Το οικοδομικό συγκρότημα της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής στα αρχαία Καλίνδοια: τα αρχαιολογικά ευρήματα έως το 2010

Abstract

The present thesis presents the excavation of the building complex of the Roman Imperial period that was carried out from the then 16th EPKA in Ancient Kalindoia from 2003 to 2010. Ancient Kalindoia occupies a plain area about two kilometers south of the village Kalamoto, which is used by the inhabitants for cultivation. The catastrophic plowing of a field was the reason for the first rescue excavation in 2003, in an archeological site for which we already knew a lot from accidental finds and small-scale excavations of previous years. Gradually, systematic research by 2010 revealed a public edifice of Roman Imperial period. Initially, all the data we had about the city of ancient Kalindoia before 2003 were collected. From this we extracted useful information for the topography, structure, function and portrait of the ancient city. Then, general information is given about the place where the excavation was carried out and the older phases are listed, before the complex of the imperial years. In the main part of the dissertation is presented in detail the building complex, the main element of which is a portico, on the back wall of which twelve public chambers open. According to the architectural elements but also the movable finds (mainly the sculptures and the ceramics), the chambers are divided into two categories: those that have a cult or honorary character and those that functioned as banquet halls. Among the chambers of worship stand out those related to the imperial cult, which had been carried out in Kalindoia since 27 BC, together with the worship of Rome and Zeus. In addition, what we conclude from the study of the complex is that the persons of the local elite who are honored in this public complex, are directly related to the worship of the emperor, they hold important positions and most likely contribute to the performance of religious ceremonies, which include gatherings and banquets. Through the sculptures and inscriptions of the complex, we watch the competition between the upper social classes of the city of Kalindoia, which takes place in a central public building, which is located near the bouleuterion. In the area it occupies, there have been public buildings since the Classical and Hellenistic years. We can, therefore, make the assumption that the complex of the imperial times was the agora of the city, the most eminent place, suitable for honoring the upper social classes but also for the introduction and the performance of the imperial cult. This thesis systematized the results of the excavation in Kalindoia, which remains incomplete. Future excavations will be crucial in order to confirm or refute our conclusions about the reconstruction phases, the function of the individual rooms and the complex as a whole, but also about the role of the local elite involved in the construction and operation of the structure.

Θέμα της διδακτορικής αυτής διατριβής αποτελεί η ανασκαφή του οικοδομικού συγκροτήματος της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής που διενεργήθηκε από την τότε ΙΣΤ' ΕΠΚΑ στα Αρχαία Καλίνδοια από το 2003 έως το 2010. Τα αρχαία Καλίνδοια καταλαμβάνουν μία πεδινή έκταση δύο περίπου χιλιόμετρα νοτίως του σημερινού χωριού Καλαμωτού, η οποία χρησιμοποιείται από τους κατοίκους για καλλιέργεια. Η καταστροφική άροση ενός αγρού στάθηκε η αφορμή για την πρώτη σωστική ανασκαφή το 2003, σε έναν αρχαιολογικό χώρο για τον οποίο ήδη γνωρίζαμε αρκετά από τυχαία ευρήματα και μικρής κλίμακας ανασκαφές των προηγούμενων ετών. Σταδιακά, με τη συστηματική έρευνα έως το 2010, αποκαλύφθηκε ένα οικοδόμημα δημόσιου χαρακτήρα των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων. Αρχικά, συγκεντρώνονται όλα τα δεδομένα που διαθέταμε για την πόλη των αρχαίων Καλινδοίων πριν από το 2003. Από αυτά αντλήσαμε χρήσιμες πληροφορίες για την τοπογραφία, την δομή, τη λειτουργία και την προσωπογραφία της αρχαίας πόλης. Στη συνέχεια δίνονται γενικές πληροφορίες για τον χώρο που διενεργήθηκε η ανασκαφή και παρατίθενται οι παλαιότερες φάσεις, πριν από το συγκρότημα των αυτοκρατορικών χρόνων. Στο κύριο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται αναλυτικά το οικοδομικό συγκρότημα, το βασικό στοιχείο του οποίου αποτελεί μία στοά, στον πίσω τοίχο της οποίας ανοίγονται δώδεκα αίθουσες δημόσιου χαρακτήρα. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά στοιχεία αλλά και τα κινητά ευρήματα (κυρίως τα γλυπτά και την κεραμική), οι αίθουσες διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτές που έχουν λατρευτικό ή τιμητικό χαρακτήρα και σε αυτές που λειτούργησαν ως αίθουσες συμποσίων. Από τις αίθουσες με λατρευτικό χαρακτήρα σημαντική θέση κατέχουν αυτές που σχετίζονται με την αυτοκρατορική λατρεία, η οποία στα Καλίνδοια διεξάγεται από το 27 π.Χ., μαζί με τη λατρεία της Ρώμης και του Δία. Επιπλέον, αυτό που συμπεραίνουμε από τη μελέτη του συγκροτήματος είναι ότι τα πρόσωπα της τοπικής ελίτ που τιμώνται σε αυτό το δημόσιο συγκρότημα, σχετίζονται άμεσα με την λατρεία του αυτοκράτορα, κατέχουν σημαντικά αξιώματα και πιθανότατα συμβάλλουν στην τέλεση των θρησκευτικών τελετών, οι οποίες περιλαμβάνουν εστιάσεις και συμπόσια. Μέσω των γλυπτών και των επιγραφών του συγκροτήματος, παρακολουθούμε τον ανταγωνισμό μεταξύ των ανώτερων κοινωνικών τάξεων της πόλης των Καλίνδοιων, η οποία λαμβάνει χώρα σε ένα κεντρικό δημόσιο οικοδόμημα, το οποίο βρίσκεται κοντά στο βουλευτήριο της πόλης. Στην περιοχή που καταλαμβάνει υπήρχαν ήδη από τα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια κτίρια δημόσιου χαρακτήρα. Μπορούμε, λοιπόν, να διατυπώσουμε την υπόθεση ότι το συγκρότημα των αυτοκρατορικών χρόνων ήταν η αγορά της πόλης, ο επιφανέστατος τόπος, κατάλληλος για να τιμηθούν οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις αλλά και για την εισαγωγή και την τέλεση της αυτοκρατορικής λατρείας. Με την εργασία αυτή συστηματοποιήθηκαν τα αποτελέσματα της ανασκαφής στα Καλίνδοια, η οποία παραμένει ανολοκλήρωτη. Οι μελλοντικές ανασκαφικές έρευνες θα είναι καθοριστικές προκειμένου να επιβεβαιωθούν ή να αναιρεθούν τα συμπεράσματά μας για τις φάσεις ανοικοδόμησης, τη λειτουργία των επιμέρους αιθουσών και του συνόλου του συγκροτήματος αλλά και για το ρόλο των προσώπων της τοπικής ελίτ που εμπλέκονται στην κατασκευή και τη λειτουργία του οικοδομήματος.