective identification that stem from them. Our basic theoretic stance is that a democratic politics assumes its political contingency, denying stable hierarchies or absolute powers. Using as our fundamental pillars the works of Michel Foucault, Ernesto Laclau, Chantal Mouffe, Jacques Rancière, Judith Butler and others, we problematize collective subjects and agonistic strategies. Α democratic body is constructed, adapted and changed in order to constantly move towards the participation and openness to the ‘other’, rejecting ideals of completeness, totality or normality. The concepts of the Distribution of Contingency (DoC), the disabled embodiment and the deviation strategy that are introduced in this dissertation highlight the demands for inclusionary identities, plural, experimental and non-normalizing functions, in tandem with a constant openness to alternative forms of relationality. In an era when the intensive authoritarianism of the neoliberal forms of government tend to detect traumas, lacks and disabilities in order to justify techniques of exploitation (and thus empowering the imaginary of the fearless-dominant western subject), the main goal in both theoretical and practical level is to illuminate the terms for constructing a new governmentality by accepting common precarities and safety through cooperation, common freedom and not through the survival of the strongest. In the second part of this dissertation, the Greek square movement and the 2015 Referendum are used as case studies with the aim to highlight their features of political contingency and common precarity. The conclusion we reach is that the need for a new democratic discourse and for inclusive forms of common action are in line with the construction of different embodiment techniques and agonistic moves.

Στόχος της διατριβής είναι η κριτική αποτίμηση των σύγχρονων θεωριών δημοκρατίας και η αξιολόγηση των μορφών συλλογικής ταύτισης που απορρέουν από αυτές. Η βασική θεωρητική θέση είναι ότι η δημοκρατική πολιτική προϋποθέτει την ενδεχομενικότητα του πολιτικού, αμφισβητώντας σταθερές ιεραρχίες ή απόλυτες εξουσίες. Με κύριους πυλώνες τις θεωρίες των Ερνέστο Λακλάου, Σαντάλ Μουφ, Ζακ Ρανσιέρ, Μισέλ Φουκώ, Τζούντιθ Μπάτλερ κ.α. προβληματοποιούνται συλλογικά υποκείμενα και στρατηγικές αγωνισμού. Ένα δημοκρατικό σώμα κατασκευάζεται, αλλάζει και προσαρμόζεται έτσι ώστε να προχωράει με γνώμονα τη συμμετοχικότητα και το άνοιγμα στο «άλλο», απορρίπτοντας πρότυπα αρτιότητας, πληρότητας ή κανονικότητας. Οι έννοιες του Μερισμού της Ενδεχομενικότητας (ΜτΕ), της ανάπηρης σωματικότητας και της δια-στροφικής κίνησης, που εισάγει η παρούσα διατριβή, προτάσσουν το αίτημα για συμπεριληπτικές ταυτότητες, πληθυντικές, διερευνητικές και μη-κανονικοποιητικές λειτουργίες, παράλληλα με τα συνεχή ανοίγματα σε εναλλακτικές μορφές σχεσιακότητας. Σε μια εποχή που ο εντεινόμενος αυταρχισμός των νεοφιλελεύθερων μορφών διακυβέρνησης εντοπίζει τραύματα, ελλείψεις και μειονεξίες για να δικαιολογήσει τεχνικές εκμετάλλευσης (ενισχύοντας το φαντασιακό του άτρωτου-κυρίαρχου δυτικού υποκειμένου), το κύριο ζητούμενο σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο είναι η ανάδειξη των όρων δημιουργίας μιας νέας κυβερνολογικής στη βάση της αποδοχής της κοινής τρωτότητας και της ασφάλειας μέσα από τη συνεργασία, την ίση ελευθερία και όχι μέσα από τη μάχη για την επιβίωση του δυνατότερου. Το κίνημα των ελληνικών πλατειών του 2011 και το Δημοψήφισμα του 2015 χρησιμεύουν ως μελέτες περίπτωσης, επισημαίνοντας τα στοιχεία πολιτικής ενδεχομενικότητας και κοινής επισφάλειας που εμφάνισαν. Το συμπέρασμα της διατριβής είναι ότι η ανάγκη για δημοκρατικό λόγο και συμπεριληπτικές μορφές κοινής δράσης συμβαδίζουν με την κατασκευή διαφορετικών τακτικών κοινωνικής ενσωμάτωσης και αγωνιστικής κίνησης.