Διερεύνηση της δομής του διαλείμματος με αναφορά στην παιγνιώδη δραστηριότητα: μια μελέτη παρατήρησης παιδιών δημοτικού σχολείου

Abstract

The main purpose of this study is to identify and imprint the categories of play-ful and non-playful activities of elementary school students during school breaks. Also, the main aim is to record the characteristics and quality of the area in which the children were active, as well as the various pedagogical activities implemented by the various teachers on duty during the break. The research was carried out by the method of direct, structured and systematic observation, in various areas of Greece by the researcher and primary school teachers who were trained by the re-searcher and who were observers during their on-call duty. Two groups of students were observed: the first, consisting of 120 children - 60 boys and 60 girls - observed by the researcher in collaboration with the classroom teacher of each observed child, and the second, consisting of 218 students - 106 boys and 112 girls observed of 260 teachers -158 men and 102 women. Each child was observed five times a week at one of the first two school breaks. A total of 1139 observations were made by the re-searcher and 2036 by the teachers. The research findings showed that: a) children during break time are engaged in playful activities in terms of functional play, rule play, creative play, role play and non-playful activities b) there is a difference re-garding gender and class attendance in the playful and non-playful activities that occur, c) teachers apply pedagogical practices that create a safe, accessible, appro-priate and fun environment in which children operate, d) schoolyard spaces in which the children play are in their vast majority sufficient to excellent in terms of their spaciousness, their maintenance, their protection from weather conditions, but they lag behind in material and technical infrastructure, organization, accessibility to people with disabilities apart from being rather hazardous.

Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης αποτελεί η ανίχνευση και η αποτύπωση των κατηγοριών παιγνιωδών και μη παιγνιωδών δραστηριοτήτων των μαθητών του δημοτικού σχολείου κατά το διάλειμμα, στους χώρους του σχολείου. Επίσης, βασική επιδίωξη είναι η καταγραφή των χαρακτηριστικών και της ποιότητας του χώρου μέσα στον οποίο δραστηριοποιήθηκαν τα παιδιά, καθώς και των διαφόρων παιδαγωγικών δράσεων που εφαρμόζουν οι εκάστοτε εφημερεύοντες εκπαιδευτικοί κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Η έρευνα έγινε με την μέθοδο της άμεσης, δομημένης και συστηματικής παρατήρησης, σε διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου από την ερευνήτρια αλλά και από εκπαιδευτικούς δημοτικών σχολείων, οι οποίοι είχαν εκπαιδευτεί από την ερευνήτρια και οι οποίοι εκτελούσαν χρέη παρατηρητή κατά την διάρκεια της εφημερίας τους. Παρατηρήθηκαν δύο ομάδες μαθητών: η πρώτη, αποτελούμενη από 120 παιδιά -60 αγόρια και 60 κορίτσια- που παρατηρήθηκε από την ερευνήτρια σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης κάθε παρατηρούμενου παιδιού και η δεύτερη, αποτελούμενη από 218 μαθητές - 106 αγόρια και 112 κορίτσια που παρατηρήθηκε από 260 εκπαιδευτικούς -158 άνδρες και 102 γυναίκες. Το κάθε παιδί παρατηρήθηκε σε διάστημα μιας εβδομάδος πέντε φορές σε ένα από τα δύο πρώτα διαλείμματα του σχολείου. Συνολικά έγιναν 1139 παρατηρήσεις από την ερευνήτρια και 2036 από τους δασκάλους. Η διαδικασία της στατιστικής ανάλυσης των αποτελεσμάτων κατηγοριοποιήθηκε σε τέσσερις διακριτές ενότητες, προκειμένου να καταστεί περισσότερο εύλη-πτη. Η πρώτη ενότητα επικεντρώνεται στον έλεγχο της κανονικότητας της κατανο-μής των δεδομένων της έρευνας (Kolmogorov – Smirnov και Shapiro-Wilk, έλεγχος της ομοιογένειας/ανισοπληθίας με το Levene’s test). Η δεύτερη ενότητα επικεντρώ-νεται στον έλεγχο της αξιοπιστίας (Cronbach’ s alpha), στον έλεγχο συμφωνίας με-ταξύ Εκτιμητών (Cohen’s Cappa) και στην ενδοβαθμολογική αξιοπιστία αναφορικά με τις μεταβλητές της έρευνας (intra-observer Reliability). Η τρίτη ενότητα αφορά τις αναλύσεις των μετρήσεων περιγραφικής στατιστικής ενώ η τέταρτη στις αναλύσεις επαγωγικής στατιστικής που πραγματοποιήθηκαν.Τα ευρήματα της έρευνας έδειξαν ότι: α)τα παιδιά στο χρόνο του διαλείμματος εμφανίζουν παιγνιώδεις δραστηριότητες ως προς το λειτουργικό παιχνίδι, το παιχνίδι κανόνων, το δημιουργικό παιχνίδι, το παιχνίδι ρόλων και μη παιγνιώδεις δραστηριότητες β) υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το φύλο και ως προς την τάξη φοίτησης στις εμφανιζόμενες παιγνιώδεις και μη παιγνιώδεις δραστηριότητες, γ) οι δάσκαλοι εφαρμόζουν παιδαγωγικές πρακτικές που δημιουργούν ένα ασφαλή, προσιτό, κατάλληλο και διασκεδαστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δρουν τα παιδιά, δ) οι χώροι των σχολικών αυλών στις οποίες παίζουν τα παιδιά είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία επαρκείς έως εξαιρετικοί ως προς την ευρυχωρία τους, την συντήρησή τους, την προστασία τους από καιρικές συνθήκες, αλλά υστερούν σε υλικοτεχνική υποδομή, οργάνωση, προσβασιμότητα σε άτομα Α.Μ.Ε.Α. και επικινδυνότητα.